تفسیر:المیزان جلد۱۴ بخش۴۶: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
و جملۀ «إنَّ ذَلِكَ عَلَى اللّه يَسِير»، معنايش اين است كه ثبت و نگهدارى آنچه مى داند، در كتابى محفوظ براى او آسان است. | و جملۀ «إنَّ ذَلِكَ عَلَى اللّه يَسِير»، معنايش اين است كه ثبت و نگهدارى آنچه مى داند، در كتابى محفوظ براى او آسان است. | ||
==احتجاج بر | ==احتجاج بر اين كه مشركان، بر خدايى «شُرَكاء»، برهان و علمی ندارند== | ||
«'''وَ يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنزِّلْ بِهِ | «'''وَ يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَمْ يُنزِّلْ بِهِ سُلْطاناً وَ مَا لَيْس لهَُم بِهِ عِلْمٌ...'''»: | ||
حرف | حرف «باء» در «بِهِ»، به معناى «مَعَ» است و كلمۀ «سُلطان»، به معناى برهان و حجت است. و معناى آيه اين است كه: مشركان به جاى خدا، چيزى - همان بتى كه شريك خدا مى گيرند - را مى پرستند كه خداوند هيچ حجت و دليلى نازل نكرده، كه آن ها بدان متمسك شوند و مشركان به چنين حجتى، علم ندارند. | ||
بعضى از | بعضى از مفسران گفته اند: اگر جملۀ «و مشركان به چنين حجتى علم ندارند» را اضافه كرد، براى اين است كه آدمى بسيارى از چيزها را مى داند و به آن علم دارد، با اين كه هيچ حجتى بر آن ندارد. مانند ضروريات بديهى. | ||
و چه بسا | و چه بسا «نزول سلطان» را به دليل نقلى تفسير كرده اند. و مراد از «علم» را دليل عقلى گرفته، آيه را چنين معنا كرده اند: مشركان به جاى خدا چيزهايى مى پرستند كه نه دليل نقلى بر آن دارند و نه دليل عقلى. ولى اين تفسير، خودش تفسيرى است بى دليل، و «تنزيل سلطان»، همان طور كه شامل دليل نقلى، يعنى وحى و نبوت مى شود، شامل ادله عقلى هم هست. چون ادله عقلى را نيز خدا بر دل ها نازل كرده. | ||
در خصوص | در خصوص جملۀ «وَ مَا لِلظَّالِمِينَ مِن نَصِير»، بعضى از مفسران گفته اند: تهديد مشركان است، و مراد اين است كه مشركان ياورى ندارند كه ايشان را از عذاب محافظت نمايد. | ||
ولى به طورى كه از سياق بر مى آيد، ظاهرا جمله مذكور در مقام احتجاج بر اين است كه مشركان، برهان و علمى به خدايى شركائشان ندارند. به اين بيان كه: اگر چنين حجتى و علمى مى داشتند، آن برهان ياور ايشان مى شد. چون برهان ياور صاحب برهان است، و علم ياور عالَم است، ليكن مشركان ظالم اند، و براى ظالمان ياورى نيست. پس به همين دليل، برهان و علمى هم ندارند و اين، از لطيف ترين احتجاجات قرآنى است. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۵۷۷ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۴ صفحه ۵۷۷ </center> | ||
وَ إِذَا تُتْلى عَلَيْهِمْ | «'''وَ إِذَا تُتْلى عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ تَعْرِفُ فى وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنكرَ يَكادُونَ يَسطُونَ...'''»: | ||
كلمۀ «مُنكَر»، مصدر ميمى به معناى انكار است، و مراد از «شناختن انكار در روى كفار»، شناختن اثر انكار و كراهت است. | |||
و كلمۀ «يَسطُون»، از «سَطوَت» است كه - بنابه آنچه در مجمع البيان آمده - به معناى اظهار حالتى خشمگين و وحشت آور است. مى گويند: «سطا عليه، يسطو، سطوه و سطاوة». يعنى: خشم گرفت بر او. و «الإنسَانُ مسطو عليه». يعنى: انسان مورد خشم قرار گرفت. و كلمۀ «سَطوَت» و «بَطش»، هر دو به يك معنا است. | |||
و معناى | و معناى آيه، اين است كه: چون آيات مرا بر ايشان تلاوت كنى، در حالى كه آيات ما، واضح الدلاله است، در عين حال آثار انكار را در چهره هاى كفار مشاهده مى كنى، آن قدر كه گويى از شدت خشم نزديك است بر خوانندگان قرآن بشورند. | ||
جملۀ «قُل أفَأُنَبِّئُكُم بِشَرٍّ مِن ذَلِكُم»، تفريع بر انكار مشركان و احترازشان از شنيدن قرآن است. يعنى به آنان بگو: پس مى خواهيد خبر دهم شما را به چيزى كه از شنيدن قرآن برايتان ناگوارتر است، اگر مى خواهيد بگوييد، شما را از آن خبر دهم كه مواظب خود باشيد و از آن بپرهيزيد، اگر اهل پرهيز هستيد. | |||
و | و جملۀ «النَّارُ وَعَدَهَا اللّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ بِئسَ المَصِير»، بيان همان بدتر است. يعنى آن كه گفتيم، برايتان ناگوارتر است. و جملۀ «وَعَدَهَا اللّه...»، بيان شر بودن آن است. | ||
تمثيلى براى نفى الوهيت آلهه | ==تمثيلى براى نفى الوهيت آلهه مشركان و بيان عدم دخالت آن ها در خلق و تدبير موجودات== | ||
«'''يَا أَيُّهَا النَّاس ضرِب مَثَلٌ فَاستَمِعُوا لَهُ'''»: | «'''يَا أَيُّهَا النَّاس ضرِب مَثَلٌ فَاستَمِعُوا لَهُ'''»: | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۵۳: | ||
از ظاهر سياق بر مى آيد كه ضمير جمع در هر دو كلمه ((ايديهم (( و ((خلفهم (( به رسولان از ملك و انس برگردد و آياتى ديگر هست كه شهادت مى دهد بر اينكه چنين تعبيرى درباره رسولان شده يكى آيه سوره مريم است كه از ملائكه وحى حكايت مى كند كه گفته اند: ((و ما نتنزل الا بامر ربك له ما بين ايدينا و ما خلفنا(( و يكى ديگر آيه ((فلا يظهر على غيبه احدا الا من ارتضى من رسول فانه يسلك من بين يديه و من خلفه رصدا ليعلم ان قد ابلغوا رسالات ربهم و احاط بما لديهم (( است | از ظاهر سياق بر مى آيد كه ضمير جمع در هر دو كلمه ((ايديهم (( و ((خلفهم (( به رسولان از ملك و انس برگردد و آياتى ديگر هست كه شهادت مى دهد بر اينكه چنين تعبيرى درباره رسولان شده يكى آيه سوره مريم است كه از ملائكه وحى حكايت مى كند كه گفته اند: ((و ما نتنزل الا بامر ربك له ما بين ايدينا و ما خلفنا(( و يكى ديگر آيه ((فلا يظهر على غيبه احدا الا من ارتضى من رسول فانه يسلك من بين يديه و من خلفه رصدا ليعلم ان قد ابلغوا رسالات ربهم و احاط بما لديهم (( است | ||
<span id='link397'><span> | <span id='link397'><span> | ||
==تقرير حجت و برهانى كه از آيه :(يعلم ما بين ايديهم و ما خلفهم ...) براى عصمت انبياء«ع» استفاده مى شود == | ==تقرير حجت و برهانى كه از آيه :(يعلم ما بين ايديهم و ما خلفهم ...) براى عصمت انبياء«ع» استفاده مى شود == | ||
و اين آيه به طورى كه ملاحظه مى فرماييد به بانگ بلند مى فهماند كه منظور از اينكه فرمود: ((عالم به ما بين ايدى و ما خلف ايشان است (( دلالت بر اين نكته است كه خداى تعالى مراقب روش انبياى خويش است كه مبادا دچار اختلالى گردد نه فى نفسه دچار فراموشى يا تغيير و يا به و سيله كيدهاى شيطانى و تسويلات او دستخوش فساد شود و نه ميان | و اين آيه به طورى كه ملاحظه مى فرماييد به بانگ بلند مى فهماند كه منظور از اينكه فرمود: ((عالم به ما بين ايدى و ما خلف ايشان است (( دلالت بر اين نكته است كه خداى تعالى مراقب روش انبياى خويش است كه مبادا دچار اختلالى گردد نه فى نفسه دچار فراموشى يا تغيير و يا به و سيله كيدهاى شيطانى و تسويلات او دستخوش فساد شود و نه ميان | ||
