هود ١٠٥

يَوْمَ‌ يَأْتِ‌ لاَ تَکَلَّمُ‌ نَفْسٌ‌ إِلاَّ بِإِذْنِهِ‌ فَمِنْهُمْ‌ شَقِيٌ‌ وَ سَعِيدٌ

ترجمه

آن روز که (قیامت و زمان مجازات) فرا رسد، هیچ کس جز به اجازه او سخن نمی‌گوید؛ گروهی بدبختند و گروهی خوشبخت!

روزى فرا رسد كه هيچ كس جز به اذن او سخن نگويد، پس بعضى از مردم تيره‌بخت و برخى نيكبخت‌اند

روزى [است‌] كه چون فرا رسد هيچ كس جز به اذن وى سخن نگويد. آنگاه بعضى از آنان تيره‌بختند و [برخى‌] نيكبخت.

در آن روز که فرا رسد هیچ کس جز به فرمان خدا سخن نگوید، پس برخی شقی و بد روزگارند و بعضی سعید و خوشوقت.

روزی که چون فرا رسد، هیچ کس جز به اجازه او سخن نمی گوید؛ پس برخی تیره بخت و برخی نیک بخت اند.

روزى كه چون بيايد هيچ كس جز به فرمان او سخن نگويد و مردمان بعضى بدبخت باشند و بعضى نيكبخت.

روزی بیاید که هیچ کس جز به اذن او سخن نگوید و از مردمان [بعضی‌] بدبخت و بعضی نیکبخت باشند

روزى كه [آن مدت‌] فرا رسد هيچ كس جز به اذن او سخن نگويد، پس برخى از آنان بدبخت باشند و برخى نيك‌بخت.

زمانی که این روز فرا می‌رسد کسی یارای سخن گفتن و دم بر آوردن ندارد، مگر با اجازه‌ی خدا. (در چنین روزی، مردمان دو گروه بیش نیستند:) دسته‌ای از آنان (به سبب کفر و ضلال، به انواع عذاب گرفتارند و) بدبختند، و دسته‌ای (به سبب طاعت و عبادت، غرق در نعمتهای گوناگونند و) خوشبختند.

روزی (که)، هیچ کس جز به اذن خدا سخن نگوید، پس بعضی از آنان شقاوتمند و (برخی هم) سعادتمندند.

روزی که آید سخن نگوید کسی جز به رخصت او پس از ایشان است بدبخت و نیکبخت‌

هود ١٠٤	آیه ١٠٥	هود ١٠٦
سوره : سوره هود نزول : ٩ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«نَفْسٌ»: فردی. کسی. «شَقِیٌّ»: بدبخت. «سَعِیدٌ»: خوشبخت.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ‌ الدَّاعِيَ‌ لاَ... (۰)

مَالِکِ‌ يَوْمِ‌ الدِّينِ‌ (۱) وَ کَذٰلِکَ‌ أَوْحَيْنَا إِلَيْکَ‌... (۱) إِلاَّ مَنْ‌ رَحِمَ‌ رَبُّکَ‌ وَ... (۱) قُلْ‌ لَکُمْ‌ مِيعَادُ يَوْمٍ‌ لاَ... (۱) وَ کَذٰلِکَ‌ أَوْحَيْنَا إِلَيْکَ‌... (۱) لَمَجْمُوعُونَ‌ إِلَى‌ مِيقَاتِ‌... (۱) رَبِ‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضِ‌ وَ... (۰) يَوْمَ‌ يَقُومُ‌ الرُّوحُ‌ وَ... (۳) يَوْمَئِذٍ يَتَّبِعُونَ‌ الدَّاعِيَ‌ لاَ... (۰) يَوْمَ‌ يَقُومُ‌ الرُّوحُ‌ وَ... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۰۸ - ۱۰۰، سوره هود
• دو احتمال در معناى : ((ابناء القرى ))
• مراد از اينكه آلهه مشركين جز بر هلاكت و تباهى خوانندگان خويش نيفزودند
• اشاره به وجود ارتباط بين اعمال سابق ولا حق انسان ، و نيز ارتباط آن بااعمال ديگران
• عالم برزخ منزلگاه موقتى است و جنبه تمهيدى براى روز قيامت و بهشت و دوزخ جاودانه دارد
• چند وجه در معناى : ((يوم ياءت ...)) در آيه شريفه
• در روز قيامت حقايق براى همگان واضح شده ، توهم استقلال اسباب و وسائط زائل مى گردد
• معناى جمله : ((يوم ياءت لاتكلم نفس الّا باذنه )) و معناى تكلم در قيامت
• بيان اينكه دروغ گفتن مشركين در روز قيامت از باب ظهور ملكات است
• وجه جمع بين آياتى كه تكلم در روز قيامت را اثبات مى كنند با آياتى كه آن را نفى و انكار مى كنند
• گفتار ديگر مفسرين در معناى آيه (لاتكلم نفس الا باذنه )
• علاوه بر اينكه خداى تعالى مى فرمايد: ((هذا يوم لا ينطقون و لا يوذن لهم فيعتذرون)) و معلوم است كه
• وجهى كه ديگران درباره جمع بين اين دو دسته از آيات
• معناى جمله : ((فمنهم شقىّ و سعيد)) و اشاره به معناى تقسيم انسانها به سعادتمند وشقاوتمند
• نقد و رد سخن فخررازى كه گفته است سعادت و شقاوت آدمى به حكم خدا و لازم لاينكفاوست
• بيان اينكه قضاء و قدر الهى و علم او به اعمال انسان منافاتى با اختيارى بودناعمال انسان ندارد
• معناى (زفيز) و (شهيق ) و بيان حالاهل جهنم
• معناى ((خلود)) و مشتقات آن
• دو اشكال در ارتباط با آيه : ((خالدين فيها مادامت السموات و الارض )) و جواب آنها
• سخن زمخشرى در تفسير كشاف در اشاره به اين وجه
• دفعاشكال قاضى بيضاوى بر آيه شريفه
• وجوه ديگرى كه درباره تحديد خلود در آيه شريفه ذكر شده است
• معناى استثناء: ((الّا ماشاء ربّك )) در دو آيه مربوط به بهشتيان و دوزخيان
• وجوه مختلف ديگر درباره مراد از استثناء فوق الذكر
• اشاره به نكته لطيفى كه از آيه : ((و اما الذين سعدوا...)) استفاده مى شود.
• وجه جمع بين جمله : ((الّا ماشاء ربّك )) و ((عطاء غير مجذوذ)) در آيه شريفه
• بحث روايتى
• بررسى نسبت سعادت و شقاوت انسان با قضا و قدر الهى با توجه به روايات وارده
• عالم هستى داراى دو وجه است : وجه ضرورت و تقدير و وجه امكان و اختيار
• معناى فرمايش پيامبر (ص ): ((كل ميسر لما خلق له ))
• رواياتى در ذيل آيات شريفه مربوط به خلود در جنت و نار و استثناء: ((الّا ماشاء ربّك))
• بهشت اولياء خدا با بهشت ديگران تفاوت دارد (و من دونهما جنّتان )
• رد سخن سيوطى در مورد منسوخ شدن دو آيه : ((فاما الّذين شقوا... ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- هیچ کس در قیامت جز به اذن و رخصت خداوند سخن نخواهد گفت. (یوم یأت لاتکلم نفس إلاّ بإذنه) ضمیر در «یأت» به «یوم» در آیات قبل، باز مى گردد و «یوم» در «یوم یأت» به معناى حین و زمان است. بنابراین «یوم یأت ...»; یعنى، در آن هنگام که روز قیامت برپا شود ... . قابل ذکر است که «لاتکلم» در اصل «لاتتکلم» بوده که بر اساس قواعد صرفى یک «تاء» از آن حذف شده است.

۲- روز قیامت ، روز بروز و ظهور حاکمیت مطلق خداوند بر بندگان (یوم یأت لاتکلم نفس إلاّ بإذنه) از آن جا که در دنیا هیچ فعل و انفعالى صادر نمى شود مگر اینکه اذن خدا را همراه دارد ، مى توان گفت مقصود از «لاتکلم نفس إلاّ بإذنه» این است که: در آخرت این حقیقت براى همگان مکشوف مى شود و انسانها آن را لمس خواهند کرد.

۳- اختیار و انتخاب در روز قیامت ، از انسانها سلب مى شود. (یوم یأت لاتکلم نفس إلاّ بإذنه) قرین بودن هر گونه سخن در قیامت با اذن خداوند، مى تواند به این معنا باشد که: صحنه قیامت مانند دنیا نیست که انسانها با اراده خویش سخن بگویند و یا افعال دیگرى انجام دهند و احیاناً کارى کنند که مورد رضایت خدا نباشد; بلکه اختیار از آنها سلب مى شود و نمى توانند هر چه را مى خواهند بگویند.

۴- انسانها در قیامت ، به دو گروه تیره بختان و سعادتمندان تقسیم خواهند شد. (فمنهم شقى و سعید)

۵- مشرکان و منکران رسالت پیامبران ، تشکیل دهنده گروهِ تیره بختان در سراى آخرتند. (و ما ظلمنهم و لکن ظلموا أنفسهم ... فمنهم شقى) آیات پیشین که سخن از شرک ورزى و انکار رسالت پیامبران داشت ، قرینه بر این است که مشرکان و منکران رسالت ، مصداق بارزى از شقاوتمندانند.

۶- موحدان و مؤمنانِ به رسالت پیامبران ، تشکیل دهنده گروه سعادتمندان قیامتند. (فمنهم شقى و سعید)

روایات و احادیث

۷- «عن عبدالله بن سلام مولى رسول الله(ص) انه قال: سألت رسول الله(ص) فقلت: ... فأولاد المشرکین فى الجنة أم فى النار؟ فقال: ... انه إذا کان یوم القیامة... فیأمرالله عزوجل ناراً... ثم یأمرالله تبارک و تعالى أطفال المشرکین أن یلقوا أنفسهم فى تلک النار فمن سبق له فى علم الله عزوجل أن یکون سعیداً ألقى نفسه فیها ... و من سبق له فى علم الله عزوجل أن یکون شقیاً إمتنع فلم یلق نفسه فى النار ... و ذلک قول الله عزوجل: «فمنهم شقىّ و سعید»...; از عبدالله بن سلام نقل شده است که گفت: از رسول خدا(ص) پرسیدم: ... آیا فرزندان مشرکان [که در کودکى مرده اند] بهشتى هستند یا جهنمى؟ فرمود: ... هنگامى که قیامت فرا رسد ... خداوند به آتش فرمان حضور مى دهد ... سپس به کودکان مشرکان دستور مى دهد تا خود را در آن آتش درافکنند. پس هر کدام از آن کودکان که در علم خداى عزوجل سعادتمندیش رقم خورده است خود را در آن آتش مى افکند ... و آنان که در علم خداى عزوجل برایشان شقاوتمندى رقم خورده، از پذیرش فرمان خدا امتناع نموده و خود را در آتش نمى اندازند ... و این سخن خداوند عزوجل است که فرمود: « فمنهم شقى و سعید »...».

۸- «عن على(ع) انه قال: حقیقة السعادة أن یختم الرجل عمله بالسعادة و حقیقة الشقاء أن یختم المرء عمله بالشقاء; از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است: حقیقت سعادت این است که انسان عمل خود را به سعادت ختم کند (عاقبت به خیر شود) و حقیقت شقاوت این است که انسان عملش را به بدبختى ختم کند».

موضوعات مرتبط

• انبیا: شقاوت مکذبان انبیا ۵; مؤمنان به انبیا ۶
• انسان: انسان ها در قیامت ۳; تقسیم انسان ها در قیامت ۴
• خدا: اذن خدا ۱; حاکمیت اخروى خدا ۲
• سعادت: حقیقت سعادت ۸; ملاک سعادت ۷
• سعادتمندان: ۶ سعادتمندان در قیامت ۴
• شقاوت: حقیقت شقاوت ۸; ملاک شقاوت ۷
• شقاوتمندان: شقاوتمندان در قیامت ۴، ۵
• قیامت: تکلم در قیامت ۱; سلب اختیار در قیامت ۳; ظهور حقایق در قیامت ۲; ویژگیهاى قیامت ۱، ۲، ۳
• مؤمنان: سعادت اخروى مؤمنان ۶
• مشرکان: شقاوت مشرکان ۵; فرزندان مشرکان در قیامت ۷
• موحدان: سعادت اخروى موحدان ۶