تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۸: تفاوت میان نسخه‌ها

ترجمه آيات

تا شايد به تدارك گذشته عملى صالح به جاى آرم و به او خطاب شود كه هرگز نخواهد شد و اين كلمه (مرا بازگردان ) را از حسرت همى گويد و از عقب آنها عالم برزخ است تا روزى كه برانگيخته شوند (۱۰۰)

من هم امروز جزاى صبر بر آزار و سخريه شما را به آن بندگان پاك خود خواهم داد و آنها امروز سعادتمند و رستگاران عالمند (۱۱۱)

آنگاه خدا به كافران گويد كه مى دانيد شما چند سال در زمين درنگ كرديد(۱۱۲)

آنها پاسخ دهند كه تمام زيست مادر زمين يا يك روز بود يا يك جزء از روز (اگر ما خطا گوييم ) از فرشتگان حسابگر عمر خلق باز پرس ‍ (۱۱۳)

خدا فرمايد شما اگر از حال خود آگاه بوديد مى دانستيد كه مدت عمرتان در دنيا بسيار اندك بود (۱۱۴)

آيا چنين پنداشتيد كه ما شما را به عبث و بازيچه آفريده ايم هرگز به ما رجوع نخواهيد كرد (۱۱۵)

زيرا خداى به حق ، برتر از آن است كه عبث كند كه هيچ خدايى به جز همان پروردگار عرش كريم نخواهد بود (۱۱۶)

و هر كس غير خدا كسى را به الهيت خواند حساب كار او نزد خداست و البته كافران را فلاح و رستگارى نيست (۱۱۷)

و تو اى رسول ما دعا كن و بگو بارالها بيامرز و ببخش كه تو بهترين بخشندگان عالم وجودى (۱۱۸)

اين آيات عذاب آخرتى را كه در خلال آيات قبل به مشركين وعده داد به طور مفصل بيان مى كند و آغاز آن را از روز مرگ تا قيامت و از قيامت تا ابديت معرفى مى كند، و اين معنا را خاطر نشان مى سازد كه زندگى دنيا كه ايشان را مغرور كرده ، و از آخرت باز داشته ، بسيار ناچيز و اندك است ، (اگر بخواهند بفهمند) و در آخر اين آيات كه آخر سوره است سوره را با خطابى به رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) ختم مى كند، و در آن خطاب به وى دستور مى دهد كه از او درخواست كند همان چيزى را كه خودش از بندگان مؤ من خود و رستگاران در آخرت حكايت كرده بود، و آن اين بود كه گفتند: «'''رب اغفر و ارحم و انت خير الراحمين - پروردگارا بيامرز و رحم كن كه تو بهترين رحم كنندگان هستى '''» اتفاقا سوره را هم با مساءله رستگارى همين طائفه افتتاح كرده و فرموده بود كه اينها وارث بهشتند.

وصف حال مشركين در حال رويارو شدن با مرگ و تمناى بازگشت نمودن و عدم اجابت آن(قال ربّ ارجعون ...)

«'''قال رب ارجعون '''» - ظاهرا خطاب در «'''برگردانيد مرا'''» به ملائكه موكل بر مرگ است ، و كلمه رب استغاثه اى است كه حرف ندايش (اى ) حذف شده ، و اين استغاثه جمله اى است معترضه كه ميان «'''قال '''»،و «'''ارجعون '''» فاصله شده و تقدير آن گفت - در حالى كه به پروردگار خود استغاثه مى كند- برگردانيد مرا مى باشد.

بعضى از مفسرين گفته اند: خطاب «'''ارجعون '''» به همان «'''رب '''» است ، و اگر آن را جمع آورده و گفته : «'''برگردانيد'''» از باب تعظيم است ، همچنان كه همسر فرعون بنا به حكايت قرآن كريم به شوهر خود فرعون گفت : «'''قرة عين لى و لك لا تقتلوه - نور چشم من و تو باشد و او را نكشيد'''»

بعضى ديگر گفته اند: اين از باب جمع فعل است نه جمع فاعل ، به اين معنا كه مى رساند چند مرتبه مى گويد «'''پروردگارا ارجعنى ارجعنى ارجعنى '''» مرا برگردان برگردان ، برگردان ، همچنان كه بعضى در معناى شعر زير همين را گفته اند:

قفانبك من ذكرى حبيب و منزل

بسقط اللوى بين الدخول فحومل

«'''برخيزيد، برخيزيد تا گريه كنيم از ياد محبوب و منزل واقع در سقط اللوى بين دخول و حومل '''» كه معناى قفا (كه صيغه تثنيه و دو نفرى است ) «'''قف ، قف '''» است .