تفسیر:المیزان جلد۱۶ بخش۱۸: تفاوت میان نسخه‌ها

==ضد و نقيض ها در اعتقادات مشركين درباره خالق و مدبر عالم ==

در اين آيات ضد و نقيض گويى هاى مشركين را كه در عقايد دارند، و در فصل سابق صحيح آن عقايد به مؤ منين عرضه شد، و به آن ايمان آورده اند، ذكر مى كند، و آن تناقضات اين است كه : مشركين اعتراف دارند كه آفريدگار آسمانها و زمين و مدبر آفتاب و ماه - كه مدار ارزاق بر وجود آن دو است - خداى سبحان است ، و نيز اعتراف دارند كه تنها كسى كه آب را از آسمان مى فرستد، و زمين را بعد از مردنش دوباره زنده مى كند، خداى عز و جل است ، و در عين حال غير خدا را مى پرستند، و از آنها رزق مى خواهند، و با اينكه وقتى سوار كشتى مى شوند خدا را مى خوانند، و خدا را مى پرستند، ولى همين كه از خطر دريا نجاتشان داد، دوباره پرستش غير خدا را از سر مى گيرند، و با اينكه شهر مكه حرم امنى است كه خدا در اختيارشان گذاشته ، و اين نعمت بزرگ را به ايشان ارزانى داشته ، در همين شهر به باطل ايمان مى آورند، و حق را انكار، و نعمت خدا را كفران مى كنند

اين نكته را هم بگوييم كه آخرين آيه سوره يعنى آيه ((و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا((، مناسب با همان آيات اول سوره است ، كه مى فرمود: ((الم احسب الناس ان يتركوا ان يقولوا آمنا و هم لا يفتنون ، تا آنجا كه مى فرمود: و من جاهد فانما يجاهد لنفسه ...((

و لئن سئلتهم من خلق السموات و الارض و سخر الشمس و القمر ليقولن الله فانى يوفكون

در اين آيه به دو مساله خلقت و تدبير پرداخته ، و هر دو را به خدا نسبت داده است ، خلقت آسمانها و زمين راجع به ايجاد است ، و تسخير آفتاب و ماه كه به خاطر ما حالات گوناگون به خود مى گيرند، طلوع و غروب كرده ، و دور و نزديك مى شوند، مربوط است به تدبير او، چون پيدايش ‍ ارزاق انسانها و ساير حيوانات ، همه ناشى از تدبير آفتاب و ماه است ، و اين خلقت و تدبير از يكديگر جدا شدنى و قابل انفكاك نيستند، پس ‍ كسى كه اعتراف دارد كه خلقت آسمانها و زمين مستند به خدا است ، ناگزير بايد اعتراف كند كه تدبير نيز از اوست

و وقتى خداى تعالى به تنهايى خالق باشد، و تدبير آسمانها و به دنبال آن تدبير زمين ، و به دنبال آن پديد آوردن ارزاق ، تنها به دست او باشد، لازم است او تنها كسى باشد كه به منظور رساندن رزق ، و ساير تدابيرش ‍ پرستش شود، و اين حوائج را تنها از او بخواهند، پس اين عجب است كه انسانهايى خدا را كنار گذاشته و از غير خدا رزق بخواهند، از كسى و چيزى كه مالك هيچ چيز نيست ، جمله ((فانى يصرفون ((، اشاره به همين تعجب است ، يعنى وقتى خلقت و تدبير آفتاب و ماه مستند به خدا است ، پس چگونه اين مشركين در دعاى خود متوجه غير خدا مى شوند، و بت ها را مى پرستند؟