۱۳٬۸۷۹
ویرایش
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
<span id='link49'><span> | <span id='link49'><span> | ||
==وجود قدرت | ==وجود قدرت و آزادى، دليل و مجوز ارتكاب هر عملى نيست == | ||
و خلاصه آن احتجاج، اين است كه: | |||
آدمى به خاطر عجله اى كه دارد، در طلب مقاصدش سراسيمه مى شتابد، و بدون اين كه اعتنا و توجهى نسبت به كتاب و هدايت الهى كه به سوى ملت فرستاده شده و أقوَم است، بنمايد، در اين راه تفاوتى ميان خير و شر نگذاشته و از هيچ عملى به منظور بررسى صلاح و فساد آن باز نمى ايستد، بلكه به مجرد اين كه عملى را مورد علاقه و مطابق ميلش يافت، و قدرتش بر انجام آن نيز مساعدت نمود، انجامش مى دهد، و در اين باره به حريت طبيعى خود اعتماد نموده، با زبان حال چنين استدلال مى كند كه با اين كه خداوند قدرت اين گونه اعمال را به من داده و مرا از آن جلوگيرى نكرده، چرا نكنم؟ | |||
همچنان كه قرآن كريم، اين زبان حال را به عنوان زبان حال از مشركان نقل كرده كه رسما مى گفتند: «لَو شَاءَ اللّهُ مَا عَبَدنَا مِن دُونِهِ مِن شَئٍ نَحنُ وَ لَا آبَاؤُنَا»، و چون جاى چنين استدلالى بوده، خداوند در آيه مورد بحث، بعد از آنكه كلام را با لحن توبيخ و ملامت بيان فرمود، چنين جواب داد كه صرف قدرت داشتن بر عمل و صحيح انجام دادن آن، دليل بر جواز آن نمى شود، و صرف اين كه خداوند ايشان را هم بر انجام خيرها قدرت داده و هم بر انجام شرها، دليل بر اين نيست كه ارتكاب شر هم جایز باشد. | |||
مگر نمى بينيد كه خداوند، شب و روز را دو آيت از آيات خود قرار داده، كه انسان ها در آن شب و روز زندگى كنند، و در عين حال آيت شب را محو نموده، و موجودات را محكوم كرده كه در آن به آسايش و خمود بپردازند و آيت روز را مبصر و وسيله درك و بينایى قرار داده، تا در آن رزق خود را طلب كنند و به وسيله آن، عدد سنين و حساب را در دست داشته باشند. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۷۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۷۲ </center> | ||
پس | پس همان طور كه مشترك بودن شب و روز در آيت بودن باعث نمى شود كه در حركات و تقلّبات هم مشترك باشند، بلكه حركات و تقلّبات مخصوص روز است، همچنين اشتراك اعمال خير و شر در اين كه هر دو به اذن خدا صورت مى گيرند، و خداوند قدرت انجام آن ها را به آدمى داده، باعث نمى شود كه بگوييم ارتكاب هر دو جايز است، بلكه جواز انجام و ارتكاب از خواص عمل خير است، و عمل شر از آن سهمى ندارد. پس آدمى نبايد هر چه كه برايش پيشامد بكند، و يا هر چه كه دلش خواست، انجام دهد، و به اين معنا اعتماد و استدلال كند كه هم آزادى طبيعى دارم، و هم خداوند قدرت انجام آن را به من داده است. | ||
از آنچه گفته | |||
زيرا دلالت شب | از آنچه گفته شد، فساد گفتار بعضى روشن مى شود كه گفته اند آيه مورد بحث، در مقام استدلال و اثبات توحيد است. به اين بيان كه شب و روز و اختلافاتى كه بر آن دو عارض مى شود و بركاتى كه از ناحيه آن اختلافات پيدا مى كنند از نشانه هاى توحيد است. | ||
زيرا دلالت شب و روز بر توحيد، دليل بر اين نمى شود كه آيه هم بخواهد همان را افاده كند، و در هر سياقى كه قرار داشته باشد دليل بر توحيد به حساب آيد. | |||
و اين كه در ذيل آيه فرمود: «وَ كُلَّ شَئٍ فَصَّلنَاهُ تَفصِيلاً» اشاره است به تميز موجودات، و اين كه در خلقت هيچ گونه ابهام و اجمالى نيست. | |||
«'''وَ | «'''وَ كُلَُّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طائرَهُ فى عُنُقِهِ'''»: | ||
==معناى «طائر» و مراد از جمله: «و كل انسان الزمناه طائره فى عنقه»== | ==معناى «طائر» و مراد از جمله: «و كل انسان الزمناه طائره فى عنقه»== |
ویرایش