تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۲۹: تفاوت میان نسخه‌ها

يَأَيُّهَا الانسنُ إِنَّك كادِحٌ إِلى رَبِّك كَدْحاً فَمُلَقِيهِ

راغب گفته كلمه «'''كدح '''» به معناى تلاش كردن ، و خسته شدن است . پس در اين كلمه معنى سير است . و بعضى گفته اند: كدح تلاش نفس ‍ است در انجام كارى تا اينكه آثار تلاش در نفس نمايان گردد. و بنابر اين ، در اين كلمه معناى سير هم خوابيده ، به دليل اينكه با كلمه «'''الى '''» متعدى شده ، پس معلوم مى شود كه در كلمه «'''كدح '''» در هر حال معناى سير خوابيده .

و جمله «'''فملاقيه '''» عطف است بر كلمه «'''كادح '''»، و با اين عطف بيان كرده كه هدف نهايى اين سير و سعى و تلاش ، خداى سبحان است ، البته بدان جهت كه داراى ربوبيت است ، يعنى انسان بدان جهت كه عبدى است مربوب و مملوك و مدبر، و در حال تلاشش به سوى خداى سبحان است دائما در حال سعى و تلاش و رفتن بسوى خداى تعالى است ، بدان جهت كه رب و مالك و مدبر امر اوست ، چون عبد براى خودش مالك چيزى نيست ، نه اراده و نه عمل ، پس او بايد اراده نكند مگر آنچه كه پروردگارش اراده كرده باشد، و انجام ندهد مگر آنچه را كه او دستور داده باشد، پس بنده در اراده و عملش مسؤ ول خواهد بود.

از اين جا معلوم شد اولا: جمله «'''انك كادح الى ربك '''» خود حجتى است بر معاد، براى اينكه توجه فرمودى ربوبيت خداى تعالى تمام نمى شود مگر با عبوديت بندگان ، و عبوديت هم تصور ندارد مگر با بودن مسووليت ، و مسؤ وليت هم تمام نمى شود مگر با برگشتن به سوى خدا و حساب اعمال ، اين نيز تمام نمى شود مگر با بودن جزا.

و ثانيا: معلوم شد منظور از ملاقات پروردگار منتهى شدن به سوى او است ، يعنى به جايى كه در آن هيچ حكمى نيست جز حكم او، و هيچ مانعى نيست كه بتواند از انفاذ حكمش جلوگيرى كند.

و ثالثا: اينكه مخاطب در اين آيه انسان است اما نه از هر جهت ، بلكه از همين جهت كه انسان است ، پس مراد از اين كلمه جنس انسان است ، براى اينكه ربوبيت خداى تعالى عام است و شامل همه چيز و همه انسانها مى شود.