تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۳۹: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

يعنى وقتى نزد آتش آمد و آنجا حاضر شد ندايى به گوشش خورد كه «'''ان بورك ...'''» ( كلمه «'''بورك '''» مجهول ماضى از «'''برك '''» در باب مفاعله - مباركة - است . مترجم )

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۴۸۷ </center>

بعضى ديگر گفته اند: مراد از «'''من فى النار'''» نور خداى تعالى ، و مراد از «'''من حولها'''» موسى (عليه السّلام ) است .

بعضى ديگر گفته اند: مراد از «'''من فى النار'''» درخت است كه در احاطه آتش قرار داشت و مراد از «'''من حولها'''» ملائكه اى است كه خداى را تسبيح مى گفته اند. ليكن بيشتر اين وجوه تفسير به راى است كه از نظر خواننده مخفى نمى باشد.

خداى تعالى در اين جمله خود را براى موسى معرفى مى كند، تا بداند آن كسى كه دارد با او سخن مى گويد پروردگار متعال اوست . پس ، اين آيه در اين سوره در برابر آيه «'''نودى ان يا موسى انى انا ربك فاخلع ...'''» مى باشد، كه خواننده بايد به سوره طه مراجعه نموده ، و در آن دقت كند.

كلمه «'''تهتز'''» از اهتزاز است ، كه به معناى تحريك به شدت است و «'''جان '''» به معناى مار كوچكى است كه به سرعت مى دود، و «'''مدبرا'''» از ادبار است كه خلاف اقبال را معنا مى دهد و يعقب از تعقيب است كه به معناى حمله بعد از فرار است يعنى كسى كه دشمن را تعقيب مى كند اگر دشمن فرار كرد و دوباره حمله كرد او هم حمله كند.

و در آيه ، حذف و ايجازى به كار رفته ، كه «'''فا'''»ى فصيحه از آن خبر مى دهد، چون بعد از آنكه فرمود: «'''عصايت را بينداز'''»، به دنبالش ‍ فرمود: پس همينكه ديد به شدت به حركت در آمد و از كلمه «'''پس ‍ همينكه '''» فهميده مى شود كه تقدير كلام چنين بوده : عصايت را بينداز، پس همينكه عصايش را افكند و ناگهان به صورت اژدهايى آشكار شده در آمد كه داشت به شدت حركت مى كرد و مثل يك مار كوچك جست و خيز مى كرد - چون آن را بديد كه به شدت حركت مى كند - رو به عقب فرار كرد...

و اما اينكه موسى كه از بزرگان و مرسلان بود، چرا از عصا كه به صورتى هائل و هول انگيز، يعنى مارى پر جست و خيز در آمده بود ترسيد؟ جوابش اين است كه : اين اثر طبيعت و جبلت آدمى است كه وقتى به منظرهاى هول انگيز، آن هم بى سابقه بر مى خورد، كه هيچ راهى براى دفع آن به نظرش نمى رسد مگر فرار كردن ، قهرا پا به فرار مى گذارد، مخصوصا كسى كه هيچ سلاحى براى دفاع ندارد، عصايى هم كه تنها سلاح او بوده خود به آن صورت هول انگيز در آمده ، قبلا هم از ناحيه خدا دستورى نگرفته بود، كه اگر عصايت اژدها شد فرار مكن و در جاى خود بايست ، بلكه تنها اين دستور رسيده بود كه «'''الق عصاك '''» و او هم امتثال كرد و معلوم است كه فرار از خطرهاى بزرگ آن هم از كسى كه دافع و چاره اى جز فرار ندارد، جزو ترسهاى مذموم نيست ، تا كسى موسى را به داشتن آن مذمت كند.

و اما اين كه خداى تعالى به او فرمود: «'''انى لا يخاف لدى المرسلون '''»، انبياء و مرسلين مادامى كه در جوار پروردگارشان هستند از چيزى نمى ترسند، اين كرامت خود ايشان و از ناحيه خودشان نيست ، - تا چون موسى نداشت بگوييم رسولى ناقص بوده - بلكه اين فضيلت را به تعليم و تاديب خدا به دست مى آورده اند و چون آن شب ، يعنى شب طور، اولين موقفى بود كه خدا موسى را به مقام قرب خود برد و افتخار هم سخنى و رسالت و كرامت خود را به وى اختصاص داد، لذا اين دستورش كه فرمود: «'''لا تخف انك من الامنين '''» و آيه ديگر كه فرمود: «'''لا تخف انى لا يخاف لدى المرسلون '''»، همه همان تعليم و تاديب الهى است نه مذمت و سرزنش .

توضيح درباره «'''الا من ظلم ثم بدل حسنا...'''»

آنچه درباره اين استثناء مى توان گفت - و خدا داناتر است - اين است كه بعد از آنكه در آيه قبلى خبر داد كه مرسلين ايمنند و ترسى ندارند، از اين خبر فهميده شد كه غير مرسلين همه اهل ظلمند و ايمن از عذاب نيستند و بايد بترسند و چون اين مفهوم به كليتش درست نبود، لذا در اين آيه اهل توبه را از بين غير مرسلين ، يعنى از اهل ظلم استثناء كرده ، فهماند كه اهل توبه به خاطر اينكه توبه كردند و ظلم خود را - كه همان سوء بوده باشد - به حسن مبدل كردند، مغفور و مرحومند و آنها هم مانند مرسلين خوفى ندارند.

اولا: جمله «'''فى تسع آيات الى فرعون و قومه '''»، حال از دو معجزه عصا و يد بيضا باشد و معنا چنين باشد كه : اى موسى ! تو عصايت را بينداز و دستت را به گريبان كن ، در حالى كه اين دو معجزه دو تا از نه معجزهاى باشد كه براى دعوت فرعون و قومش به تو داديم .

و ثانيا: اينكه دو معجزه مذكور دو تا از آن نه معجزه باشد كه ما در تفسير آيه «'''و لقد اتينا موسى تسع آيات بينات '''» درباره اينكه اين نه معجزه كدام است بحث مفصلى كرديم ، و بقيه الفاظ آيه روشن است .

كلمه «'''مبصرة '''» به معناى واضح و روشن است و اينكه در مقابل گفتند: «'''هذا سحر مبين '''»، در حقيقت اهانتى بوده كه به آيات خدا كردند و دلالت واضح آنها را بر حقانيت دعوت موسى ، به هيچ گرفتند و حتى نسبت به عدد آنها هم توجهى نكردند و جز به اين مقدار كه اين كارها هم كارى است ، عنايتى بدان نورزيدند.

راغب گفته است : كلمه «'''جحد'''» به معناى انكار چيزى است كه در دل ثبوتش مسلم شده و يا اثبات چيزيست كه در قلب نفى آن به ثبوت رسيده است ، و كلمه استيقان و يقين هر دو به يك معناست .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۴۹۲ </center>

<span id='link331'><span>

==آيات ۱۵ - ۴۴، سوره نمل ==

فَمَكَث غَيرَ بَعِيدٍ فَقَالَ أَحَطت بِمَا لَمْ تحِط بِهِ وَ جِئْتُك مِن سبَإِ بِنَبَإٍ يَقِينٍ(۲۲)

* قَالَ سنَنظرُ أَ صدَقْت أَمْ كُنت مِنَ الْكَذِبِينَ(۲۷)

قَالَت يَأَيهَا الْمَلَؤُا أَفْتُونى فى أَمْرِى مَا كنت قَاطِعَةً أَمْراً حَتى تَشهَدُونِ(۳۲)

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۵ صفحه : ۴۹۳ </center>

ترجمه آيات

«'''ان هذا لهو الفضل المبين '''»- اين شكرى است از سليمان (عليه السّلام ) كه بدون عجب و كبر و غرور، همان حديث به نعمت قبل را تاءكيد مى كند، زيرا همه نعمتها را به خدا نسبت داد، در يكجا گفت : «'''علمنا'''» ( علم منطق طير را به ما داده اند) يكجا گفت «'''اوتينا'''» ( و از هر چيز به ما دادهاند)، اينجا هم آن دو جمله را تاءكيد نموده مى گويد: «'''همه اينها فضلى است آشكارا از خدا'''»، هر چند كه بعضى از مفسرين احتمال داده اند كه : جمله اخير كلام خدا باشد، نه سخن سليمان ، ولى سياق اين احتمال را نمى پذيرد.

[[رده:تفسیر المیزان]]