گمنام

تفسیر:المیزان جلد۱۹ بخش۳۰: تفاوت میان نسخه‌ها

از الکتاب
خط ۱۶۳: خط ۱۶۳:
«'''لا يَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَتِلُوكُمْ فى الدِّينِ وَ لَمْ يخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيهِمْ ...'''»:
«'''لا يَنْهَاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ لَمْ يُقَتِلُوكُمْ فى الدِّينِ وَ لَمْ يخْرِجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ أَن تَبرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَيهِمْ ...'''»:


در اين آيه شريفه و آيه بعدش نهى وارد در اول سوره را توضيح مى دهد. و مراد از آن كفارى كه با مؤ منين بر سر دين قتال نكردند و مؤ منين را از ديارشان بيرون نساختند، كفار نقاط ديگر و غير مكّه است ، مشركينى است كه با مسلمانان معاهده داشتند. و كلمه «'''بر'''» كه مصدر فعل «'''تبروهم '''» است ، به معناى احسان است . و كلمه «'''اقساط'''» كه مصدر فعل «'''تقسطوا'''» است ، به معناى معامله به عدل است . و جمله «'''ان تبروهم '''» بدل است از كلمه «'''الذين ...'''». و جمله «'''ان اللّه يحب المقسطين '''» تعليل است براى جمله «'''لا ينهيكم ...'''».
در اين آيه شريفه و آيه بعدش، نهى وارد در اول سوره را توضيح مى دهد. و مراد از آن كفارى كه با مؤمنان بر سر دين قتال نكردند و مؤمنان را از ديارشان بيرون نساختند، كفار نقاط ديگر و غير مكّه است. مشركانى است كه با مسلمانان معاهده داشتند. و كلمۀ «برّ» - كه مصدر فعل «تَبَرُّوهُم» است - به معناى احسان است. و كلمۀ «اقساط» - كه مصدر فعل «تُقسِطُوا» است - به معناى معامله به عدل است. و جملۀ «أن تَبَرُّوهُم»، بَدَل است از كلمۀ «الّذِينَ ...». و جملۀ «إنَّ اللّهَ يُحِبُّ المُقسِطِينَ»، تعليل است براى جملۀ «لا يَنهَاكُمُ...».
و معناى آيه اين است كه : خدا با اين فرمانش كه فرمود: «'''دشمن مرا و دشمن خود را دوست نگيريد'''» نخواسته است شما را از احسان و معامله به عدل با آنهايى كه با شما در دين قتال نكردند، و از ديارتان اخراج نكردند، نهى كرده باشد، براى اينكه احسان به چنين كفارى خود عدالتى است از شما، و خداوند عدالت كاران را دوست مى دارد.
 
و معناى آيه اين است كه: خدا با اين فرمانش كه فرمود: «دشمن مرا و دشمن خود را دوست نگيريد»، نخواسته است شما را از احسان و معامله به عدل با آن هايى كه با شما در دين قتال نكردند و از ديارتان اخراج نكردند، نهى كرده باشد. براى اين كه احسان به چنين كفارى، خود عدالتى است از شما، و خداوند عدالت كاران را دوست مى دارد.
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۴۰۰ </center>
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۹ صفحه ۴۰۰ </center>
بعضى از مفسرين گفته اند: اين آيه شريفه با آيه «'''فاقتلوا المشركين حيث وجدتموهم '''» نسخ شده . ليكن اين نظريه درست نيست ، براى اينكه آيه مورد بحث با اينكه مطلق است ، شامل غير اهل ذمه و اهل معاهده نمى شود، و كفارى كه با اسلام سر جنگ دارند مشمول اين آيه نيستند، تا آيه سوره توبه ناسخ آن باشد، چون آيه مذكور تنها به كفار حربى و مشركين نظر دارد، با اين حال چطور مى تواند ناسخ آيه مورد بحث باشد، باهيچ مزاحمتى بين آن دو نيست .
بعضى از مفسران گفته اند: اين آيه شريفه با آيه «فَاقتَلَوا المَشرِكِينَ حَيثُ وَجَدتُمُوهُم» نسخ شده. ليكن اين نظريه درست نيست. براى اين كه آيه مورد بحث با اين كه مطلق است، شامل غير اهل ذمه و اهل معاهده نمى شود، و كفارى كه با اسلام سر جنگ دارند، مشمول اين آيه نيستند، تا آيه سوره توبه، ناسخ آن باشد. چون آيه مذكور تنها به كفار حربى و مشركان نظر دارد، با اين حال چطور مى تواند ناسخ آيه مورد بحث باشد، با این که هيچ مزاحمتى بين آن دو نيست.
إِنَّمَا يَنهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَتَلُوكُمْ فى الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكم مِّن دِيَرِكُمْ وَ ظهَرُوا عَلى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ ...
 
منظور از «'''الذين قاتلوكم ...'''» مشركين مكه اند. و معناى «'''ظاهروا على اخراجكم '''» اين است كه يكديگر را در بيرون كردن شما كمك كردند. و جمله «'''ان تولوهم '''» بدل است از جمله «'''الذين قاتلوكم '''».
«'''إِنَّمَا يَنهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فى الدِّينِ وَ أَخْرَجُوكُم مِّن دِيَارِكُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى إِخْرَاجِكُمْ أَن تَوَلَّوْهُمْ ...'''»:
و در جمله «'''و من يتولهم فاولئك هم الظالمون '''» قصر افراد به كار رفته (يعنى حكم كلى «'''لا تتخذوا عدوى ...'''»، را كه به اطلاقش ‍ شامل دوستى با همه كفار مى شد، منحصر كرد در يك طائفه از كفار، يعنى كفار مشرك مكّه و ياوران ايشان )، در نتيجه معناى آيه چنين مى شود: دوستداران مشركين مكّه و دوستداران ياران مشركين كه عليه مسلمين آنها را كمك كردند، تنها آنان ستمكار و متمردان از نهى خدايند، نه مطلق دوستداران كفار. ممكن هم هست جمله مورد بحث از باب قصر و حصر نباشد، بلكه تنها براى نهى «'''لا تتخذوا عدوى ...'''» باشد.
 
بحث روايتى
منظور از «الَّذِينَ قَاتَلُوكُم ...»، مشركان مكّه اند. و معناى «ظَاهَرُوا عَلى إخرَاجِكُم»، اين است كه يكديگر را در بيرون كردن شما كمك كردند. و جملۀ «أن تَوَلُّوهُم»، بَدَل است از جملۀ «الَّذِينَ قَاتَلُوكُم».
 
و در جملۀ «وَ مَن يَتَوَلَّهُم فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ»، قصر افراد به كار رفته. (يعنى: حكم كلّى «لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّى ...»، را كه به اطلاقش ‍ شامل دوستى با همۀ كفار مى شد، منحصر كرد در يك طائفه از كفار، يعنى كفار مشرك مكّه و ياوران ايشان). در نتيجه، معناى آيه چنين مى شود: دوستداران مشركان مكّه و دوستداران ياران مشركان كه عليه مسلمين آن ها را كمك كردند، تنها آنان ستمكار و متمردان از نهى خدايند، نه مطلق دوستداران كفار. ممكن هم هست جمله مورد بحث، از باب قصر و حصر نباشد، بلكه تنها براى نهى «لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّى ...» باشد.




۱۳٬۷۹۷

ویرایش