۱۳٬۶۸۹
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۶: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←مدح و ستايش طايفهى اى از اهل كتاب كه به قرآن ايمان آوردند و... و مژده به ايشان كهدوبار پاداش داده مى شوند.
| خط ۱۶۶: | خط ۱۶۶: | ||
<span id='link41'><span> | <span id='link41'><span> | ||
== | ==ستایش و مژده به طايفه اى از اهل كتاب، كه به قرآن ايمان آوردند و...== | ||
و سياق ذيل | و سياق ذيل آيه، شهادت مى دهد بر اين كه اين طايفه از اهل كتاب كه مدح شده اند، طايفه مخصوصى از اهل كتاب بوده اند، كه به قرآن ایمان آورده اند، نه تمامى مؤمنان اهل كتاب. پس نبايد به گفته مفسرانى كه اين احتمال را داده اند، اعتناء كرد. | ||
«'''وَ إِذَا يُتْلى عَلَيهِمْ قَالُوا | «'''وَ إِذَا يُتْلى عَلَيهِمْ قَالُوا آمَنَّا بِهِ إِنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّنَا...'''»: | ||
ضميرهاى مفرد در | ضميرهاى مفرد در «بِهِ» و «إنّهُ» به قرآن بر مى گردد، و الف و لام در «الحق»، الف و لام عهد است، و معناى آيه، اين است كه: چون قرآن بر آنان تلاوت مى شود، مى گويند: ايمان آورديم به آن، كه آن همان حقى است كه از ناحيه پروردگارمان معهود است. چون ما آن را قبلا شناخته بوديم. | ||
و | و جملۀ «إنّا كُنّا مِن قَبلِهِ مُسلِمِين»، حق بودن و معهود بودن آن را در نظر ايشان تعليل مى كند. و معنايش يا اين است كه: ما قبل از نزول آن، مسلم به آن بوديم. و يا اين است كه: به دينى كه اين قرآن بدان دعوت مى كند و آن را اسلام مى نامد، ايمان داشتيم. | ||
بعضى از | بعضى از مفسران گفته اند: «ضميرهاى مزبور به رسول خدا «صلى الله عليه و آله و سلم» بر مى گردد». وليكن وجه قبلى با سياق موافق تر است. و به هرحال منظورشان از كلام مزبور، آن اطلاعاتى بوده كه در كتب خود، از اوصاف رسول خدا «صلى الله عليه و آله و سلم» و اوصاف كتابى كه بر وى نازل مى شود، داشته اند. همچنان كه آيه: «الّذِينَ يَتّبِعُونَ الرّسُولَ النّبِىّ الأُمِىّ الّذِى يَجِدُونَهُ مَكتُوباً عِندَهُم فِى التّورَية وَ الإنجِيلِ»، و آيه «أوَ لَم يَكُن لَهُم آيَة أن يَعلَمَهُ عُلَمَاءُ بَنِى إسرَائِيل» نيز، بدان تصريح دارند. | ||
«'''أُولَئك يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُم مَّرَّتَينِ بِمَا صبرُوا وَ يَدْرَءُونَ بِالْحَسنَةِ السيِّئَةَ...'''»: | «'''أُولَئك يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُم مَّرَّتَينِ بِمَا صبرُوا وَ يَدْرَءُونَ بِالْحَسنَةِ السيِّئَةَ...'''»: | ||
در اين آيه | در اين آيه شريفه، وعده اى جميل به آن عده از اهل كتاب مى دهد كه شناخت خود را، كه از قرآن و رسول اسلام داشتند، كتمان نكردند، و مدح ايشان است بر حسن سلوك | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۷۷ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۷۷ </center> | ||
و مدارايشان با جاهلان | و مدارايشان با جاهلان مشركان. و به همين جهت بايد گفت: آنچه به ذهن نزديكتر است، اين است كه: مراد از اجر دو برابر، اين است كه: يك اجر به ايشان داده مى شود، به خاطر اين كه به كتاب آسمانى خود ايمان داشتند، و يك اجر هم داده مى شود به خاطر اين كه به قرآن ايمان آوردند، و بر ايمان دوم بعد از ايمان اولشان، صبر نموده و كلفت و مشقت مخالفت با هوا را كه در هر دو ايمان هست، تحمل نمودند. | ||
بعضى از | بعضى از مفسران گفته اند: «مراد از دو اجر، اين است كه: يك اجر به ايشان داده مى شود، به خاطر اين كه در دين خود صبر داشتند و اجر ديگرى داده مى شود، به خاطر اين كه در برابر آزار كفار و تحمل مشقت صبر كردند. ولى سياق آيه، با آن سازگار نيست. | ||
«''' | «'''وَ يَدَرؤُنَ بِالحَسَنَةِ السّيِّئَة'''» - كلمۀ «يَدرَؤنَ» از ماده «درء» است، كه به معناى دفع است، و مراد از «حسنه و سيئه»، به قول بعضى - سخن خوب و سخن بد است. و به قول بعضى ديگر، عمل خوب و بد است، كه معروف و منكرش هم مى گويند. و به قول بعضى ديگر، مراد از آن، خلق خوب و بد است، كه عبارت است از حلم و جهل. ولى سياق آيات با معناى اخير، موافق تر است. | ||
بنابراين معناى آيه، چنين مى شود كه: اين مؤمنان از اهل كتاب، آزار و اذيت مردم را به وسيله مدارا و حلم و حوصله از خود دور مى كردند، و بقيه الفاظ آيه روشن است. | |||
«'''وَ إِذَا سمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضوا عَنْهُ وَ قَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَ لَكُمْ أَعْمَالُكمْ'''»: | «'''وَ إِذَا سمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضوا عَنْهُ وَ قَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَ لَكُمْ أَعْمَالُكمْ'''»: | ||
مراد از | مراد از «لغو»، سخن بيهوده است، به دليل كلمۀ «سَمِعُوا: مى شنوند»، چون لغو شنيدنى و از مقوله سخن است. پس مقصود، سخنان بيهوده و خشن و زشتى است كه پرداختن به آن، كار عاقلان نيست. و لذا وقتى آن را مى شنيده اند، از آن اعراض نموده، و مقابله به مثل نمى كرده اند، بلكه مى گفته اند: اعمال ما، براى ما، و اعمال شما براى شما. و اين، در حقيقت متاركه و اعلام ترك گفتگو است. | ||
«سَلَامٌ عَلَيكُم»، يعنى: شما از ناحيه ما، خاطرتان جمع باشد، و ايمن باشيد، كه گزندى نخواهيد ديد. اين جمله، باز اعلام متاركه و خداحافظى محترمانه است، كه با اين جمله مى فهمانده اند شأن ما آجل از آن است كه اين گونه سخنان بيهوده را دنبال كنيم. همچنان كه در جاى ديگر درباره مؤمنان فرموده: «وَ إذَا خَاطَبَهُمُ الجَاهِلُونَ قَالوُا سَلَاماً: و چون مردم نادان به ايشان خطاب مى كنند، در پاسخ مى گويند: سلام! و يا پاسخى سالم مى دهند. | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۷۸ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۶ صفحه ۷۸ </center> | ||
«''' | «'''لَا نَبتَغِى الجَاهِلِين'''» - يعنى: ما خواهان معاشرت و مجالست جاهلان نيستيم. اين جمله، تأكيد همان مطالب قبل است، و حكايت زبان حال ايشان است. نه اين كه عين اين عبارت را گفته باشند. چون اگر اين عبارت را گفته باشند، و جمله مزبور حكايت گفته ايشان باشد، نه زبان حال. آن وقت مقابله بدى با بدى مى شود و با جمله قبلى كه مى فرمود: «بدى را با خوبى دور مى كنند»، منافات دارد. | ||
«'''إِنَّك لا تهْدِى مَنْ أَحْبَبْت وَ لَكِنَّ اللَّهَ يهْدِى مَن يَشاءُ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ'''»: | «'''إِنَّك لا تهْدِى مَنْ أَحْبَبْت وَ لَكِنَّ اللَّهَ يهْدِى مَن يَشاءُ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ'''»: | ||
مراد از | مراد از «هدايت» در اين جا، صرف راهنمايى نيست، بلكه رساندن به هدف مطلوب است، كه بازگشتش افاضه ايمان بر قلب است، و معلوم است كه اين چنين هدايت، كار رسول نيست، بلكه كار خداى تعالى است، و احدى در آن با او شركت ندارد. | ||
و اما اگر مقصود از آن راهنمايى بود، معنا نداشت كه آن را از رسول خدا «صلى الله عليه و آله و سلم» نفى كند، و بفرمايد تو هدايت نمى كنى. براى اين كه اين قسم هدايت، وظيفۀ رسول است. و مراد از «مُهتَدين»، كسانى است كه هدايت را قبول مى كنند. | |||
بعد از | بعد از آن كه خداى تعالى، در آيات قبل، محروميت مشركان يعنى قوم رسول خدا «صلى الله عليه و آله و سلم» را از نعمت هدايت، و نيز ضلالتشان را به خاطر پيروى هواى نفس، و استكبار از حق، كه به ايشان نازل شده، بيان كرد، و نيز بعد از آن كه ايمان و اعتراف اهل كتاب را به آن حق ذكر فرمود، آيات اين فصل را با اين جمله ختم كرد كه: امر هدايت به دست خدا است، نه به دست تو. به دليل اين كه اهل كتاب را با اين كه قوم تو نيستند، هدايت فرمود، و قوم تو را با اين كه به تو نزديك اند، و خيلى دوست مى دارى هدايت شوند، هدايت نفرمود. آرى، اوست كه پذيرندگان هدايت را مى شناسد. | ||
==بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته )== | ==بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته )== | ||
