الشعراء ٢٢٠: تفاوت میان نسخهها
(QRobot edit) |
(←تفسیر) |
||
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::إِنّه|إِنَّهُ]] [[کلمه غیر ربط::إِنّه| ]] [[شامل این ریشه::انن| ]][[ریشه غیر ربط::انن| ]][[شامل این ریشه::ه| ]][[ریشه غیر ربط::ه| ]][[شامل این کلمه::هُو|هُوَ]] [[شامل این ریشه::هو| ]][[شامل این کلمه::السّمِيع|السَّمِيعُ]] [[کلمه غیر ربط::السّمِيع| ]] [[شامل این ریشه::سمع| ]][[ریشه غیر ربط::سمع| ]][[شامل این کلمه::الْعَلِيم|الْعَلِيمُ]] [[کلمه غیر ربط::الْعَلِيم| ]] [[شامل این ریشه::علم| ]][[ریشه غیر ربط::علم| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::إِنّه|إِنَّهُ]] [[کلمه غیر ربط::إِنّه| ]] [[شامل این ریشه::انن| ]][[ریشه غیر ربط::انن| ]][[شامل این ریشه::ه| ]][[ریشه غیر ربط::ه| ]][[شامل این کلمه::هُو|هُوَ]] [[شامل این ریشه::هو| ]][[شامل این کلمه::السّمِيع|السَّمِيعُ]] [[کلمه غیر ربط::السّمِيع| ]] [[شامل این ریشه::سمع| ]][[ریشه غیر ربط::سمع| ]][[شامل این کلمه::الْعَلِيم|الْعَلِيمُ]] [[کلمه غیر ربط::الْعَلِيم| ]] [[شامل این ریشه::علم| ]][[ریشه غیر ربط::علم| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=بیگمان او، (هم)او بسیار شنوای بس داناست. | |-|صادقی تهرانی=بیگمان او، (هم)او بسیار شنوای بس داناست. | ||
|-|معزی=که او است همانا شنوای دانا | |-|معزی=که او است همانا شنوای دانا | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">He is indeed the Hearer, the Aware.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/026220.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/026220.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره الشعراء | نزول = [[نازل شده در سال::3|٣ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::220|٢٢٠]] | قبلی = الشعراء ٢١٩ | بعدی = الشعراء ٢٢١ | کلمه = [[تعداد کلمات::4|٤]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره الشعراء | نزول = [[نازل شده در سال::3|٣ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::220|٢٢٠]] | قبلی = الشعراء ٢١٩ | بعدی = الشعراء ٢٢١ | کلمه = [[تعداد کلمات::4|٤]] | حرف = }} | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
خط ۳۰: | خط ۳۸: | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | {{ نمایش فشرده تفسیر| | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۵#link301 | آيات ۱۹۲ - | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۵#link301 | آيات ۱۹۲ - ۲۲۷ سوره شعراء]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۵#link302 | معناى | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۵#link302 | معناى «إنزال» و «تنزيل»، و موارد استعمال آن دو، در قرآن كريم]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link304 | مراد از «قلب»، و چگونگى دريافت وحى، به وسيله قلب]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link304 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link305 | بررسی وجوه گفته شده در باره «إنزال وحى»، بر قلب پيامبر«ص»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link305 | وجوه | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link307 | معناى اين كه فرمود: قرآن، در كتب انبياى گذشته آمده بود]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link308 | تفسير آیه: «و اگر قرآن را بر بعضی از اعجمین نازل می کردیم»]] | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link307 | معناى | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link309 | معناى آيه شريفه: «كَذَلِكَ سَلَكنَاهُ فِى قُلُوبِ المُجرِمِين»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link308 | تفسير | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link310 | هلاكت هر قومى، بعد از اتمام حجت با آنان بوده است]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link309 | معناى آيه شريفه : | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link311 | ظالم نبودن خدا، به چه معنا است؟]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link310 | هلاكت هر | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link312 | شیاطین در نازل کردن قرآن، هیچ دخالتی ندارند]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۶#link311 | ظالم نبودن | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link313 | عصمت انبياء «ع»، با مكلف بودن ايشان، منافات ندارد]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link312 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link314 | در دعوت به اسلام، فرقی میان نزدیکان و بیگانگان نیست]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link313 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link315 | توضيح اين كه شياطين نازل نمی شوند، مگر بر هر کذّاب فاجر]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link314 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link316 | پاسخ به تهمت ديگر مشركان که پيامبر «ص» را، شاعر مى خواندند]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link315 | توضيح | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link317 | بحث روايتی]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link316 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link318 | نگرانى پيامبر «ص»، از سرنوشت امت پس از خود]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link317 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link319 | رواياتی درباره دعوت پیامبر«ص»، از عشیره و نزدیکان خویش]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link318 | نگرانى پيامبر | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۸#link320 | حدیث «یوم الدار» و پيمان برادرى على «ع» با رسول خدا «ص»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۷#link319 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۸#link322 | روايتى در باره شعر و شُعَراء، و نزول آيه: «و الشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الغَاوُون»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۸#link320 | پيمان برادرى | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۵_بخش۳۸#link322 | روايتى | |||
}} | }} | ||
خط ۲۵۱: | خط ۲۵۶: | ||
[[رده:سمیع]][[رده:علیم]][[رده:زمینه توکل بر خدا]][[رده:آثار شنوایى خدا]][[رده:آثار علم خدا]][[رده:اختصاصات خدا]][[رده:شنوایى خدا]][[رده:علم خدا]][[رده:وسعت علم خدا]][[رده:توکل در سختى]] | [[رده:سمیع]][[رده:علیم]][[رده:زمینه توکل بر خدا]][[رده:آثار شنوایى خدا]][[رده:آثار علم خدا]][[رده:اختصاصات خدا]][[رده:شنوایى خدا]][[رده:علم خدا]][[رده:وسعت علم خدا]][[رده:توکل در سختى]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره الشعراء ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره الشعراء ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 220 سوره شعراء | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 220 سوره شعراء,شعراء 220,إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ,سمیع,علیم,زمینه توکل بر خدا,آثار شنوایى خدا,آثار علم خدا,اختصاصات خدا,شنوایى خدا,علم خدا,وسعت علم خدا,توکل در سختى,آیات قرآن سوره الشعراء | |||
|description=إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} |
نسخهٔ کنونی تا ۱۰ شهریور ۱۴۰۲، ساعت ۱۱:۲۴
کپی متن آیه |
---|
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ |
ترجمه
الشعراء ٢١٩ | آیه ٢٢٠ | الشعراء ٢٢١ | ||||||||||||||
|
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۹۲ - ۲۲۷ سوره شعراء
- معناى «إنزال» و «تنزيل»، و موارد استعمال آن دو، در قرآن كريم
- مراد از «قلب»، و چگونگى دريافت وحى، به وسيله قلب
- بررسی وجوه گفته شده در باره «إنزال وحى»، بر قلب پيامبر«ص»
- معناى اين كه فرمود: قرآن، در كتب انبياى گذشته آمده بود
- تفسير آیه: «و اگر قرآن را بر بعضی از اعجمین نازل می کردیم»
- معناى آيه شريفه: «كَذَلِكَ سَلَكنَاهُ فِى قُلُوبِ المُجرِمِين»
- هلاكت هر قومى، بعد از اتمام حجت با آنان بوده است
- ظالم نبودن خدا، به چه معنا است؟
- شیاطین در نازل کردن قرآن، هیچ دخالتی ندارند
- عصمت انبياء «ع»، با مكلف بودن ايشان، منافات ندارد
- در دعوت به اسلام، فرقی میان نزدیکان و بیگانگان نیست
- توضيح اين كه شياطين نازل نمی شوند، مگر بر هر کذّاب فاجر
- پاسخ به تهمت ديگر مشركان که پيامبر «ص» را، شاعر مى خواندند
- بحث روايتی
- نگرانى پيامبر «ص»، از سرنوشت امت پس از خود
- رواياتی درباره دعوت پیامبر«ص»، از عشیره و نزدیکان خویش
- حدیث «یوم الدار» و پيمان برادرى على «ع» با رسول خدا «ص»
- روايتى در باره شعر و شُعَراء، و نزول آيه: «و الشُّعَرَاءُ يَتَّبِعُهُمُ الغَاوُون»
تفسیر نور (محسن قرائتی)
الَّذِي يَراكَ حِينَ تَقُومُ «218» وَ تَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ «219» إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «220»
خدايى كه چون (به نماز) برمىخيزى تو را مىبيند. و حركت تو را در ميان سجده كنندگان (نيز مىبيند). زيرا كه اوست شنوا و دانا.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (220)
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ: بدرستى كه خدا اوست شنوا به تلاوت تو در نماز، يا هر چه مىگوئى، دانا به آنچه در ضمير خود مىآورى، يا به هر چه قصد مىكنى؛ زيرا ذات سبحانى سميع است به همه مسموعات و عالم به كل معلومات.
«1». تفسير برهان، ج 3، ص 193، روايت 4، چاپ دار الكتب علميه قم.
جلد 9 - صفحه 514
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
فَلا تَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَكُونَ مِنَ الْمُعَذَّبِينَ (213) وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ (214) وَ اخْفِضْ جَناحَكَ لِمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ (215) فَإِنْ عَصَوْكَ فَقُلْ إِنِّي بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ (216) وَ تَوَكَّلْ عَلَى الْعَزِيزِ الرَّحِيمِ (217)
الَّذِي يَراكَ حِينَ تَقُومُ (218) وَ تَقَلُّبَكَ فِي السَّاجِدِينَ (219) إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (220) هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلى مَنْ تَنَزَّلُ الشَّياطِينُ (221) تَنَزَّلُ عَلى كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِيمٍ (222)
يُلْقُونَ السَّمْعَ وَ أَكْثَرُهُمْ كاذِبُونَ (223) وَ الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ (224) أَ لَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِي كُلِّ وادٍ يَهِيمُونَ (225) وَ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ ما لا يَفْعَلُونَ (226) إِلاَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ ذَكَرُوا اللَّهَ كَثِيراً وَ انْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ ما ظُلِمُوا وَ سَيَعْلَمُ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَيَّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ (227)
جلد 4 صفحه 130
ترجمه
پس مخوان با خداوند خداى ديگرى را پس باشى از عذاب كرده شدگان
و بيم ده خويشان نزديكتر خود را
و فروتن باش براى آنكه پيروى كرده است تو را از گروندگان
پس اگر نافرمانى كنند تو را پس بگوى همانا من بيزارم از آنچه ميكنيد
و توكّل كن بر تواناى مهربان
آنكه ميبيند تو را وقتى كه برميخيزى
و تغيير احوال تو را در سجدهكنان
همانا او است شنواى دانا
آيا خبر دهم شما را كه بر چه كس فرود ميآورند شيطانها
فرود ميآورند بر هر بسيار دروغگوى گناهكار
كه بآن مىاندازند گوش را و بيشترشان دروغگويانند
و شاعران پيروى ميكنند آنها را گمراهان
آيا نديدى كه آنها در هر وادى از كلام سرگشته راه مىپيمايند
و آنكه آنها ميگويند چيزى را كه نميكنند
مگر آنانكه گرويدند و بجا آوردند كارهاى شايسته را و ياد كردند خدا را بسيار و دادستانى كردند بعد از آنكه ظلم كرده شدند و زود است كه بدانند آنانكه ستم كردند كه بكدام جاى بازگشت بازميگردند.
تفسير
خداوند متعال براى آنكه اهل شرك را كاملا مطمئن بوعده عذاب فرمايد بزرگترين موحّد عالم را نهى از شرك فرموده و وعده عذاب داده بر آن تا تكليف سايرين معلوم گردد و دستور فرموده كه قبل از هر قوم و قبيلهئى بايد خويشان نزديك خود را دعوت بتوحيد و اسلام و انذار از شرك و كفر نمائى چون اهتمام بشأن آنها بيش از سايرين است و حسن ترتيب اقتضاء تقديم ايشانرا دارد و در اين مقام روايات متعدّده از عامّه و خاصّه نقل شده كه حاصل مضمون آنها اين است كه چون اين آيه نازل شد پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم از اولاد حضرت عبد المطّلب كه ايشان همگى چهل مرد بودند در خانه حضرت ابو طالب دعوت فرمود پس بامير المؤمنين امر فرمود كه يك ران گوسفند بپزد و يك چارك گندم نان كند و آن دو را با
جلد 4 صفحه 131
تقريبا يك من شير نزد آنها بياورد و آنحضرت امتثال نمود و آنها چون آن غذا را ديدند خنديدند و گفتند اين خوراك يكنفر ما را بس نيست پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم فرمود بنام خدا بخوريد كفايت ميكند و آنها ده نفر ده نفر سر غذا آمده خوردند تا همه سير شدند بعد حضرت فرمود بنام خدا شير بياشاميد همه آشاميدند و از آن سير شدند و ابو لهب چون اين امر عجيب را ديد گفت محمد جادو كرد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چيزى نفرمود و همه برخاستند و رفتند و روز ديگرى از آن عدّه دعوت كرد و امر باين منوال خاتمه يافت و متفرّق شدند و حضرت روز سوم از آنها دعوت فرمود و بعد از صرف غذا و شير بهمان كيفيّت حضرت از جا برخاست و فرمود خدا مرا به نبوّت بر تمام خلق عموما و بر عرب خصوصا مبعوث فرموده و من از شما خواهانم كه دو كلمه را كه بر زبان سبك و در ترازوى عمل سنگين است بگوئيد و از عذاب خدا ايمن شويد و بر عرب و عجم استيلا يابيد و تمام طبقات مردم مطيع شما شوند و همه وارد بهشت گرديد و آن دو كلمه شهادت بوحدانيّت خدا و نبوت من است و كسيكه خواهش مرا بپذيرد و اين دو كلمه را بگويد و مرا كمك كند در ترويج آن برادر من و وزير و وارث و جانشين من بعد از من خواهد بود و هيچكس جواب آنحضرت را نداد جز على عليه السّلام كه برخاست و عرض كرد اى پيغمبر خدا من يارى ميكنم تو را در اين امر با آنكه سنّش از همه كمتر و ساق پايش از همه باريكتر و مالش از همه كمتر بود و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله فرمود بنشين و همان فرمايش را اعاده فرمود و كسى جواب نداد جز على عليه السّلام كه همان عرض را اعاده داد و حضرت فرمود بنشين تو برادر و وصى و وارث و جانشين منى بعد از من پس آن جماعت برخاستند و از روى استهزاء بحضرت ابو طالب گفتند از اين ببعد فرمان بردار پسرت على باش و او فرمانفرماى تو باشد و در بعضى از روايات مهمانى دو مرتبه ذكر شده و فرمايشات پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و جواب امير المؤمنين عليه السّلام را در مرتبه دوم نقل نمودهاند و طلب نمودن پيغمبر چنين كسيرا و قيام نمودن امير المؤمنين براى آن سه مرتبه ذكر شده و نصب او را در مرتبه سوم قرار دادهاند و ظاهرا اين معنى از مسلّمات تاريخى و مشهور ميان سنّى و شيعه است و بنابر اين اسلام از بدو ظهور با تشيّع توأم بوده و با ولايت در عرض هم بمردم ابلاغ شده و اختصاص بغدير خم
جلد 4 صفحه 132
ندارد نهايت آنكه بعد از غلبه اسلام و مسخّر شدن جزيرة العرب و نزديك شدن وفات پيغمبر براى ابلاغ عام و تسجيل مقام در آنروز تأكيد و تقرير گرديده و بر سميت شناخته شده است و در عيون و مجالس از امام رضا عليه السّلام و ابى بن كعب و عبد اللّه بن مسعود نقل نموده كه و رهطك المخلصين بعد از عشير تك الاقربين قرائت نمودهاند و قمى ره و رهطك منهم المخلصين نقل نموده و در مجمع اين قرائت را بحضرت صادق عليه السّلام و عبد اللّه بن مسعود نسبت داده و قمى ره مخلصون را بامير المؤمنين و حمزه و جعفر و حسنين و ائمه از آل محمد عليهم السلام تفسير نموده و ظاهرا منقول از امام صادق عليه السّلام است و نيز خداوند امر فرموده حبيب خود را بتواضع و فروتنى با اهل ايمان چون خفض جناح كه معمولا در انداختن پرنده بال خود را بزير در وقت فرود آمدن استعمال ميشود كنايه از اين معنى قرار داده شده و در پيشرفت دعوت و جلب محبّت زير دستان بسيار مؤثر است و در پيشگاه الهى ملازم با خضوع و خشوع است و آنكه اگر عصيان نمودند و ايمان نياوردند و قبول ولايت امير المؤمنين عليه السّلام و ائمه معصومين را ننمودند اگر چه بعد از رحلت آنحضرت از دنيا باشد از عمل آنها تبرّى و بيزارى جويد و اتّكال و اعتماد نمايد بخداوندى كه قادر است مقهور كند دشمنان او را و منصور فرمايد دوستان او را و رحمت فرمايد ايشان را و بعضى فتوكّل بفاء قرائت نمودهاند آنخداوندى كه مىبيند او را در وقت قيام بامر دعوت و در وقت انتقال در اصلاب انبياء عظام و سجدهكنان كرام از صلبى بصلبى از حضرت آدم تا حضرت عبد اللّه از نكاح نه سفاح چنانچه قمى ره و در مجمع از صادقين عليهما السلام نقل نموده و نيز از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم فرمود بر نداريد سر خود را پيش از من و نگذاريد آنرا پيش از من كه من مىبينم شما را از پشت سرم چنانچه مىبينم شما را از جلو رويم و اين آيه را تلاوت فرمود كه ظاهر در آنستكه مراد حال نماز آنحضرت است از قيام و ركوع و سجود پى در پى كه موجب تغيير وضع است و منافات ندارد كه هر دو معنى مراد باشد چنانچه مكرر بيان شده است و خداوند ميشنود اقوال و اذكار مردم را و ميداند اعمال و اسرار ايشانرا و چون در آيات سابقه ذكر شد كه ممكن نيست قرآن را شياطين بر پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم نازل نموده باشند در تعقيب آن فرموده
جلد 4 صفحه 133
كه آيا خبر دهم شما را بكسانيكه شياطين براى آنها خبر ميآورند، خبر ميآورند شياطين و نازل ميكنند آنرا بر مردمان دروغگوى پر گناهى كه گوش ميدهند اين مردم بخبر آنها كه مبنى بر امارات و ظنون است و از خودشان هم بر آن اخبار موهوماتى كه غالبا واقعيّت ندارد مىافزايند و بمردم ميگويند ما از غيب خبر ميدهيم و بيشتر آنها دروغ ميگويند كه ابدا از عالم غيب خبرى ندارند بلى بعضى از كاهنان قبل از بعثت پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم با شياطين رابطه داشتند كه آنها از ملائكه استراق سمع مينمودند و بر بعضى از اخبار سماوى مطلع ميشدند و برفقاى خودشان خبر ميدادند و براى حفظ احترام وحى الهى از اين عمل بكلى جلوگيرى شد و در ذيل آيات سابقه ذكرى از آن بعمل آمد و گفتهاند سطيح كاهن و سواد بن غارب از اين بعض بودهاند كه بظهور خاتم انبيا خبر دادند و تصديق نبوّتش را نمودند و در خصال از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد از آن مردم افّاك مغيره و بنان و صائد و حمزة بن عماره بريرى و حارث شامى و عبد اللّه بن حارث و ابو الخطاب است كه هفت نفر بودند و چنانچه خداوند در آيات سابقه مقام مقدس نبوى را از شبهه كهانت مبرّى فرمود در اين آيات خواسته آن مقام منيع را از شبهه شاعريت تنزيه فرمايد باين تقريب كه شعراء پيروانشان اهل ضلالت و غوايتند چون شعر كلام منظومى است كه مبناى آن بر حق و حقيقت نيست بلكه بناى آن بر مبالغه و اغراق و غلوّ و تخيّل و تمويه و تزيين و چيزهائى است كه جلب توجه مستمع را نمايد و موجب انبساط و انقباض و التذاد و اشمئزاز طرف گردد و مقبول طبع و پسند ذوق باشد اگر چه عقل آنرا قبول ننمايد و شعراء نوعا كسانى هستند كه اشعارشان از اين قبيل است لذا غالبا بتغزّل و تشبيب و مدح ناروا و هجو ناسزا و تعريف و توصيف بيجا ميپردازند و آن را مايه ارتزاق و افتخار خود قرار ميدهند و خريدار اين مقالات و هو اخواه اين اشخاص مردمان هوا- پرست خودخواه و اهل لهو و لعب و عيش و طربند و گاهى اين فرومايگان براى مقاصد خودشان باين اشعار تمسك مينمايند و آنرا مانند وحى منزل تلقّى بقبول ميكنند چون موافق با هواى نفس آنها است پس اينها پيروان آنها هستند آيا نمىبينى اى كسيكه ديده بصيرت دارى كه شعراء گاهى در وادى توصيف شاهد
جلد 4 صفحه 134
و شراب و ساز و آواز متحيّرانه قدم ميزنند و گاهى در محيط علم و حكمت و معرفت بيخردانه خوض ميكنند و گاهى در مقام مدح و ذم اشخاص مغرضانه وارد و خارج ميشوند و يكروز كسيرا مدح و روز ديگر او را هجو ميكنند و يكروز كمالاتى براى خود اثبات ميكنند كه ابدا در آنها نبوده و نيست و يكروز اقرار بفسق و فجورى ميكنند كه بهيچ وجه مرتكب آن نشدهاند و روزى امر بمعروف ميكنند با آنكه خود عامل بآن نيستند و روزى نهى از منكر مينمايند با آنكه خود تارك آن نميباشند پس آنها در هر وادى چون حيوان گمشده سير ميكنند و ميگويند چيزيرا كه نميكنند و اين اختصاص بكلام منظوم ندارد بلكه هر كلام خالى از حق و حقيقت و مبنى بر وهم و خيال را شعر ميگويند لذا اهل منطق قياسى را كه مبنى بر خياليّات باشد شعر ناميدهاند و در رواياتى از ائمه اطهار شعراء در آيه شريفه باهل بدعت و ضلالت و متفقّهين بى علم و معرفت و افسانه گويان بى درايت تفسير شده و فرمودهاند شعراء كه پيروانى ندارند مقصود اين قبيل افرادند كه مردم را گمراه نمودند و ظاهرا مقصودشان بيان افراد خفيّه از شعراء باشد و آنكه اينها هستند كه پيروان حقيقى دارند و آيه اختصاص بشعراء بمعناى معروف ندارد چون از امام صادق عليه السّلام نيز روايت شده كه مراد شاعران كفارند مانند عبد اللّه بن زبعرى و ابو سفيان بن حرث و اميّة بن ابى الصّلت و امثال آنها كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله را هجو نمودند و مردم نادان تبعيّت از آنها كردند و اشعارشانرا خواندند و اين مسلّم است كه در صدر اسلام شعراء زبر دستى بودند كه نام آنها در تواريخ ذكر شده و در هجو پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و مذمّت اسلام سخن رانى و ياوه سرائى ميكردند و بگمان خودشان ميخواستند در مقابل قرآن قيام نمايند و مردمان بزهكارى هم بودند كه با آنها كمك و مساعدت مينمودند و خداوند تار و پود آنها و پيروانشان را بباد داد و در مقابل فصحاء و بلغاء و شعراء دانشمندى هم بودند كه ايمان بقرآن و پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و خداى يگانه آوردند و خدمات بر جستهئى از آنها بعمل آمد و اشتغال بذكر خدا و اشعار توحيد و تمجيد و تحميد و تقديس او و دعوت باسلام و بعث بر طاعت و ردع از معصيت و مدح پيغمبر و اهل بيت آن سرور داشتند و اگر گاهى هجوى ميگفتند مقصودشان انتصار و
جلد 4 صفحه 135
دادستانى از كفارى بود كه در هجو مسلمانان سخن سرائى نموده بودند مانند حسّان بن ثابت و كعب بن مالك و عبد اللّه بن رواحه و امثال اين اكابر كه خداوند ايشانرا استثناء فرموده و از شيعيان محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و آل اطهار او بشمار آمدهاند و بنابر آنچه تاكنون ذكر شد مقصود بذم در كلام الهى شعر است ولى نه باعتبار منظورم بودنش بلكه باعتبار باطل بودنش لذا اگر شعر حق باشد بسيار مستحسن است چنانچه فرمودهاند كه همانا بعضى از شعر حكمت است و مراد كلام منظوم است چنانچه بعضى از آن نصيحت و موعظه و پنداست و بعضى از آن مدح اولياء خدا و ذم اعداء او است و معلوم است كه اين قبيل اشعار بسيار ممدوح و گوينده آن مثاب و مأجور است ولى اطلاق شعراء منصرف بهمان دسته اول است مانند علماء كه اطلاق آن منصرف بفقهاء است لذا خداوند ساحت مقدس نبوى را از توهّم شاعريّت مبرّى فرموده بدليل آنكه پيروانش كه اول ايشان امير المؤمنين عليه السّلام است و بعد حمزه و جعفر و سلمان و أبو ذر و حذيفه و مقداد و عمّار و ساير اخيار با پيروان شعرا خيلى تفاوت دارند در عيون از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه فرمود هر كس در باره ما بيتى از شعر بگويد خداوند براى او بيتى در بهشت بنا ميفرمايد و نيز فرمود كه هيچ گويندهئى راجع بما شعرى نميگويد مگر آنكه مؤيّد بروح القدس ميشود و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه كعب بن مالك را امر فرمود بهجو كفار و قسم ياد فرمود كه آن ناگوارتر است بر آنها از تير و عبد اللّه بن رواحه و حسّان بن ثابت را مأمور بهجو آنها فرمود و فرمود روح القدس با شما است و بكليّه اصحاب فرمود چه مانع ميشود كسانيرا كه با شمشيرها يارى نمودند پيغمبر خدا را از آنكه بزبانهاشان يارى كنند او را و از امام صادق عليه السّلام روايت شده كه فرمود اى گروه شيعه بياموزيد باولادتان شعر عبدى را كه او بر دين خدا است و ديوان حضرت امير المؤمنين عليه السّلام و اشعار آبدار آن معروف و مشهور است و زود باشد كه بدانند كسانيكه ظلم نمودند بر پيغمبر و مسلمانان به ايذاء و آزار و هجو و ذم ناروا كه بكدام مرجع و مئالى رجوع و بازگشت مينمايند كه آن آتش جهنم است و قمى ره فرموده كه مراد اعداء آل محمد عليهم السلامند و قسم بخدا نازل شده و سيعلم الّذين ظلموا آل محمد حقّهم اى منقلب ينقلبون و در جوامع اين
جلد 4 صفحه 136
قرائت را بامام صادق عليه السّلام نسبت داده و در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه بخواند در شب جمعه اين سوره و دو سوره بعد از اين را كه اول آنها طاوسين است از دوستان خدا و در حفظ و حمايت او خواهد بود و هرگز در دنيا باو آسيبى نرسد و در آخرت بقدرى از بهشت باو داده شود كه فوق مرادش باشد و يكصد زن از حوريان، خدا براى او تزويج نمايد و در مجمع علاوه فرموده كه در وسط بهشت با انبياء و اوصياء مجالس و محشور گردد و الحمد للّه على نعمه و آلائه.
جلد 4 صفحه 137
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ العَلِيمُ (220)
همانا او شنوا و داناست.
اينکه آيه هم ممكن است شاهد بر آنچه بنظر اقرب آمده باشد که سميع نسبت بقيام به دعوت و هدايت است که آنچه تبليغ ميكني خداوند ميشنود و آنچه عمل ميكني ميداند و مكرر، گفتهايم که بصير که مفاد يريك است و سميع از شئون علم يعني عالم بمبصرات و مسموعات است و علم عين ذات است چون ذات مقدس او صرف الوجود است غير محدود بحدي و علم يكي از مراتب وجود است مقابل جهل که امر عدميست مثل قدرت و حيات تمام منتزع از ذات است و اينست معناي توحيد صفاتي مقابل آنهايي که اينها را از صور مرتمسه گفتند و زائد بر ذات.
برگزیده تفسیر نمونه
]
اشاره
(آیه 220)- آری «اوست خدای شنوا و دانا» (إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ).
و به این ترتیب بعد از توصیف خداوند به عزیز و رحیم، سه وصف دیگر که امید بخشتر است در این آیات آمده است: خدایی که زحمات پیامبر صلّی اللّه علیه و آله را میبیند، و از قیام و سجده و حرکت و سکون او با خبر است. خدایی که صدای او را میشنود. و خدایی که از خواستهها و نیازهای او آگاه است.
انذار بستگان نزدیک (حدیث یوم الدّار):
بر اساس آنچه در تواریخ اسلامی آمده، پیامبر صلّی اللّه علیه و آله در سال سوم بعثت مأمور ابلاغ این دعوت شد بستگان نزدیکش را به خانه ابو طالب دعوت کرد، آنها در آن روز حدود چهل نفر بودند، بعد
ج3، ص404
از صرف غذا چنین فرمود: «... من خیر دنیا و آخرت را برای شما آوردهام، و خداوند به من دستور داده است که شما را دعوت به این آیین کنم، کدامیک از شما مرا در این کار یاری خواهد کرد، تا برادر من و وصیّ و جانشین من باشد؟
جمعیت همگی سر باز زدند جز علی علیه السّلام که از همه کوچکتر بود برخاست و عرض کرد: ای پیامبر خدا! من در این راه یار و یاور توام.
پیامبر صلّی اللّه علیه و آله دست بر گردن علی علیه السّلام نهاد و فرمود: «این برادر و وصی و جانشین من در میان شماست، سخن او را بشنوید و فرمانش را اطاعت کنید».
نکات آیه
۱ - خدا، سمیع (شنوا) و علیم (دانا) است. (إنّه هو السمیع العلیم)
۲ - شنوایى و علم مطلق، تنها از آنِ ذات بى مانند خداوند است. (إنّه هو السمیع العلیم) «ال» در «السمیع» و «العلیم» براى جنس (از نوع استغراق صفاتى) و مفید حصر است; یعنى، تنها او است که شنوایى اش بى حد و دانایى اش مطلق است.
۳ - شنوایى و علم گسترده و بى همتاى الهى، مقتضى توکل کردن بر او در تنگناها (و توکّل على العزیز الرحیم ... إنّه هو السمیع العلیم) «إنّه هو السمیع...» مى تواند تعلیل براى امر به توکل باشد; یعنى، بر او توکل کن; زیرا او شنواى راز و نیازهاى شما و دانا به چگونگى برداشتن تنگناها است.
۴ - خداوند، داراى شنوایى و علم همه جانبه بر احوال و نیازهاى خلق (الذى یریک حین تقوم . و تقلّبک فى السجدین . إنّه هو السمیع العلیم)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: سمیع ۱; علیم ۱
- توکل: زمینه توکل بر خدا ۳
- خدا: آثار شنوایى خدا ۳; آثار علم خدا ۳; اختصاصات خدا ۲; شنوایى خدا ۲، ۴; علم خدا ۲; وسعت علم خدا ۴
- سختى: توکل در سختى ۳
منابع