تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۱: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

==آيات ۱ - ۶، سوره شورى ==

سوره شورى مكى است و پنجاه و سه آيه دارد

حم (۱)

عسق (۲)

ترجمه آيات  

به نام خداوند بخشنده مهربان .

و چه بسا اگر اهل تحقيق در مشتركات اين حروف دقت كنند، و مضامين سوره هايى را كه بعضى از اين حروف در ابتداى آنها آمده با يكديگر مقايسه كنند، رموز بيشتر برايشان كشف شود.

و اى بسا كه معناى آن روايتى هم كه اهل سنت از على (عليه السلام ) نقل كرده اند همين باشد، و آن روايت بطورى كه در مجمع البيان آمده اين است كه آن جناب فرمود: ((براى هر كتابى نقاط برجسته و چكيده اى است ، و چكيده قرآن حروف الفباء است ((.

مقتضاى اينكه گفتيم محور اصلى غرض اين سوره بيان وحى و تعريف حقيقت آن و اشاره به هدف آن و نتائجى كه دارد مى باشد، اين است كه اشاره با كلمه ((كذلك (( اشاره به شخص وحى باشد يعنى وحى خصوص اين سوره به رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله و سلم )، در نتيجه تعريف مطلق وحى نيز هست ، چون مطلق وحى را تشبيه كرده به وحيى كه به آن اشاره نموده ، و به مخاطب نشان داده ، در نتيجه مضمون آيه مثل اين مى شود كه بگوييم انسان مثل زيد است ، در اينجا نيز مى فرمايد: وحى بطور كلى مثل وحى همين سوره است .

و بنابراين ، جمله ((اليك و الى الذين من قبلك (( در معناى اين است كه فرموده باشد ((اليكم جميعا(( يعنى نظير وحى اين سوره ، به همه شما امتهاى بشرى وحى مى شد. و اگر اينطور نفرمود، براى اين بود كه دلالت كند بر اينكه وحى يك سنت الهى است كه همواره در نسلهاى بشر جريان داشته ، و يك مطلب نوظهور و بى سابقه نيست .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۰ </center>

پس هر يك از اين پنج اسم سهمى در تعليل اصل وحى دارند، و نتيجه مجموع آنها اين است كه خداى تعالى از هر جهت ولى بندگان است ، و جز او ولى ديگرى نيست .

كلمه ((يتفطرن (( از مصدر ((تفطر(( است كه به معناى پاره پاره شدن است ، چون كلمه ((تفطر(( كه مصدر باب تفعل است ، از ((فطر(( گرفته شده ، كه به معناى پاره شدن و شكافتن است .

آنچه كه از سياق آيه و نظم كلام كه درباره بيان حقيقت وحى و آثار و نتائج آن است به دست مى آيد، اين است كه مراد از ((پاره پاره شدن آسمانها از بالاى سر مردم (( شكافتن آنها است به وسيله وحيى كه از ناحيه خداى على عظيم نازل مى شود، و فرشتگان آن وحى را از همه آسمانها عبور مى دهند تا به زمين نازل كنند، چون مبدا وحى خداى سبحان است ، و آسمانها به حكم آيه و ((لقد خلقنا فوقكم سبع طرائق و ما كنا عن الخلق غافلين (( راه هايى است به سوى زمين .

شاهد بر اين معنا اين است كه جمله مورد بحث در خلال سياقى واقع شده كه در صدد بيان صفت وحى است . و نيز شاهد ديگرش اين است كه براى اهل زمين طلب مغفرت مى كنند، و معنا ندارد ملائكه براى همه اهل زمين طلب مغفرت كنند، و از خدا بخواهند حتى مشركين را كه مى گفتند ((اتخذ اللّه ولدا(( بيامرزد، با اينكه قبلا از خود ملائكه حكايت كرده بود كه ((و يستغفرون للذين آمنوا(( پس ناگزير بايد بگوييم منظور از طلب مغفرت ، طلب وسيله و سبب مغفرت است ، و آن همين است كه نخست براى اهل زمين دينى تشريع كند، تا سپس متدينين به آن دين را بيامرزد.

((الا ان اللّه هو الغفور الرّحيم (( يعنى آگاه باش كه خداى سبحان بدان جهت كه متصف به دو صفت مغفرت و رحمت است ، و او را به نام غفور و رحيم مى خوانيد، ساحت قدسش اقتضاء مى كند كه براى اهل زمين كارى كند و زمينه اى فراهم سازد كه به مغفرت و رحمت او برسند و آن كار همين است كه از راه وحى و رسالت دينى برايشان تشريع كند كه به وسيله آن به سوى سعادت خود هدايت شوند. بعضى از مفسرين گفته اند در جمله ((الا ان اللّه ...(( اشاره اى است به اينكه خداى تعالى هم استغفار ملائكه را قبول كرده ، و هم بيشتر از آن مقدارى را كه ملائكه خواسته اند مغفرت و رحمت مى دهد.

بعد از آنكه از آيات قبل استفاده شد كه خداى تعالى تنها ولى بندگان خويش است ، و جز او ولى ديگرى نيست ، و تنها او متولى امور سكنه زمين است كه برايشان دينى تشريع كند، دينى كه خودش بپسندد، و آن را به مقتضاى اسماء حسنا و صفات عليائش از طريق وحى به انبياء به ايشان برساند، و لازمه اين ولايت آن بود كه سكنه زمين غير از او كسى را ولى خود نگيرند، اينك در آيه مورد بحث به حال كسانى اشاره مى كند كه به غير از خدا اوليايى براى خود درست كردند، و آنها را در ربوبيت و الوهيت شركاى خدا پنداشتند، آنگاه مى فرمايد: خدا از آنچه اين طايفه مى كنند غافل نيست ، و اعمالشان عليه خود آنان محفوظ مى ماند، تا به زودى بر آن اعمال مؤ اخذه شوند، و در اين بين رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) هيچ مسؤ وليتى ندارد، چون به جز ابلاغ رسالت وظيفه اى ندارد، نه وكيل مردم است نه از اعمال آنان بازخواست مى شود.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۱۳ </center>

مؤ لف : و نيز الدر المنثور قريب به اين مضمون از ابن منذر، از ابن جريح نقل كرده . قمى هم نظير آن را در تفسير خود از پدرش از ابن رئاب ، از محمد بن قيس ، از ابى جعفر (عليه السلام ) نقل كرده . و در اين روايت نيامده كه رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) هم حساب ابجد يهوديان و يا متشابه بودن حروف مقطعه را امضاء كرده باشد، خود يهوديان هم دليلى براى گفته خود نياورده اند، در سابق هم گفتيم كه آيات متشابه قرآن غير از حروف مقطعه اى است كه در آغاز بعضى سوره ها آمده .

[[رده:تفسیر المیزان]]