۱۳٬۸۷۹
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۱۴: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←استدلال ديگرى بر نفى الوهيت خدايان مشركين
| خط ۱۴۴: | خط ۱۴۴: | ||
<span id='link116'><span> | <span id='link116'><span> | ||
==استدلال ديگرى بر نفى الوهيت خدايان | ==استدلال ديگرى بر نفى الوهيت خدايان مشركان == | ||
«'''قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ | «'''قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِهِ فَلا يَمْلِكُونَ كَشف الضُرِّ عَنكُمْ وَ لا تَحْوِيلاً'''»: | ||
كلمه | كلمه «زعم»، كه حرف اول آن به هر سه حركت خوانده مى شود، به معناى مطلق اعتقاد است، ليكن بيشتر در اعتقاد باطل استعمال شده، و به همين جهت از ابن عباس نقل مى كنند كه گفته: هر جا كلمۀ «زَعَمَ» در قرآن آمده، به معناى دروغ است. | ||
كلمۀ «دُعَاء» و «نداء»، به يك معنا است، با اين تفاوت كه نداء در جایى است كه خواندن مستلزم صدا و آواز هم باشد، وليكن دعاء اعم است. حتى در جایئى هم كه دعوت و خواندنى به اشاره و يا غير آن صورت گيرد، استعمال مى شود. | |||
و بعضى ها در فرق ميان آن | و بعضى ها در فرق ميان آن دو گفته اند كه: «نداء»، خواندنى را گويند كه اسم خوانده شده، به زبان آورده نشود. (مثل اين كه در فارسى هم كسى را كه مى خواهند صدا بزنند، مى گويند: آهاى!) و تنها حروف نداء يعنى: «يا» و «أيا»، و يا امثال آن ها به كار رود. به خلاف دعاء كه به معناى صدا زدنى است كه اسم شخص خوانده شده هم، برده شود. مثلا گفته شود «اى حسن». | ||
اين | اين آيه، بر نفى الوهيت خدايان مشركان از اين راه استدلال مى كند كه آن ربّى كه مستحق پرستش است، ربّى است كه قادر بر رساندن منفعت و دفع ضرر باشد. چون داشتن چنين قدرتى، لازمۀ ربوبيت است. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۱۷۶ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۱۷۶ </center> | ||
و خود | و خود مشركان هم اين معنا را مى دانند و قبول دارند. چيزى كه هست، اگر شريك هایى براى خدا گرفته و مى پرستيدند، به طمع نفع آن ها و از ترس ضرر آن ها است، و در همين جا به خطا رفته اند. زيرا اين شركاء، قادر بر رساندن نفع و دفع ضرر نيستند، پس الوهيت ندارند. شاهد نفع و ضرر نداشتن آن ها، اين است كه مشركان، آن ها را به اين اميد و به همين ترس مى پرستند، و تاكنون چنين خاصيتى از آن ها نديده اند. | ||
و چطور مى توانند از پيش خود | و چطور مى توانند از پيش خود و مستقلا خاصيت بلاگردانى را داشته و حاجت برآورند و رفع پريشانى كنند، با اين كه خود آن ها مخلوق خدايند، و به اعتراف خود مشركان، در پى راهى و وسيله اى به درگاه خدا هستند، اميدوار رحمت او و بيمناك از عذاب اويند. | ||
پس معلوم شد كه | پس معلوم شد كه: | ||
اولاً، مراد از جملۀ «الَّذِينَ زَعَمتُم مِن دُونِهِ»، مشركان است كه ملائكه و جنّ و يا انس را مى پرستيدند. چون مقصود ايشان از پرستش بت ها، تقرب به ملائكه و يا جنّ و انس بوده، و همچنين اگر آفتاب و يا ماه و يا ستارگان را مى پرستيدند، به همين منظور بوده كه به درگاه روحانيان آن ها كه از جنس ملائكه هستند، تقرب يابند. | |||
و | علاوه بر اين، بت ها از آن نظر كه بت هستند، حقيقتا چيزى نيستند كه قابل پرستش باشند. همچنان كه فرمود: «إن هِىَ إلّا أسمَاءٌ سَمَّيتُمُوهَا أنتُم وَ آبَائُكُم: اين ها، جز اسمائى كه پدرانتان و يا خودتان ناميده اند، چيز ديگرى نيستند». | ||
و امّا آن هایى كه از چوب و يا فلزى ساخته شده اند كه جز جماد بى جان چيز ديگرى نيستند، و با ساير جمادات فرقى ندارند، و سجده در برابر آن ها با سجده در برابر ساير چوب ها و ساير سنگ ها فرقى ندارد. پس بت بودنشان از جهت سنگ و چوب بودن نيست. | |||
و ثانياً، روشن شد كه مراد از نفى قدرت آن ها، اين است كه مستقلا و بدون احتياج به خداى سبحان قادر نيستند، به دليل اين كه در آيه بعد مى فرمايد: «أُولَئِكَ الَّذِينَ يَدعُونَ يَبتَغُونَ إلَى رَبِّهِمُ الوَسِيلَةَ...». | |||
<span id='link117'><span> | <span id='link117'><span> | ||
==چند وجه ديگر در بيان مراد از مالك نفع وضرر نبودن بتها == | ==چند وجه ديگر در بيان مراد از مالك نفع وضرر نبودن بتها == | ||
بعضى از مفسرين گفته اند: گويا مراد از مالك ضرر ونفع نبودن بتها اين است كه قدرت تام وكامل ندارند، وگرنه مشركين اقرار دارند كه قدرت خدايان دروغى از ناحيه خداست ، آرى مشركين اين معنا را انكار ندارند كه شركاء وبتها به جميع صفاتشان مخلوق خدايند، وصفات خدا كاملتر وقوى تر از صفات بتها است. | بعضى از مفسرين گفته اند: گويا مراد از مالك ضرر ونفع نبودن بتها اين است كه قدرت تام وكامل ندارند، وگرنه مشركين اقرار دارند كه قدرت خدايان دروغى از ناحيه خداست ، آرى مشركين اين معنا را انكار ندارند كه شركاء وبتها به جميع صفاتشان مخلوق خدايند، وصفات خدا كاملتر وقوى تر از صفات بتها است. | ||
