آل عمران ١٤٦: تفاوت میان نسخهها
از الکتاب
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== نزول == | |||
'''محل نزول:''' | |||
اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. <ref> طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۲، ص ۶۹۳.</ref> | |||
'''شأن نزول:'''<ref> محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۵۴.</ref> | |||
از ابن دأب روايت شده كه هنگامى كه امیرالمومنین على عليهالسلام از غزوه احد مراجعت فرمود. هشتاد جراحت بر بدن او وارد آمده بود پيامبر به عيادت نزد وى آمد و وقتى على را بدان وضع كه از جراحات زياد رنج ميبرد، ديد. گريست و فرمود: يا على هر كسى كه در راه خدا صدمات و لطماتى را متحمل شود، اجر و پاداش او با خداوند خواهد بود. | |||
على ابىطالب در پاسخ در حالتى كه گريه ميكرد، گفت: پدر و مادرم فداى تو باد يا رسول اللّه، شكر ميكنم پروردگار را كه پشت به جنگ نكردم و فرار اختيار ننمودم، سپس پيامبر فرمود: يا على ابوسفيان موعد ملاقات خود را با ما در حمراء الاسد قرار داده است. على گفت: يا رسول اللّه اگر او هر قدر افرادى را بسيج كند و به نبرد پردازد با او به مقابله خواهيم پرداخت و از جنگ با او رو گردان نخواهيم بود سپس اين آيات نازل گرديد.<ref> كتاب الاختصاص از شيخ مفيد.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۳#link1 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۳#link1 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۵۵#link98 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۵۵#link98 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
«146» وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ | |||
و چه بسيار پيامبرانى كه همراه آنان خداپرستان بسيارى جنگيدند، پس براى آنچه در راه خدا به آنان رسيد، نه سستى كردند و نه ناتوان شدند و تن به ذلّت ندادند و خداوند صابران را دوست دارد. | |||
===نکته ها=== | |||
«رِبّيّون» جمع «رِبّى» بر وزن «ملّى» به كسى گفته مىشود كه ارتباط و پيوند او با خدا محكم و در دين، دانشمند و مقاوم و با اخلاص باشد. «1» | |||
===پیام ها=== | |||
1- تاريخ انبيا همواره همراه با مبارزه بوده است. «وَ كَأَيِّنْ ...» | |||
2- با نگاه به زندگى اولياى خدا در طول تاريخ و مقاومت آنان درس بگيريم. «وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ» | |||
3- جنگ و جهادى حقّ است كه زير نظر رهبر الهى باشد. «قاتَلَ مَعَهُ» در دعاى ماه رمضان نيز مىخوانيم: «اللهم ارزقنا قتلا فى سبيلك تحت رآية نبيك مع اوليائك» | |||
4- تعداد مجاهدان عالم و عارف در تاريخ بسيار است. «كَأَيِّنْ ... رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ» | |||
5- گرچه همهى مجاهدان عزيزند، ولى رزمندگان خداپرست و دانشمند حساب ديگرى دارند. «رِبِّيُّونَ» | |||
6- ايمان به خدا، سرچشمهى مقاومت است. «رِبِّيُّونَ ... فَما وَهَنُوا» | |||
7- مشكلات نبايد عامل سستى وضعف شود، بلكه بايد عامل حركت و تلاش جديدى گردد. «فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ» | |||
8- حركت مخلصانه و در مسير الهى به انسان روحيّه مىدهد و تحمّل مشكلات | |||
---- | |||
«1». تفسير نمونه. | |||
جلد 1 - صفحه 622 | |||
را آسان مىكند. «فِي سَبِيلِ اللَّهِ» | |||
9- مشكلات و ناملايمات، مردان خدا را وادار به تسليم نمىكند. «وَ مَا اسْتَكانُوا» | |||
10- هر چند در بدر پيروز شديد، ولى راه آيندهى شما مسلمانان، راه جهاد و مبارزه است، پس بايد صبور و مقاوم باشيد. (با توجّه به آيات قبل و بعد) | |||
11- رزمندگانِ بصير، نه از درون روحيّه خود را مىبازند؛ «فَما وَهَنُوا» و نه توان رزمى خود را از دست مىدهند؛ «وَ ما ضَعُفُوا» و نه در اثر ناملايمات تسليم مىشوند. «وَ مَا اسْتَكانُوا» | |||
12- انجام وظيفه و پايدارى بر حقّ مهم است، پيروز بشويم يا نشويم. آيه مىفرمايد: «وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ» و نفرمود: «يحبّ الفاتحين» | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ (146) | |||
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 268 | |||
بعد از آن براى تشويق و تحريص مؤمنين فرمايد: | |||
وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍ: و چه بسيار از پيغمبرى كه، قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ: مقاتله كردند با او تربيت شدگان بسيارى. | |||
بيان: مفسرين را در ربيون اقوالى است: 1- مراد علماء و فقهاء. 2- مراد، عباد پروردگار. 3- ربيون (به كسر) پيروان پيغمبر و ربانيّون (به فتح) ولاة و حكاماند. 4- در «عين المعانى» كلمه (ربى به كسر) نام جماعتى است كه عده آنها هزاران باشند، و اين از حضرت باقر عليه السّلام نيز مروى است. | |||
فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ: پس سستى نورزيدند ايشان با پيغمبر خود به آنچه رسيد ايشان را از محنتها، فِي سَبِيلِ اللَّهِ: در راه خدا، يعنى به جهت قتل و جرح كه به بعضى آنها رسيد، قصورى در جهاد آنها واقع نشد. وَ ما ضَعُفُوا: و ضعيف و ناتوان نگشتند از حرب بسيار، يا با ابتلائات، ضعفى در دين آنها راه نيافت. وَ مَا اسْتَكانُوا: و فروتنى نكردند با دشمنان، بلكه ثبات قدم ورزيدند با پيغمبرشان تا آنكه يا نصرت يافتند يا كشته شدند. وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ: و خداى تعالى دوست مىدارد صبر كنندگان را، يعنى لازمه دوستى كه الطاف خاصه است، نسبت به آن منظور فرمايد. پس نصرت عطا خواهد نمود. | |||
تنبيه: آيه شريفه را اشاراتى است: 1- تذكر به ثبات و استقامت نسبت به پيروان امت حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم. 2- سستى ننمودن در راه خدا به طوارى ناملايمات. 3- ضعف و ناتوانى نداشتن در پايدارى دين، چنانچه فرمود: المؤمن له قوّة فى دين «1» مؤمن براى اوست قوت در دين كه تزلزل نيابد. 4- در مقابل دشمنان فروتنى نكنند بلكه عزت نفس را به آنان ظاهر كنند، چنانچه فرموده: و للّه العزّة و لرسوله و للمؤمنين «2» عزّت خاصه خدا و پيغمبر و | |||
---- | |||
«1» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، صفحه 231، حديث 4 | |||
«2» سوره منافقون، آيه 8 | |||
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 269 | |||
مؤمنين است. پس بنابراين مؤمن بايد در هيچ زمان و مكان، خود را زبون و ذليل دشمن دين نسازد. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَكانُوا وَ اللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ (146) | |||
ترجمه | |||
و چه بسيار از پيغمبرى كه كارزار كردند با او سپاهيان بسيار پس سستى نكردند براى آنچه رسيد بايشان در راه خدا و ضعيف نشدند و فروتنى ننمودند و خدا دوست دارد شكيبايان را.. | |||
تفسير | |||
كايّن اسمى است مركب از كاف تشبيه و اى و بمعنى حكم خبريه استعمال ميشود و ربيون جمع ربى است كه منسوب برب است بمعنى جماعت و بعضى گفتهاند منسوب برب است و مراد علما عدول هستند و بنابراين كسر راء برخلاف قياس است و در مجمع از حضرت باقر (ع) روايت نموده كه ربيون ده هزار نفرند و كاين بر وزن فاعل و قتل بصيغه ماضى مجهول نيز قرائت شده است و در مجمع از حضرت باقر (ع) روايت نموده كه مراد آنستكه اگر پيغمبر (ص) كشته شده بود در روز جنگ احد چنانچه خبر داده شد بدروغ نبايد مسلمين سستى كنند و ضعيف شوند چنانچه كسانيكه با انبياء سابق بودند بقتل آنها سستى ننمودند و مراد از استكانت خضوع و تذلل نزد دشمنان است و تعريض است بنظر حقير نسبت بآنانكه بعد از شنيدن خبر قتل پيغمبر (ص) گفتند خوب است از ابو سفيان امان گرفته شود براى ما و خداوند صابران را دوست دارد و بالاخره فتح و ظفر بر اعداء را نصيب آنها خواهد فرمود. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ كَأَيِّن مِن نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُم فِي سَبِيلِ اللّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا استَكانُوا وَ اللّهُ يُحِبُّ الصّابِرِينَ (146) | |||
و چه بسيار از انبياء بودند که بمعيت او جماعت بسياري مقاتله ميكردند با كفار پس سستي نكردند بواسطه آنچه بآنها اصابة نمود از قتل و جراحت در راه خدا و ترويج دين و ضعف در خود راه ندادند و كوتاهي در امر جهاد نشان ندادند و خداوند دوست ميدارد بردباران را. | |||
و كايّن اصل آن ايّ بوده براي استفهام مثل أَيُّكُم يَأتِينِي بِعَرشِها نمل آيه 39، داخل شده بر او كاف كاي مثل كذا و كأنّ، و الحاق نون براي كثرت است يعني چه بسيار بمعني كم در آيه كَم مِن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ الاية سوره بقره آيه 249. | |||
مِن نَبِيٍّ مراد از نبي در اينجا رسول است چون اطلاق بر رسول ميشود بقرينه جملات بعد. | |||
جلد 4 - صفحه 382 | |||
قاتَلَ مَعَهُ مقاتله بمعني فارسي زد و خورد است و مراد مقاتله با كفار و معاندين نبي است که موضوع مجاهده باشد، و كلمه معه يعني بهمراه نبي و كمك آن. | |||
ربّيّون رب بفتح بمعني پروردگار، و بضم رب انار، و بكسر جمع كثير در نصاب (ربّ بود پروردگار و رب بود جمعي ز خلق) ربيّون جمع ربّ، و از حضرت باقر عليه السّلام مرويست که ده هزار بنا بروايت مجمع و در برهان از عياشي از حضرت صادق عليه السّلام فرمود | |||
(الوف و الوف). | |||
كثير تأكيد است يعني جماعتهاي كثيري از اتباع انبياء که همراه آنها در جهاد با كفار مقاتله ميكردند. | |||
فَما وَهَنُوا و هن شكستگي و سستي بدن است چنانچه در حق زكريا ميفرمايد قالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ العَظمُ مِنِّي مريم آيه 4. | |||
لِما أَصابَهُم اصابة قتل و جراحات که هر چه از آنها كشته شدند يا مجروح سستي در آنها پيدا نشد. | |||
فِي سَبِيلِ اللّهِ در راه خدا و جهاد قيام كردند، و اينکه جمله و جملات بعد تعريض بكسانيست که در غزوه احد فرار از جنگ نمودند. | |||
وَ ما ضَعُفُوا ضعف ذهاب قوّة و قدرت است يعني اظهار ضعف نكردند و بنيروي خود و قوت قلب حمله ميكردند. | |||
وَ مَا استَكانُوا استكانة بمعني خضوع است ميگويي | |||
(و انا العبد الذليل الحقير البائس المستكين) | |||
يعني خاضع و خاشع، و مراد از اينست که نسبت بدشمن خضوع نكردند چنانچه خداوند مدح ميفرمايد اصحاب نبي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم را مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَي الكُفّارِ الايه فتح آيه 49، و نيز ميفرمايد فَسَوفَ يَأتِي اللّهُ بِقَومٍ يُحِبُّهُم وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَي المُؤمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَي الكافِرِينَ | |||
جلد 4 - صفحه 383 | |||
مائده آيه 54. | |||
وَ اللّهُ يُحِبُّ الصّابِرِينَ صبر بر جهاد شجاعت است چنانچه وهن و ضعف و استكانت جبن است. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 146)- مجاهدان پیشین! به دنبال حوادث احد با یادآوری شجاعت و ایمان و استقامت مجاهدان و یاران پیامبران گذشته مسلمانان را به شجاعت و فداکاری و پایداری تشویق میکند و در ضمن آن دستهای را که از میدان احد فرار کردند سرزنش مینماید و میگوید: «پیامبران بسیاری بودند که خدا پرستان مبارزی در صف یاران آنها قرار داشتند، آنها هیچ گاه در برابر آنچه (از تلفات سنگین و جراحات سخت) در راه خدا به آنان میرسید سست نشدند و ناتوان نگردیدند و تن به تسلیم ندادند» (وَ کَأَیِّنْ مِنْ نَبِیٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ ما ضَعُفُوا وَ مَا اسْتَکانُوا). | |||
«بدیهی است خداوند هم، چنین افرادی را دوست دارد که دست از مقاومت برنمیدارند» (وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ). | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||