۱۴٬۲۸۳
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۳ بخش۲۴: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
در اين آيات وضع رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم) ومعجره قرآنش و اعراض مشركين از آن جناب و طلب نمودن معجزاتى بيهوده تشبيه شده به وضع موسى (عليه السلام) و معجزات نبوتش و اعراض فرعون از آن معجزات ، ونسبت سحر به وى دادن ، وپس از تشبيه مجددا به وصف قرآن كريم و سبب نزول تدريجى آن و نيز به بيان معارفى ديگر مى پردازد. | در اين آيات وضع رسول خدا (صلى اللّه عليه وآله وسلم) ومعجره قرآنش و اعراض مشركين از آن جناب و طلب نمودن معجزاتى بيهوده تشبيه شده به وضع موسى (عليه السلام) و معجزات نبوتش و اعراض فرعون از آن معجزات ، ونسبت سحر به وى دادن ، وپس از تشبيه مجددا به وصف قرآن كريم و سبب نزول تدريجى آن و نيز به بيان معارفى ديگر مى پردازد. | ||
وَ لَقَدْ ءَاتَيْنَا مُوسى تِسعَ | «'''وَ لَقَدْ ءَاتَيْنَا مُوسى تِسعَ ءَايَاتِ بَيِّنَاتٍ فَسئَلْ بَنى إِسرائيلَ إِذْ جَاءَهُمْ فَقَالَ لَهُ فِرْعَوْنُ إِنى لاَظنُّك يَا مُوسى مَسحُوراً'''»: | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۳۰۲ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۳۰۲ </center> | ||
==مقصود از معجزات نه گانه موسى «ع» در آيه: «و لقد آتينا موسى تسع آيات بينات...»== | ==مقصود از معجزات نه گانه موسى «ع» در آيه: «و لقد آتينا موسى تسع آيات بينات...»== | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
و بعيد نيست همين دوگونگى تورات با ظاهر قرآن در خصوص معجزات نه گانه ، باعث شده كه قرآن كريم اسامى آنها را به طور مفصل بيان نكند، زيرا اگر بيان مى كرد، ودنبالش مى فرمود: (فسئل بنى اسرائيل - از يهود بپرس( يهود در جواب ، آن اسامى را انكار مى نمود، چون يهود هرگز حاضر نمى شد گفتارى را از قرآن كه مخالف با تورات باشد بپذيرد، لاجرم به تكذيب قرآن مبادرت مى نمودند، از همين جهت قرآن اسم آنها را نبرده. | و بعيد نيست همين دوگونگى تورات با ظاهر قرآن در خصوص معجزات نه گانه ، باعث شده كه قرآن كريم اسامى آنها را به طور مفصل بيان نكند، زيرا اگر بيان مى كرد، ودنبالش مى فرمود: (فسئل بنى اسرائيل - از يهود بپرس( يهود در جواب ، آن اسامى را انكار مى نمود، چون يهود هرگز حاضر نمى شد گفتارى را از قرآن كه مخالف با تورات باشد بپذيرد، لاجرم به تكذيب قرآن مبادرت مى نمودند، از همين جهت قرآن اسم آنها را نبرده. | ||
«'''انى لاظنك يا موسى مسحورا'''» - يعنى من گمان مى كنم كه تورا سحر كرده باشند ودر نتيجه خللى به عقلت وارد آمده باشد، | |||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۳۰۳ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۳ صفحه : ۳۰۳ </center> | ||
و اين همان معنايى است كه در جاى ديگر نقل نموده فرموده است: (ان رسولكم الذى ارسل اليكم لمجنون ( بعضى گفته اند: مقصود از مسحور كه به صيغه اسم مفعول است ساحر وبه معناى اسم فاعل است نظير كلمه ميمون ومشؤ وم كه به معناى دارنده ميمنت ودارنده نحوست است كه در اصل در نسبت استعمال شده معناى ميمنتى و مشئمتى را مى دهد (مانند همدانى و شيرازى). | و اين همان معنايى است كه در جاى ديگر نقل نموده فرموده است: (ان رسولكم الذى ارسل اليكم لمجنون ( بعضى گفته اند: مقصود از مسحور كه به صيغه اسم مفعول است ساحر وبه معناى اسم فاعل است نظير كلمه ميمون ومشؤ وم كه به معناى دارنده ميمنت ودارنده نحوست است كه در اصل در نسبت استعمال شده معناى ميمنتى و مشئمتى را مى دهد (مانند همدانى و شيرازى). | ||
قَالَ لَقَدْ عَلِمْت مَا أَنزَلَ هَؤُلاءِ إِلا رَب | «'''قَالَ لَقَدْ عَلِمْت مَا أَنزَلَ هَؤُلاءِ إِلا رَب السمَاوَاتِ وَ الاَرْضِ بَصائرَ وَ إِنى لاَظنُّك يَا فِرْعَوْنُ مَثْبُوراً'''»: | ||
كلمه ((مثبور(( به معناى هالك است زيرا از ماده ((ثبور(( است كه به معناى هلاكت است ، ومعنا اين است كه موسى فرعون را مخاطب نموده گفت: تو خوب مى دانى كه اين معجزات روشن را غير پروردگار آسمانها وزمين كسى نازل نكرده، و او به منظور بصيرت يافتن مردم نازل كرده ، تا چشم دلشان روشن گشته ميان حق وباطل را تميز دهند، ومن گمان مى كنم كه تو به خاطر عناد وانكارت سرانجام هلاك شوى اى فرعون. | كلمه ((مثبور(( به معناى هالك است زيرا از ماده ((ثبور(( است كه به معناى هلاكت است ، ومعنا اين است كه موسى فرعون را مخاطب نموده گفت: تو خوب مى دانى كه اين معجزات روشن را غير پروردگار آسمانها وزمين كسى نازل نكرده، و او به منظور بصيرت يافتن مردم نازل كرده ، تا چشم دلشان روشن گشته ميان حق وباطل را تميز دهند، ومن گمان مى كنم كه تو به خاطر عناد وانكارت سرانجام هلاك شوى اى فرعون. | ||
| خط ۹۹: | خط ۹۹: | ||
و اگر در پاسخ فرعون فرمود: من گمان مى كنم كه توهلاك مى شوى بدين جهت بود كه اولا حكم دست خداست ونمى شود بطور يقين حكم كرد و ثانيا خواست تا كلامش مطابق با كلام فرعون باشد كه گفت : من گمان مى كنم كه تو جادو شده اى، به علاوه، استعمال كلمه: (ظن( در مورد يقين در پاره اى موارد جائز است. | و اگر در پاسخ فرعون فرمود: من گمان مى كنم كه توهلاك مى شوى بدين جهت بود كه اولا حكم دست خداست ونمى شود بطور يقين حكم كرد و ثانيا خواست تا كلامش مطابق با كلام فرعون باشد كه گفت : من گمان مى كنم كه تو جادو شده اى، به علاوه، استعمال كلمه: (ظن( در مورد يقين در پاره اى موارد جائز است. | ||
فَأَرَادَ أَن يَستَفِزَّهُم مِّنَ الاَرْضِ | «'''فَأَرَادَ أَن يَستَفِزَّهُم مِّنَ الاَرْضِ فَأَغْرَقْنَاهُ وَ مَن مَّعَهُ جَمِيعاً'''»: | ||
استفزاز به معناى بيرون كردن به قهر وزور است ، ومعناى آيه روشن است. | استفزاز به معناى بيرون كردن به قهر وزور است ، ومعناى آيه روشن است. | ||
وَ قُلْنَا مِن بَعْدِهِ لِبَنى | «'''وَ قُلْنَا مِن بَعْدِهِ لِبَنى إِسرائيلَ اسكُنُوا الاَرْض فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ الاَخِرَةِ جِئْنَا بِكمْ لَفِيفاً'''»: | ||
==معناى اين كه خطاب به بنى اسرائيل فرمود: «اسكنوا الارض فاذا جاء وعد الاخرة...»== | ==معناى اين كه خطاب به بنى اسرائيل فرمود: «اسكنوا الارض فاذا جاء وعد الاخرة...»== | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۱۸: | ||
و بنابراين وجه ، نكته فاء تفريعى كه بر سر جمله: «فاذا جاء وعد الاخرة...» آمده روشن مى شود و معلوم مى گردد كه چرا جمله مزبور متفرع بر جمله: «و قلنا من بعده لبنى اسرائيل اسكنوا الارض» شده، در حالى كه بنابر وجه سابق هيچ نكته اى از اين تفريع به دست نمى آيد. | و بنابراين وجه ، نكته فاء تفريعى كه بر سر جمله: «فاذا جاء وعد الاخرة...» آمده روشن مى شود و معلوم مى گردد كه چرا جمله مزبور متفرع بر جمله: «و قلنا من بعده لبنى اسرائيل اسكنوا الارض» شده، در حالى كه بنابر وجه سابق هيچ نكته اى از اين تفريع به دست نمى آيد. | ||
وَ بِالحَْقِّ | «'''وَ بِالحَْقِّ أَنزَلْنَاهُ وَ بِالحَْقِّ نَزَلَ وَ مَا أَرْسلْنَاك إِلا مُبَشراً وَ نَذِيراً'''»: | ||
بعد از آنكه از تشبيهى كه گفتيم فارغ گرديد مجددا به بيان حال قرآن و ذكر اوصاف آن برگشته خاطرنشان مى سازد كه قرآن را به همراهى حق نازل كرده وقرآن از ناحيه خداوند به مصاحبت با حق نازل شده ، پس ، از باطل مصونيت دارد، زيرا نه از ناحيه كسى كه نازلش كرده چيزى از باطل ولغوهمراه دارد كه تباهش كند، ونه در داخلش چيزى هست كه ممكن باشد روزى فاسدش كند، ونه غير خدا كسى با خدا در آن شركت داشته كه روزى از روزها تصميم بگيرد آن را نسخ نموده وباطل سازد، ونه رسول خدا مى تواند در آن دخل وتصرفى نموده كم ويا زيادش كند ويا به كلى ويا بعضى از آن را به پيشنهاد مردم ويا هواى دل خويش متروك گذارد، | بعد از آنكه از تشبيهى كه گفتيم فارغ گرديد مجددا به بيان حال قرآن و ذكر اوصاف آن برگشته خاطرنشان مى سازد كه قرآن را به همراهى حق نازل كرده وقرآن از ناحيه خداوند به مصاحبت با حق نازل شده ، پس ، از باطل مصونيت دارد، زيرا نه از ناحيه كسى كه نازلش كرده چيزى از باطل ولغوهمراه دارد كه تباهش كند، ونه در داخلش چيزى هست كه ممكن باشد روزى فاسدش كند، ونه غير خدا كسى با خدا در آن شركت داشته كه روزى از روزها تصميم بگيرد آن را نسخ نموده وباطل سازد، ونه رسول خدا مى تواند در آن دخل وتصرفى نموده كم ويا زيادش كند ويا به كلى ويا بعضى از آن را به پيشنهاد مردم ويا هواى دل خويش متروك گذارد، | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۲۹: | ||
==حكمت نزول تدريجى وتفريق قرآن == | ==حكمت نزول تدريجى وتفريق قرآن == | ||
وَ قُرْءَاناً | «'''وَ قُرْءَاناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلى النَّاسِ عَلى مُكْثٍ وَ نَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً'''»: | ||
اين آيه عطف است بر ما قبلش ومعناى مجموع آن دوچنين مى شود، ما قرآن را به حق نازل نموديم وآن را آيه آيه كرديم . در مجمع البيان گفته : ((معناى ((فرقناه (( ((فصلناه (( است ، يعنى آن را آيه آيه وسوره سوره نازل كرديم ، جمله : ((على مكث (( نيز بر همين معنا دلالت مى كند، زيرا ((مكث (( - به ضمه ميم وهمچنين به فتحه آن - دو واژه هستند به يك معنا(( | اين آيه عطف است بر ما قبلش ومعناى مجموع آن دوچنين مى شود، ما قرآن را به حق نازل نموديم وآن را آيه آيه كرديم . در مجمع البيان گفته : ((معناى ((فرقناه (( ((فصلناه (( است ، يعنى آن را آيه آيه وسوره سوره نازل كرديم ، جمله : ((على مكث (( نيز بر همين معنا دلالت مى كند، زيرا ((مكث (( - به ضمه ميم وهمچنين به فتحه آن - دو واژه هستند به يك معنا(( | ||
پس لفظ آيه با صرفنظر از سياق آن تمامى معارف قرآنى را شامل مى شود، واين معارف در نزد خدا در قالب الفاظ وعبارات بوده كه جز به تدريج در فهم بشر نمى گنجد، لذا بايد به تدريج كه خاصيت اين عالم است نازل گردد تا مردم به آسانى بتوانند تعقلش كرده حفظش نمايند، و بر اين حساب آيه شريفه همان معنايى را مى رساند كه آيه ((انا جعلناه قرآنا عربيا لعلكم تعقلون وانه فى ام الكتاب لدينا لعلى حكيم (( در مقام بيان آن است . | پس لفظ آيه با صرفنظر از سياق آن تمامى معارف قرآنى را شامل مى شود، واين معارف در نزد خدا در قالب الفاظ وعبارات بوده كه جز به تدريج در فهم بشر نمى گنجد، لذا بايد به تدريج كه خاصيت اين عالم است نازل گردد تا مردم به آسانى بتوانند تعقلش كرده حفظش نمايند، و بر اين حساب آيه شريفه همان معنايى را مى رساند كه آيه ((انا جعلناه قرآنا عربيا لعلكم تعقلون وانه فى ام الكتاب لدينا لعلى حكيم (( در مقام بيان آن است . | ||
| خط ۱۴۱: | خط ۱۴۳: | ||
<span id='link201'><span> | <span id='link201'><span> | ||
==بى نياز بودن قرآن از ايمان مشركين به آن ، براى ثبوت حقانيت وكمالش == | ==بى نياز بودن قرآن از ايمان مشركين به آن ، براى ثبوت حقانيت وكمالش == | ||
قُلْ ءَامِنُوا بِهِ أَوْ لاتُؤْمِنُوا...وَ يَزِيدُهُمْ خُشوعاً | «'''قُلْ ءَامِنُوا بِهِ أَوْ لاتُؤْمِنُوا...وَ يَزِيدُهُمْ خُشوعاً'''»: | ||
مراد از ((الذين اوتوا العلم من قبله (( كسانى اند كه قبل از نزول قرآن ، خدا وآيات اورا مى شناختند، چه از يهود وچه از نصارى وچه از غير ايشان ، بنابراين هيچ جهتى ندارد كه ما آنرا به طائفه معينى اختصاص دهيم . | مراد از ((الذين اوتوا العلم من قبله (( كسانى اند كه قبل از نزول قرآن ، خدا وآيات اورا مى شناختند، چه از يهود وچه از نصارى وچه از غير ايشان ، بنابراين هيچ جهتى ندارد كه ما آنرا به طائفه معينى اختصاص دهيم . | ||
مگر آنكه كسى بگويد: از سياق استفاده مى شود كه مقصود از آن ، علماى اهل حقند كه دينشان منسوخ نشده باشد وچنين كسانى منحصرا علماى مسيحيت خواهند بود چون قبل از نزول قرآن دين غير منسوخ همان نصرانيت بود ومنظور از علماى ايشان آنهايند كه از دين خدا روى برنگردانده وآن را دستخوش تحريف نكردند. | مگر آنكه كسى بگويد: از سياق استفاده مى شود كه مقصود از آن ، علماى اهل حقند كه دينشان منسوخ نشده باشد وچنين كسانى منحصرا علماى مسيحيت خواهند بود چون قبل از نزول قرآن دين غير منسوخ همان نصرانيت بود ومنظور از علماى ايشان آنهايند كه از دين خدا روى برنگردانده وآن را دستخوش تحريف نكردند. | ||
وبه هر حال مقصود از اينكه فرمود: ((قبل از آن علم داده شدند(( اين است كه براى فهم كلمه حق وقبول آن مستعد شدند چون مجهز به فهم حقيقت معناى حق گشته بودند، در نتيجه حق بودن قرآن كريم هم در دلهاى ايشان ايجاد خضوع بيشترى كرده است . | وبه هر حال مقصود از اينكه فرمود: ((قبل از آن علم داده شدند(( اين است كه براى فهم كلمه حق وقبول آن مستعد شدند چون مجهز به فهم حقيقت معناى حق گشته بودند، در نتيجه حق بودن قرآن كريم هم در دلهاى ايشان ايجاد خضوع بيشترى كرده است . | ||
«'''يخرون للاذقان سجدا'''» - كلمه ((اذقان (( جمع ((ذقن (( به معناى چانه است كه محل اجتماع دوطرف صورت است ، و((خرور كردن ذقن (( به معناى به خاك افتادن براى سجده است ، وكلمه ((سجدا(( نيز همين معنا را بيان مى كند. واگر از ميان جهات مختلف صورت ، از پيشانى وگونه وچانه ، تنها چانه را ذكر كرده براى اين است كه چانه از ديگر جهات صورت به زمين نزديكتر است ودر هنگام به خاك افتادن زودتر به زمين مى رسد. وچه بسا كه گفته باشند: مقصود از اذقان همه صورت است كه به طور مجاز، جزء صورت را بر كل آن اطلاق نموده اند(( | |||
«'''و يقولون سبحان ربنا ان كان وعد ربنا لمفعولا'''» - يعنى خداى را از هر نقيصه واز آن جمله خلف وعده منزه مى دارند. از سياق آيات قبل استفاده مى شد كه مقصود از وعده ، وعده اى است كه خداى تعالى به بعثت وزنده كردن مجدد خلق داده بود، واين در قبال اصرارى است كه مشركين بر نبودن بعث وانكار معاد داشتند همچنانكه در آيات سابق بر اين نيز، مكرر نقل شد. | |||
«'''و يخرون للاذقان يبكون و يزيدهم خشوعا'''» - قبلا خرور براى سجده را كه معناى خشوع را مى رساند فرموده بود، در اين جمله مجددا آن را به اضافه گريه آورده تا معناى خضوع را افاده كند، زيرا ((خرور(( به تنهايى تذلل واظهار حقارت با جوارح بدنى است و ((خشوع (( تذلل واظهار مذلت با قلب است ، پس خلاصه آيه چنين مى شود كه : ايشان براى خدا خضوع وخشوع مى كنند. | |||
