تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۲۶: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
و اگر خواستند، كفر بورزند، اينك در اين جمله، آن بيان را تتميم نموده، دستورش مى دهد كه خداى را در كار ايشان وكيل بگيرد. پس خداى تعالى، بر مردم و بر هر چيزى وكيل، و به گناهان بندگان خبير است. | و اگر خواستند، كفر بورزند، اينك در اين جمله، آن بيان را تتميم نموده، دستورش مى دهد كه خداى را در كار ايشان وكيل بگيرد. پس خداى تعالى، بر مردم و بر هر چيزى وكيل، و به گناهان بندگان خبير است. | ||
<span id='link214'><span> | <span id='link214'><span> | ||
==تنها | ==خداوند، تنها وکیل و متصرف در امور بندگان است == | ||
پس | پس اين كه فرمود: «وَ تَوَكَّل عَلَى الحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ»، معنايش اين مى شود كه خداى را در كار مردم وكيل بگير، تا به هرچه بخواهد، درباره آنان حكم كند و هرچه خواست، با آنان انجام دهد. چون او وكيل بر مردم و بر همه موجودات است. | ||
و | و اگر نفرمود: «وَ تَوَكَّل عَلَى اللّه»، بلكه فرمود: «عَلَى الحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ»، براى اين بود كه خواست به علت حكم هم اشاره كرده باشد، و بفهماند خدايى كه «حىّ» است و هرگز نمى ميرد، از او چيزى فوت نمى شود. پس تنها او است كه مى تواند «وكيل» باشد. | ||
و معناى اين كه فرمود: «وَ سَبِّح بِحَمدِهِ»، اين است كه خداى را از عجز و جهل و از هر چيزى كه لايق ساحت قدس او نيست، منزه بدار، در حالى كه اين تنزيهت، مقارن با ثناى جميل او نيز باشد. | |||
از | و اگر كفار را مهلت داد و با نعمت هاى خود استدراج كرد، بدان كه از عجز و زبونى نيست، و نيز از جهل به گناهان آنان نبوده، و اگر ايشان را به جرم گناهانشان گرفت، به ملاك حكمتى بوده كه اقتضاء مى كرده، و نيز به خاطر استحقاق ايشان بوده است. پس هم سزاوار تسبيح است و هم حمد. | ||
سياق «وَ كَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيراً» دلالت مى كند بر توحيد خدا در فعل و صفاتش. يعنى: تنها او، وكيل و متصرف در امور بندگان خويش است، و تنها او است كه به گناهان بندگان «خبير» است، و تنها او است كه درباره آنان حكم مى كند، بدون اين كه احتياجى به كسى داشته باشد كه او را در عمل يا حكمش، يارى دهد. | |||
از اين جا به خوبى روشن مى گردد كه آيه بعدى هم كه مى فرمايد: «الَّذِى خَلَقَ السَّمَاوَات وَ الأرض»، متمم جملۀ «وَ تَوَكَّل عَلَى الحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ...» است. چون اين آيه نيز، مشتمل بر توحيد خدا در ملك خويش و تصرفش در آن است، همچنان كه جملۀ «وَ كَفَى بِهِ...»، مشتمل است بر علم و اطلاع او، و معلوم است كه با حيات و ملك و علم، روى هم معناى «وكالت» تمام مى شود، كه به زودى، توضحيش خواهد آمد - إن شاء الله. | |||
«'''الَّذِى خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الاَرْض وَ مَا بَيْنَهُمَا فى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ استَوَى عَلى الْعَرْشِ الرَّحْمَانُ فَسئَلْ بِهِ خَبِيراً'''»: | |||
ظاهر سياق مى رساند كه موصول «الَّذِى»، صفت باشد براى جملۀ «الحَىِّ الَّذِى لَا يَمُوتُ» در آيه قبل و با همين صفت، بيان در جملۀ «وَ تَوَكَّل عَلَى الحَىِّ الّذِى لَا يَمُوتُ» تمام مى شود. چون وكالت، همان طور كه متوقف بر حيات وكيل است، بر علم او نيز متوقف است، | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۳۲۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۳۲۲ </center> | ||
كه | كه جملۀ «وَ كَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِيراً»، آن را افاده مى كرد، و نيز متوقف بر سلطنت در حكم و تصرف نيز هست، كه اين آيه متضمن آن است. چون در اين آيه، داستان خلقت آسمان ها و زمين و تسلط بر عرش را بيان مى كند. | ||
و ما درباره صدر | و ما درباره صدر آيه، در چند جا از سوره هاى گذشته بحث كرديم و ديگر در اين جا، درباره آن بحث نمى كنيم. | ||
==اقوال مفسران، در تفسیر آیه: «الرَّحمِانُ فَسئَل بِهِ خَبِيراً»== | |||
و اما جمله «الرحمن فسئل به خبيرا»، آنچه از سياق و نظم كلام بر مى آيد اين است كه كلمه «الرحمن» خبر باشد براى مبتدايى كه حذف شده ، و تقدير كلام «هو الرحمن» مى باشد و جمله «فسئل» متفرع بر آن است ، چون «فاء»، تفريع و نتيجه گيرى را مى رساند. و حرف «باء» در كلمه «به» براى متعدى كردن فعل لازم است . و اگر نفرمود: «فسئله» و حرف باء را آورد، براى اين است كه معناى اعتناء را در سؤال بگنجاند و بفهماند كه با كمال عنايت از او بپرس ، و كلمه «'''خبيرا'''» حال از ضمير است . | و اما جمله «الرحمن فسئل به خبيرا»، آنچه از سياق و نظم كلام بر مى آيد اين است كه كلمه «الرحمن» خبر باشد براى مبتدايى كه حذف شده ، و تقدير كلام «هو الرحمن» مى باشد و جمله «فسئل» متفرع بر آن است ، چون «فاء»، تفريع و نتيجه گيرى را مى رساند. و حرف «باء» در كلمه «به» براى متعدى كردن فعل لازم است . و اگر نفرمود: «فسئله» و حرف باء را آورد، براى اين است كه معناى اعتناء را در سؤال بگنجاند و بفهماند كه با كمال عنايت از او بپرس ، و كلمه «'''خبيرا'''» حال از ضمير است . | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۵: | ||
و همه اين وجوه مختلف يا بيشترشان ، در ناسازگارى با سياق آيات مورد بحث و آنچه از آن بر مى آيد مشتركند، به همين جهت ديگر جاى ايستادن و بر سر صحت و سقم آنها گفتگو كردن نيست . | و همه اين وجوه مختلف يا بيشترشان ، در ناسازگارى با سياق آيات مورد بحث و آنچه از آن بر مى آيد مشتركند، به همين جهت ديگر جاى ايستادن و بر سر صحت و سقم آنها گفتگو كردن نيست . | ||
<span id='link216'><span> | <span id='link216'><span> | ||
==حكايت استكبار مشركين از سجده براى خداوند و فزونى نفرتشان از آن == | ==حكايت استكبار مشركين از سجده براى خداوند و فزونى نفرتشان از آن == | ||
«'''وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ اسجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَ مَا الرَّحْمَنُ أَ نَسجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَ زَادَهُمْ نُفُوراً'''»: | «'''وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ اسجُدُوا لِلرَّحْمَنِ قَالُوا وَ مَا الرَّحْمَنُ أَ نَسجُدُ لِمَا تَأْمُرُنَا وَ زَادَهُمْ نُفُوراً'''»: | ||
