نتایج جستجو

از مرادش منع مى‏كند معنى كرده است [بقره:7]. راغب در اصل آن چند قول نقل كرده از جمله گفته‏اند: اصل آن از عذب است عَذَّبْتُهُ يعنى گوارائى زندگى را از او

[صافات:23] صراط و با صاد و سين خوانده‏اند و. هر دو به يك معنى است. سرط در اصل به معنى بلعيدن است «سرطه سرطاً:ابتلعه» مجمع در علت تسميه راه به صراط فرموده

به آن نعمت بهشتى مسابقه و رغبت كنند مسابقه كنندگان. نفس نفس (بروزن فلس) در اصل به معنى ذات است. طبرسى ذيل آيه [بقره:9]. فرموده: نفس سه معنى دارد يكى به معنى

انس‌ (۳۳۸ بار) جماعت مردم. در مجمع گفته :ناس و بشر و انس نظير هم اند، و اصل الناس أناس است از انس در اثر دخول الف و لام تعريف همزه از آن ساقط شده ولام

مثل [بقره:184]، يعنى «صومكم خيرلكم». مخفّف از ثقيله مثل [مزّمل:20]، كه در اصل اِنَّ بود، مُفَسِّرِه كه ماقبل خود را تفسير مى‏كند مثل [مؤمنون:27]. تأكيد

ناميده شده. شعر در اصل علم‏دقيق است... و در تعارف نام كلام موزون و قافيه دار شده، شاعرآن است كه صنعت شعر داند. خلاصه آنكه: شعر در اصل به معنى دانستن و توجّه

[صافات:23] صراط و با صاد و سين خوانده‏اند و. هر دو به يك معنى است. سرط در اصل به معنى بلعيدن است «سرطه سرطاً:ابتلعه» مجمع در علت تسميه راه به صراط فرموده

کلمه «غُلْب» (بر وزن قفل) جمع «اغلب» و «غلباء» به معناى گردن کلفت است، و در اصل از مادّه «غلبه» گرفته شده که در اینجا به معناى درختان بلند و تنومند است. غلب‌

کنایه از شدّت هول، وحشت و وخامت کار است، اما بعضى گفته اند: «ساق» به معناى اصل و اساس چیزى است، مانند ساقه درخت; بنابراین، «یُکْشَفُ عَنْ ساق» یعنى در آن

قرآن: ۲(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... «سَبْغ» (بر وزن صبر) در اصل به معناى پیراهن، یا زره گشاد و وسیع و کامل است; سپس به نعمت گسترده و فراوان

«وَالَّذينَ اَشْرَكُوا» كه در مقابل چهار مذهب آمده نشان مى‏دهد كه مذهب مجوس در اصل مذهب شرك نبوده و در رديف اديان توحيدى است و اخذ جزيه از آنها دليل بارز اين

فرموده: اصل ظلم كم كردن حق است خدا فرموده: «كِلْتَا الْجَنَّتَيْنِ آتَتْ اُكُلَها وَ لَمْ تَظْلِمْ مِنْهُ شَيئاً» يعنى ناقص نكرد و به قولى اصل آن وضع شيى‏ء

. نقره سكّه دار كه با آن معامله مى‏كنند (راغب) در اقرب آمده: معرّب است و اصل آن يونانى مى‏باشد [يوسف:20] او را به قيمت كم كه درهمى چند بود فروختند. اين

. خالص كردن. «مَحَصَ الشَّىْ‏ءَ: خَلَّصَهُ مِنْ كُلِّ عَيْبٍ» راغب گفته: اصل محص خالص كردن شى‏ء است از هر عيب. [آل عمران:141]. تا خدا مؤمنان را از شوائب

بليّه و گرفتاريكه به انسان مى‏رسد. گوئى كه انسان را قصد مى‏كند. راغب گويد: اصل آن تير انداختن است سپس به نائبه اختصاص يافته. [بقره:156]. صواب: حق و درست

قرآن: ۳(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... گلو. راغب در مفردات گويد: اصل حلق به معنى گلو است و گويند: «حَلَقَهُ» يعنى گلوى او را بريد سپس در قطع مو

بارگیری... لبس به ضّم اوّل در اصل به معنى پوشاندن شى‏ء است چنانكه در اقرب‏الموارد و مفردات گفته است، معانى ديگر متفرّع بر آنست و اصل معنى يكى است. لُبس اگر به

معروف بلئامت، شخص معروف به شرارت گفته‏اند در مجمع از على عليه السلام شخص بى اصل و نانجيب نقل شده در صافى از حضرت صادق عليه السلام نقل است كه آن را كافر سخت

آیات شامل این کلمه «تَخُونُوا» در اصل «لاتَخُونُوا» است که «لا» به قرینه جمله سابق حذف گردیده است. «خِیانَت» در اصل، به معناى خوددارى از پرداخت حقى است

کلمه «أَعْنَتَکُمْ» از مادّه «عَنَت» در اصل به معناى وقوع در امر خوفناک است. و به گفته «معجم مقائیس اللغة» در اصل به معناى هرگونه مشقت است. عنت‌ (۵ بار)

«آصال» جمع «اُصُل» (بر وزن دهل) و آن نیز جمع «اصیل» است که از مادّه «اصل» گرفته شده است که به معناى عصر، نزدیک غروب و شبانگاه است از این نظر که اصل و پایه شب

تکرار در قرآن: ۶(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... لوح در اصل به معنى آشكار شدن است «لاحَ الشَّىْ‏ءُ لَوْحاً: بَدَأَ» آنگاه لوح به هر تخته و صفحه

شىء قد قلب اذ طيب حقق کتب قرر صبر الى مع بعد عند فرع فئى شدد ذوق حيى رسل اصل نفس امر قوم ذلک ذکر لا مثل سوء ى لو خلل نبء وحد دنو امم زلل سمو انن جمل وحى

به تفسير پرتوى از قرآن و كتاب پيدايش و مرگ خورشيد. جاى دقّت است كه نجم در اصل به معنى ظهور است در لغت هست «نَجَم الشَّىُ: ظَهَرَ» و قهراً ستاره را در اثر

آیات شامل این کلمه «رَفَثَ» (بر وزن قفس) در اصل، به معناى سخنى است که متضمن مطلبى باشد که ذکر آن قبیح است، اعم از آمیزش جنسى و یا مقدمات آن، سپس کنایه

آیات شامل این کلمه «رَفَثَ» (بر وزن قفس) در اصل، به معناى سخنى است که متضمن مطلبى باشد که ذکر آن قبیح است، اعم از آمیزش جنسى و یا مقدمات آن، سپس کنایه

آیات شامل این کلمه «فردوس» در اصل ـ به گفته بعضى ـ یک لغت رومى است، بعضى آن را عربى و بعضى اصل آن را فارسى مى دانند و به معناى «باغ» است، یا باغ مخصوصى

آیات شامل این کلمه «فتح» در اصل ـ همان گونه که ارباب لغت گفته اند ـ به معناى گشودن و از بین بردن بستگى است، و آن دو گونه است: گاهى جنبه حسى دارد، مانند

آیات شامل این کلمه بعضى گفته اند: «محادّه» در اصل، به معناى «ممانعت» است از مادّه «حد» که به معناى مانع میان دو شىء است، و لذا به دربان «حداد» مى گویند،

این کلمه «حاق» از مادّه «حوق» در اصل به معناى «وارد شدن و نازل شدن واصابت کردن و احاطه نمودن» است، بعضى گفته اند که اصل آن «حق» (به معناى تحقق یافتن) بوده

اقرب گويد: رسول اسم است به معنى رسالت و اصل آن مصدر است و نيز به معنى مرسل و فرستاده شده است. خلاصه آن كه رسول در اصل مصدر و در اطلاق قرآن به معنى فرستاده

کلمات مشتق شده در حال بارگیری... «فردوس» در اصل ـ به گفته بعضى ـ یک لغت رومى است، بعضى آن را عربى و بعضى اصل آن را فارسى مى دانند و به معناى «باغ» است،

آیات شامل این کلمه «جنّة» در اصل از مادّه «جنّ» (بر وزن فنّ) به معناى پوشاندن چیزى است و از آنجا که سپر، انسان را در مقابل ضربات دشمن مى پوشاند به آن «جُنّه»

به قدر قدرت تكليف نمى‏كند. اين مضمون پنج بار در قرآن مجيد تكرار شده و يك اصل كلى و مصدر هزاران مسائل فرعى است، دفعه ديگر به تعبير [طلاق:7]. آمده است. وله

گفته «غَرَبَتِ النُّجُومُ غُرُوباً: بَعُدَتْ وَ تَوارَتْ» در مجمع فرموده: اصل غرب به معنى تباعد و حد است «حّد» را ديگران نيز گفته‏اند. على هذا غروب آفتاب

[فرقان:75]. طبرسى رحمه‏اللَّه غرفه را درجه رفيعه معنى كرده و فرمايد آن در اصل بنائى است بالاى بنائى و به قولى غرفه عالى‏ترين و نيكوترين منازل بهشت است چنانكه

آیات شامل این کلمه «تَتَجافى» از مادّه «جفا» در اصل به معناى برداشتن و دور ساختن است. جفو (۱ بار) كنار شدن. دور شدن در قاموس هست «جفا جفاء و تجافى: لم

گفته اند که اصل «جدال» به معناى کشتى گرفتن و دیگرى را بر زمین افکندن است که در مشاجرات لفظى نیز به کار مى رود. «یُجادِلُ» از مادّه «جَدَل»، در اصل، به معناى

آیات شامل این کلمه «عاقِر» در اصل از واژه «عقر» به معناى «ریشه و اساس» یا به معناى «حبس» است، و این که به زنان نازا «عاقر» مى گویند، به خاطر آن است که

آیات شامل این کلمه «نُقَیِّض» از مادّه «قیض» (بر وزن فیض) در اصل به معناى پوست روى تخم مرغ است سپس به معناى مستولى ساختن چیزى بر چیز دیگر آمده. قيض‌ (۲

هست: «بَحَثَ فِى التُّرابِ: حَفَرَها» و در مجمع فرموده: اصل بحث جستجو كردن چيزى است در خاك. «اَصلُ البحث: طَلَبُ السيئى فى التّرابَ». فِي غُرَابا الْأَرْض

ناخواه به سوى ایمان و توحید بازمى گردد. «مُنِیْبِین» از مادّه «انابه»، در اصل به معناى بازگشت مکرر است، و در اینجا منظور، بازگشت به سوى خدا و بازگشت به

استقرار. در صورت اول خبر از اصل تحقق وعده هاى الهى مى دهد، و در صورت دوم خبر از زمان و مکان این وعده ها است. «مُسْتَقَرّ» در اصل، از مادّه «قُرّ» (بر وزن

آیات شامل این کلمه «فازَ» از مادّه «فَوز» در اصل به معناى نجات از هلاکت و رسیدن به محبوب است. فوز (۲۹ بار) وَ فَقَد فَوْزا رَسُولَه إِنّا عَظِيما مَا الْجَنّة

آیات شامل این کلمه «عداوت» در اصل، از مادّه «عدو» به معناى تجاوز مى آید. عدو (۱۰۶ بار) ال وَ الْبَغْضَاء بَيْنَکُم بَيْنَهُم إِلَى يَوْم الْقِيَامَة يُوقِع

آیات شامل این کلمه «رِیع» در اصل به معناى مکان مرتفع است. ريع‌ (۱ بار) مكان مرتفع كه از دور ديده مى‏شود (راغب) [شعراء:128]. در اقرب گويد: ريع به معنى صومعه،

آیات شامل این کلمه «حَیَّوک» از مادّه «تحیت» در اصل از «حیات» گرفته شده، و به معناى دعا کردن براى سلامت و حیات دیگرى است. حيى‌ (۱۸۴ بار) ک‌ (۱۴۷۸ بار)

آیات شامل این کلمه «مِهاد» در اصل از مادّه «مَهْد» (بر وزن عهد) به معناى آماده و مهیّا کردن است و به معناى بستر که انسان به هنگام استراحت و آرامش از آن

گذرد، و اصل آن، از کلمه «وسواس» گرفته شده که به معناى «صداى زینت آلات» و همچنین پیام و صداى مخفى است. واژه «وسواس» به گفته «راغب» در «مفردات»: در اصل، صداى

آیات شامل این کلمه «اباریق» جمع «ابریق» در اصل، از ریشه فارسى «آبریز» گرفته شده و به معناى ظروفى است که داراى دسته و لوله براى ریزش مایعات است. ابريق‌

آیات شامل این کلمه «یَسْرِ» در اصل «یسرى» بوده که فعل مضارع از مادّه «سرى» است، سپس «یاء» آن براى تخفیف و هماهنگى با آیات قبل حذف شده است. يسر (۴۴ بار)

آیات شامل این کلمه «نُکَفِّر» از مادّه «تکفیر»، در اصل به معناى «پوشاندن» است، و منظور از پوشاندنِ گناهان در اینجا عفو و بخشش الهى است. کفر (۵۲۴ بار) ل‌

آیات شامل این کلمه «سارِب» از مادّه «سَرَب» (بر وزن ضرر) در اصل به معناى آب جارى است و سپس به انسانى که دنبال کارى در حرکت است گفته مى شود. سرب‌ (۲ بار)

گويد: وادى در اصل محل جريان آب است ودره را از آن وادى گفته‏اند. طبرسى فرموده: وادى كرانه كوه است. مجراى بزرگ آب را نيز وادى گويند. و آن در اصل بزرگى امر است

آیات شامل این کلمه واژه «رقّ» از مادّه «رقت» در اصل، به معناى نازک و لطیف بودن است، و به کاغذ یا پوست نازکى که مطلبى بر آن مى نویسند نیز گفته مى شود. رقق‌

آیات شامل این کلمه «أَجْل» از مادّه «أجْل» (بر وزن نخل) در اصل، به معناى «جنایت» است، سپس به هر کارى که عاقبت ناگوارى دارد گفته شده، و بعد از آن به هر

شامل این کلمه «یَسْتَصْرِخُ» از «استصراخ» به معناى یارى طلبیدن است، ولى، در اصل به معناى فریاد کشیدن و یا از دیگرى تقاضاى فریاد زدن، مى باشد و این امر معمولاً

«کَالَ» از مادّه «کَیْل» به معناى پرداختن با کیل و پیمانه است. «نَکْتَل» در اصل «نَکتال» از مادّه «کیل» به معناى دریافت داشتن چیزى با کیل و پیمانه است. کيل‌

آیات شامل این کلمه «سُجِّرَتْ» از مادّه «تسجیر» در اصل، به معناى بر افروختن و به هیجان آوردن آتش است. سجر (۳ بار) افروختن آتش. پركردن. راغب آن را تشديد

آیات شامل این کلمه «عِشار» از مادّه «عَشْر» جمع «عشراء» در اصل به معناى شتر مادّه بار دارى است که ده ماه بر حمل او گذشته، و در آستانه آوردن بچه است، یعنى

«مِداد» به معناى مرکّب، و یا مادّه رنگینى که به کمک آن مى نویسند مى باشد، و در اصل از «مدّ» به معناى کشش گرفته شده است; زیرا با کشش آن خطوط آشکار مى شود. مدد

آیات شامل این کلمه «نشأه» در اصل به معناى ایجاد و تربیت چیزى است، و گاه از دنیا به «نشأه اولى» و از قیامت به «نشأه آخرت» تعبیر مى شود. نش‌ء (۲۸ بار) ال

آیات شامل این کلمه «برهان» در اصل مصدر «بَرَه» به معناى سفید شدن است; سپس به هر گونه دلیل محکم و نیرومند که موجب روشنایى مقصود شود، برهان گفته شده است

آیات شامل این کلمه «أَوِّبى» در اصل از «تأویب» به معناى «ترجیع وگرداندن صدا در گلو» است; این ماده گاهى به معناى «توبه» نیز استعمال مى شود، به خاطر این

آیات شامل این کلمه «سَلَقُوکُم» از مادّه «سلق» (بر وزن خلق) در اصل، به معناى گشودن چیزى با خشم و عصبانیت است; خواه گشودن دست باشد، یا زبان. این تعبیر در

آیات شامل این کلمه «وَبِیل» از مادّه «وبل» در اصل به معناى باران شدید و سنگین است، سپس به هر چیز شدید و سنگین اطلاق شده، مخصوصاً در مورد مجازات، و در آیه

آیات شامل این کلمه «أَسْحار» جمع «سحر» (بر وزن بشر)، در اصل به معناى «پوشیده و پنهان بودن» است; و چون در ساعات آخر شب، پوشیدگى خاصى بر همه چیز حاکم است،

تکرار در قرآن: ۱(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... «کُفو» در اصل، به معناى همطراز در مقام و منزلت و قدر است، و سپس به هر گونه شبیه و مانند اطلاق

آیات شامل این کلمه «ادّارَک» در اصل «تدارک» بوده که به معناى پشت سر هم قرار گرفتن است. بنابراین مفهوم جمله «ادّارَکَ عِلْمُهُمْ فِی الآخِرَةِ» این است

آیات شامل این کلمه «حِزب» در اصل به معناى «جماعت و گروهى» است که داراى تشکل و شدت عمل باشند; ولى معمولاً به هر گروه و جمعیتى که پیروى از برنامه و هدف خاصى

آیات شامل این کلمه «مَتّى» (بر وزن حتّى) در اصل به معناى خدا بخش بوده است. متى‌ (۹ بار) اسم استفهام و اسم شرط و غيره آيد، در هر حال سوال است از وقت. [يس:48]

«راغب» در کتاب «مفردات»، به معناى بزرگ یا عجیب و یا ساختگى آمده است و در اصل از مادّه «فرى» به معناى پاره کردن پوست براى اصلاح آن است. فرى‌ (۶۱ بار) يَا

آیات شامل این کلمه «زُحْزِحَ» در اصل به معناى این است که انسان خود را از تحت تأثیر جاذبه و کشش چیزى تدریجاً خارج و دور سازد. زحزح‌ (۲ بار) تزحزح كنار شدن

معناى بیچارگى است; مخصوصاً بیچارگى شدید که راه نجات از آن مشکل باشد. و در اصل از مادّه «سکونت» گرفته شده; زیرا افراد مسکین کسانى هستند که بر اثر ضعف و نیاز،

از مفسران و ارباب لغت، به معناى حیات است (معناى مصدرى دارد). این کلمه در اصل از «حى» گرفته شده و «حییان» بوده که یاء دوم تبدیل به «واو» گشته و «حیوان»

آیات شامل این کلمه «خاشِعَةً»، از مادّه «خشوع» در اصل به معناى تضرع و تواضعِ توأم با ادب است، و به کار بردنِ این تعبیر، در مورد زمین خشکیده، در حقیقت یک

«جِیاد» جمع «جواد» در اینجا به معناى اسب هاى سریع السیر و تندرو است، و در اصل از مادّه «جود» و بخشش، گرفته شده، منتهى «جود» در انسان از طریق بخشیدن مال

آیات شامل این کلمه «وَفْد» (بر وزن وقت) در اصل، به معناى هیئت یا گروهى است که براى حل مشکلاتشان نزد بزرگان مى روند، و مورد احترام و تکریم قرار مى گیرند

آیات شامل این کلمه «تُجادِلُ» از «مجادله» از مادّه «جدل» گرفته شده که در اصل به معناى تابیدن طناب است، و از آنجا که به هنگام گفتگوهاى طرفینى و اصرار آمیز،

آیات شامل این کلمه «تقوا» در اصل از مادّه «وقایه» به معناى نگهدارى یا خویشتن دارى است و نیز اشاره به پرهیز از هر گونه گناه، آلودگى، فساد و شرک و کفر است

آیات شامل این کلمه «کُفو» در اصل، به معناى همطراز در مقام و منزلت و قدر است، و سپس به هر گونه شبیه و مانند اطلاق مى شده است. کفو (۱ بار) [اخلاص:4-3]. كفو

آیات شامل این کلمه «فج» در اصل به معناى فاصله میان دو کوه و سپس به جاده هاى وسیع اطلاق شده. فجج‌ (۳ بار) راه وسيع. در مفردات گفته: فج شكافى است ميان دو

به معناى شدت خوف و ترس است. «راغب» در کتاب «مفردات» مى گوید: این ماده در اصل به معناى تفرق و جدایى و پراکندگى است گویى آن چنان مى ترسند که مى خواهد قلبشان

آیات شامل این کلمه «إِعْتَمَرَ» از مادّه «عمره» در اصل به معناى قسمت هاى اضافى است که به ساختمان ملحق مى کنند و باعث تکامل آن مى شود; امادراصطلاح شرع به

آیات شامل این کلمه «تَصَدّى» از مادّه «صدى» (بر وزن فَتى) در اصل به معناى صدایى است که از کوه برمى گردد (در فارسى آن را «پژواک» مى گویند) سپس کلمه «تَصَدّى»

آیات شامل این کلمه «یَنْعِقُ» از مادّه «نعق» در اصل، به معناى صداى کلاغ است بدون این که گردن خود را بکشد و سر خود را حرکت دهد. نعق‌ (۱ بار) صيحه زدن. فريادكشيدن

آیات شامل این کلمه «رحلة» در اصل از «رَحْل» (بر وزن شهر) به معناى پوششى است که بر مرکب براى سوار شدن مى نهند،سپس به همین مناسبت آن را به خود شتر ویا مسافرت

آیات شامل این کلمه «یُدْهِنُون» از ماده «مداهنه» در اصل از «دهن» به معناى «روغن» گرفته شده، و در این گونه موارد، به معناى نرمش و انعطاف به خرج دادن است

آیات شامل این کلمه «لْیُمْلِلْ» در اصل از مادّه «مِلَّة» به معناى دین و احکام الهى است، و بعضى گفته اند: از مادّه «مَلال» است، و چون در املاء کردن تکرار

آیات شامل این کلمه «کاظم» از مادّه «کظم» در اصل به معناى «بستن دهان مشکى است که پر از آب باشد» سپس در مورد کسانى که از خشم و غضب پر مى شوند، اما به دلائل

این کلمه «یُثْخِنَ» از مادّه «اثخان» و از ریشه «ثِخَن» (بر وزن شِکَن) در اصل، به معناى ضخامت، غلظت و سنگینى آمده است، سپس به همین مناسبت به پیروزى و غلبه

آیات شامل این کلمه «سَوْآتُ» جمع «سوئة» (بروزن عورة) در اصل، به معناى هر چیزى است که ناخوشایند است، و لذا گاه به «جسد مرده» و گاه به «عورت» گفته مى شود،

آیات شامل این کلمه «صَلْى» (بر وزن سرو) در اصل، به معناى نزدیک شدن به آتش است، گر چه گرم شدن و برشته شدن و سوخته شدن با آتش را نیز «صَلْى» مى گویند، اما

تکرار در قرآن: ۸(بار) لیست کلمات مشتق شده در اصل از مادّه «اِنا» (بر وزن رضا) به معناى «وقت» گرفته شده. در حال بارگیری... من ها هم ليل ب ل ف ايى طعم نور

يافتن در مجمع گفته مس نظير لمس است و فرقشان آن است كه در لمس احساس هست. و اصل مس چسبيدن و شدت جمع است. [آل عمران:140]. اگر به شما شكستى رسيد به قوم كفّار

نفسى در اثر عمل خويش ممنوع و محروم از ثواب و رحمت خدا گردد. بيضاوى گويد: اصل بسل به معنى منع است راغب منع و ضمّ معنى كرده و گويد استعمال باسل در پهلوان

تکرار در قرآن: ۱۵(بار) لیست کلمات مشتق شده در حال بارگیری... اصل صّم (بر وزن فلس) به معنى سدّ و بستن است. «صم القارورة:سدّها» صَمَم (بر وزن فرس) فقدان

آیات شامل این کلمه «عِبْرَةٌ» در اصل از مادّه «عبور» گرفته شده است که به معناى گذشتن از حالى به حال دیگر، یا از جایى به جاى دیگر است، و به اشک چشم «عَبْرَة»

آیات شامل این کلمه «قَصَص» مفرد است و به معناى قصه مى باشد و در اصل از مادّه «قَصّ» (بر وزن صفّ) به معناى جستجوى چیزى کردن گرفته شده. قصص‌ (۳۰ بار) (به

آیات شامل این کلمه «فتح» در اصل ـ همان گونه که ارباب لغت گفته اند ـ به معناى گشودن و از بین بردن بستگى است، و آن دو گونه است: گاهى جنبه حسى دارد، مانند