۱۴٬۱۲۰
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۳۸: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←تقاضاى تعليم از طرف موسى «ع» و پاسخ حضرت خضر«ع»
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
<span id='link319'><span> | <span id='link319'><span> | ||
==تقاضاى تعليم از طرف موسى «ع» و پاسخ حضرت خضر«ع» == | ==تقاضاى تعليم از طرف موسى «ع» و پاسخ حضرت خضر«ع» == | ||
«'''قَالَ لَهُ مُوسى هَلْ أَتَّبِعُك عَلى أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا | «'''قَالَ لَهُ مُوسى هَلْ أَتَّبِعُك عَلى أَن تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشداً'''»: | ||
«'''قَالَ إِنَّك لَن تَستَطِيعَ مَعِىَ | كلمه «رشد» در معنا مخالف «غىّ» است. آن، به معناى اصابت به واقع و صواب و اين، به معناى خطا رفتن است. كلمه «رشد» در آيه شريفه، مفعولٌ له و يا مفعولٌ به است. و معناى آيه، اين است كه: | ||
در اين | |||
موسى گفت: آيا اجازه مى دهى كه با تو بيايم، و تو را بر اين اساس پيروى كنم كه آنچه خدا به تو داده، براى اين كه من هم به وسيله آن رشد يابم، به من تعليم كنى؟ و (يا) آنچه را كه خدا از رشد به تو داده، به من هم تعليم كنى؟ | |||
«'''قَالَ إِنَّك لَن تَستَطِيعَ مَعِىَ صَبراً'''»: | |||
در اين جمله، خويشتندارى و صبر موسى را در برابر آنچه از او مى بيند، با تأكيد نفى مى كند، | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۷۵ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۷۵ </center> | ||
و خلاصه مى گويد: | و خلاصه مى گويد: تو نمى توانى آنچه را كه در طريق تعليم از من مى بينى، تحمل كنى و دليل بر اين تأكيد چند چيز است: | ||
اول: كلمۀ «إنّ». | |||
دوم: آوردن كلمۀ «صبر» است، به صورت نكره در سياق نفى. چون نكره در سياق نفى، افاده عموميت مى كند. | |||
سوم اين كه گفت: تو استطاعت و توانايى صبر را ندارى. و نفرمود: «نسبت به آنچه كه تو را تعليم دهم، صبر ندارى». | |||
چهارم اين كه: قدرت بر صبر را با نفى سبب قدرت، كه عبارت است از احاطه و علم به حقيقت و تأويل واقع نفى مى كند. پس در حقيقت، فعل را با نفى يكى از اسبابش نفى كرده، و لذا مى بينيم موسى در هنگامى كه آن عالم معنا و تأويل كرده هاى خود را بيان كرد، تغيرى نكرد، بلكه در هنگام ديدن آن كرده ها در مسير تعليم بر او تغير كرد، و وقتى برايش معنا كرد، قانع شد. آرى، علم حكمى دارد و مظاهر علم حكمى ديگر. | |||
نظير اين تفاوتى كه در علم و در مظاهر علم رخ داده، داستان موسى «عليه السلام» است در قضيه گوساله، كه در سوره «اعراف» آمده. با اين كه خداى تعالى در ميقات به او خبر داد كه قوم تو، بعد از آمدنت به وسيله سامرى گمراه شدند، و خبر دادن خدا از هر خبر ديگرى صادق تر است. با اين وصف آن جا هيچ عصبانى نشد، ولى وقتى به ميان قوم آمد و مظاهر آن علمى را كه در ميقات به دست آورده بود، با چشم خود ديد، پر از خشم و غيظ شده، الواح را انداخت و موى سر برادر را گرفت و كشيد. | |||
پس جمله «إنَّكَ لَن تَستَطِيعَ مَعِىَ صَبراً...»، إخبار به اين است كه: تو طاقت روش تعليمى مرا ندارى. نه اين كه تو طاقت علم را ندارى. | |||
«'''قَالَ | «'''وَ كَيْف تَصبرُ عَلى مَا لَمْ تُحِط بِهِ خُبراً'''»: | ||
موسى | |||
كلمه «خُبر» به معناى علم است، و علم هم به معناى تشخيص و تميز است، و معنا اين است كه: خبر و اطلاع تو به اين روش و طريقه احاطه پيدا نمى كند. | |||
«'''قَالَ سَتَجِدُنى إِن شَاءَ اللَّهُ صَابِراً وَ لا أَعْصى لَكَ أَمْراً'''»: | |||
موسى «عليه السلام» در اين جمله، وعده مى دهد كه به زودى خواهى ديد كه صبر مى كنم و تو را مخالفت و عصيان نمى كنم. ولى وعده خود را مقيد به مشيت خدا كرد، تا اگر تخلف نمود، دروغ نگفته باشد. | |||
و جمله «وَ لَا أعصِى...»، عطف است بر كلمه «صَابِراً». چون كلمه مزبور، هرچند وصف است، ولى معناى فعل را مى دهد. و بنابراين، وعده «لَا أعصِى» هم مقيد به مشيت هست. پس اگر نهى او را از سؤال مخالفت كرد، بارى وعده «لَا أعصِى» را خلف نكرد، چون اين وعده نيز مقيد بوده. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۷۶ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۴۷۶ </center> | ||
«'''قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنى فَلاتَسئَلْنى عَن | «'''قَالَ فَإِنِ اتَّبَعْتَنى فَلاتَسئَلْنى عَن شَئٍ حَتّى أُحْدِثَ لَكَ مِنْهُ ذِكْراً'''»: | ||
ظاهر اين است كه كلمه | ظاهر اين است كه كلمه «مِنهُ»، متعلق به كلمه «ذِكراً» باشد، و «احداث ذكر» از هر چيز به معناى ابتداء و آغاز به ذكر آن است، بدون اين كه از طرف مقابل تقاضايى شده باشد. | ||
و معناى جمله، اين است كه: اگر پيروى مرا كردى، بايد از هر چيزى كه ديدى و برايت گران آمد، سؤال نكنى، تا خودم در بيان معنا و وجه آن ابتداء كنم. | |||
و در اين جمله، اشاره است به اين كه: به زودى از من حركاتى خواهى ديد، كه تحملش بر تو گران مى آيد، ولى به زودى من خودم برايت بيان مى كنم. اما براى موسى مصلحت نيست كه ابتداء به سؤال و استخبار كند، بلكه سزاوار او اين است كه صبر كند تا خضر، خودش بيان كند. | |||
<span id='link320'><span> | <span id='link320'><span> | ||
==ادب و تواضع فراوان موسى«ع»، در برابر استاد == | ==ادب و تواضع فراوان موسى«ع»، در برابر استاد == | ||
مطلب عجيبى كه از اين داستان استفاده مى شود رعايت ادبى است كه موسى (عليه السلام) در مقابل استادش حضرت خضر نموده ، واين آيات آن را حكايت كرده است ، با اينكه موسى (عليه السلام) كليم الله ، ويكى از انبياى اولواالعزم وآورنده تورات بوده ، مع ذلك در برابر يك نفر كه مى خواهد به او چيز بياموزد چقدر رعايت ادب كرده است! | مطلب عجيبى كه از اين داستان استفاده مى شود رعايت ادبى است كه موسى (عليه السلام) در مقابل استادش حضرت خضر نموده ، واين آيات آن را حكايت كرده است ، با اينكه موسى (عليه السلام) كليم الله ، ويكى از انبياى اولواالعزم وآورنده تورات بوده ، مع ذلك در برابر يك نفر كه مى خواهد به او چيز بياموزد چقدر رعايت ادب كرده است! | ||
