مريم ٣٩
ترجمه
| مريم ٣٨ | آیه ٣٩ | مريم ٤٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمَ الْحَسْرَةِ»: روز قیامت است که هنگام پشیمان شدن و فسوسا و دریغا گفتن است و آه کشیدن و تأسّف خوردن که: نکردیم کاری که امروز ما را به کار آید. «إِذْ قُضِیَ الأمْرُ»: آن گاه که کار دنیا پایان می‌گیرد (نگا: انعام / و زمر / ). آن گاه که به حساب همگان رسیدگی می‌گردد و نیکان رهسپار بهشت و بدان رهسپار دوزخ می‌شوند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۴۰ سوره مريم
- اشاره به شباهتهاى داستان يحيى و داستان عيسى (عليهما السلام )
- مراد از جمله : ((فاتخذت من دونهم حجابا((
- مقصود از روحى كه براى مريم (عليه السلام ) به صورت بشرمتمثل شد
- گفتارى در معناى تمثل
- نقد و بررسى چهار اشكال و شبهه اى كه پيرامون جبرئيل براى مريم مطرح شده است
- پاسخ به اشكال دوم درباره تمثل
- پاسخ به اشكالهاى سوم و چهارم
- حاصل سخن درباره حقيقت تمثل
- پناه بردن مريم به خدا و آگاهانيدن او به دارا شدن پسر شدن پسرى توسط جبرئيل
- حكايت وضع حمل مريم و اندوه و نگرانى او در اين خصوص
- حضرت عيسى (ع ) مادر خود را تسلى و دلدارى مى دهد
- سفارش به روزه سكوت گرفتن براى رهايى از زخم زبان مردم
- وجوم مختلف درباره لفظ ((كان (( در جمله : ((كيف نكلم من كان فى المهد صبيا((
- سخن گفتن عيسى (عليه السلام ) در گهواره با مردم :((قال انى عبدالله ...((
- تقرير حجتى بر نفى فرزند بودن عيسى (عليه السلام ) براى خدا
- توبيخ كسانى كه درباره عيسى (عليه السلام ) اختلاف كردند و گمراه گشتند، و تهديدآنان
- معناى جلمه (لكن الظالمون اليوم فى ظلال مبين )
- روز قيامت براى ظالمين روز حسرت است
- توضيحى درباره مراد از اينكه فرمود: ((انا نحن نرث الاءرض و من عليها...((
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات مربوط به مريم وحمل او به عيسى و تكلم عيسى در نوزادى و...)
نکات آیه
۱- پیامبراکرم(ص) مأمور انذار و هشدار دادن به مردم در مورد حوادث حسرت آفرین قیامت (و أنذرهم یوم الحسرة) ضمیر «هم» در «أنذرهم» شامل همه مردم مى شود. از اضافه شدن «یوم» به «الحسرة» معلوم مى شود که در آن روز همگان برگذشته خویش تأسف مى خورند، به طورى که آن روز «روز حسرت» نامیده شده است.
۲- قیامت، روز حسرت و افسوس آدمیان بر عملکرد خویش در دنیا است. (و أنذرهم یوم الحسرة)
۳ - «یوم الحسرة» (روز افسوس و دریغ)، از اوصاف و نام هاى قیامت است. (و أنذرهم یوم الحسرة)
۴- قیامت، روز پایان فرصت ها و جبران ناپذیرى خطاها و انحرافات است. (و أنذرهم یوم الحسرة إذ قضى الأمر) مراد از «الأمر» به قرینه «یوم الحسرة» فرصت هایى است که از کف دادن آن موجب حسرت شده است و «قضى» از «قضاء»به معناى فیصله دادن و به پایان رساندن است، به گونه اى که مورد آن جبران پذیر نباشد (مفردات راغب).
۵- حسرت کافران و ستم گران در قیامت، به خاطر از دست دادن فرصت ها در دنیا (و أنذرهم یوم الحسرة إذ قضى الأمر) «إذ» در «إذ قضى الأمر» بیانگر «یوم الحسرة» است و مراد این است که روز حسرت، هنگامى است که موضوع خاتمه یافته باشد.
۶- قیامت، روز فیصله امور و تعیین سرنوشت قطعى انسان (إذ قضى الأمر) ممکن است مقصود از «الأمر» حکم قطعى و تعیین بهشتى و یا دوزخى بودن مردم باشد در این صورت «قضى الأمر» ناظر به صدور احکام قطعى و گذشتن از آن مرحله است.
۷- اعتقاد به فرزندى عیسى(ع) براى خداوند، مایه دریغ و حسرت در قیامت (فاختلف الأحزاب ... و أنذرهم یوم الحسرة)
۸- مرگ همراه با غفلت و بى ایمانى، موجب حسرت در قیامت است. (و أنذرهم یوم الحسرة إذ قضى الأمر و هم فى غفلة و هم لایؤمنون) ضمیر «هم» به «الظالمون» - در آیه قبل - بازمى گردد و جمله «هم فى...» حالیه است و مفاد آیه این است که در حالى فرصت دنیایى ظالمان پایان یافت که آنان غافل بودند و به معاد ایمان نمى آوردند.
۹- باور نداشتن قیامت و غفلت از حسرت باربودن آن ستم گرى است. (لکن الظلمون ... هم فى غفلة و هم لایؤمنون)
۱۰- باورداران فرزندى عیسى(ع) براى خداوند، فرورفته در غفلتى عمیق و مردمى بى ایمان (فاختلف الأحزاب ... و هم فى غفلة و هم لایؤمنون) نکره آمدن «غفلة» نشانه ناشناخته بودن حد و مرز آن است.
۱۱- انذار غافلان و منکران قیامت و بیم دادن آنان از زمینه هاى حسرت در آن از وظایف پیامبر(ص) است. (و أنذرهم یوم الحسرة ... و هم فى غفلة و هم لایؤمنون)
۱۲- لزوم انذار و بیدارساختن مردم از غفلت درباره سرنوشت اخروى خویش (و أنذرهم ... و هم فى غفلة)
۱۳- غفلت از قیامت، زمینه ساز کفرورزى و بى ایمانى است. (و أنذرهم یوم الحسرة ... و هم فى غفلة و هم لایؤمنون)
روایات و احادیث
۱۴- «عن رسول اللّه(ص): إذا دخل أهل الجنّة الجنّة و أهل النار النار ... یقال: یا أهل الجنّة خلود فلاموت و یا أهل النار خلود فلاموت ثمّ قرأ رسول اللّه (ص): «و أنذرهم یوم الحسرة إذ قضى الأمر و هم فى غفلة» و أشار بیده و قال: أهل الدنیا فى غفلة; از رسول خدا(ص) روایت شده: آن گاه که بهشتیان به بهشت و جهنمیان به جهنم درآیند ... گفته مى شود: اى اهل بهشت! (این جا) جاودانگى است و مرگ نیست و اى اهل آتش! (این جا) جاودانگى است و مرگ نیست، سپس رسول خدا(ص) این آیه را خواند «و أنذرهم یوم الحسرة إذ قضى الأمر و هم فى غفلة» (آن گاه حضرت) با دست خود اشاره کرد و فرمود: اهل دنیا در غفلت اند».[۱]
موضوعات مرتبط
- انذار: انذار از حسرت اخروى ۱۱; انذار از سرنوشت اخروى ۱۲; انذار از قیامت ۱
- انسان: غفلت انسان ها ۱۴
- بهشت: جاودانگى در بهشت ۱۴
- جهنم: جاودانگى در جهنم ۱۴
- حسرت: عوامل حسرت اخروى ۵، ۷، ۸
- ظالمان: حسرت اخروى ظالمان ۵
- ظلم: موارد ظلم ۹
- عقیده: آثار اخروى عقیده به فرزنددارى خدا ۷
- عمل: آثار اخروى عمل ۲; فرصت عمل ۴
- غافلان: انذار غافلان ۱۱; اهمیت انذار غافلان ۱۲
- غفلت: آثار غفلت از قیامت ۱۳; غفلت از حسرت اخروى ۹
- فرصت: آثار تباهى فرصت ۵
- قیامت: انذار مکذبان قیامت ۱۱; تعیین سرنوشت در قیامت ۶; حسرت در قیامت ۱، ۲; نامهاى قیامت ۳; ویژگیهاى قیامت ۲، ۴، ۶
- کافران: حسرت اخروى کافران ۵
- کفر: زمینه کفر ۱۳
- محمد(ص): انذارهاى محمد(ص) ۱، ۱۱; مسؤولیت محمد(ص) ۱، ۱۱
- مرگ: آثار مرگ با غفلت ۸; آثار مرگ با کفر ۸
- مشرکان: بى ایمانى مشرکان ۱۰; غفلت مشرکان ۱۰
- معاد: تکذیب معاد ۹
- یوم الحسرة ۳:
منابع
- ↑ الدرالمنثور، ج ۵، ص ۵۱۱ و ۵۱۲.
