النمل ٩٣
ترجمه
| النمل ٩٢ | آیه ٩٣ | النمل ٩٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَیُرِیکُمْ آیَاتِهِ»: مراد از آیات، آثار قدرت خدا در دنیا و اسرار عالم هستی است که در پرتو پیشرفت علم، مردمان با خداشناسی آشناتر می‌شوند. یا این که مراد از آیات، فرموده‌های قرآن است که با گذشت زمان و ترقّی دانش و معرفت، اعجاز آن نمایانتر می‌گردد (نگا: فصّلت / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۸۲ - ۹۳، سوره نمل
- مقصود از ((قول )) و اخراج جنبنده اى از زمين كه با مردم سخن مى گويد
- مراد از ((آيات )) و خشر فوجى از هر امت در آيه : ((و يوم نحشر منكل امة فوجا ممن كذب بآياتنا...))
- مقصود از نفخ در صور در آيه : ((و يوم ينفح فى الصور ففزع من فى السموات و منفى الارض ...)) كدام نفخه است ؟
- وجه اينكه تخريب و ويرانى عالم با پيدايش قيامت را صنع متقن خود خواند (صنع اللهالذى اتقن كل شى ء)
- حمل آيه : ((و ترى الجبال تحسبها جامدة و هى تمرّمرّ السحاب )) بر حركت جوهرى و برحركت انتقالى زمين
- من ماءمور به عبادت خدا و تلاوت قرآن هستم و بس ، هر كه ايمان آورد براى خود و هر كه گمراه گشت عليه خود
- رواياتى درباره مراد از ((دابة من الاءرض )) در آيه : ((و اذا وقع القول عليهم اخرجنا لهم دابة من الاءرض ))
- چند روايت راجع به مراد از ((حسنه )) در آيه : ((من جاء بالحسنة فله خير منها))
نکات آیه
۱ - ستایش ها، همه از آنِ خداوند است. (و قل الحمد للّه) «ال» در «الحمد للّه» جنسیه و مفید استغراق است. بنابراین «الحمد للّه»; یعنى، «کلّ حمد للّه».
۲ - خدا، سرچشمه هر کمال و زیبایى است. (و قل الحمدللّه) ستایش، در برابر کمال و زیبایى است و مقتضاى «الحمدللّه» - که در آن هر ستایشى از آنِ خداوند شمرده شده - این است که هر کمال و زیبایى از او نشأت گرفته است.
۳ - تنها خداوند، شایسته حمد و ستایش (و قل الحمدللّه) از آن جایى که خدا سرچشمه هر کمال و زیبایى است و دیگران هرچه دارند از او گرفته اند، پس تنها کسى که شایسته ستایش است، همان کمال مطلق مى باشد.
۴ - پرداختن به حمد و ستایش خدا، توصیه الهى به پیامبر(ص) (و قل الحمدللّه)
۵ - برخوردارى پیامبر(ص) از هدایت هاى قرآن و مقام رسالت، مقتضى سپاس گزارى او به درگاه الهى و ستایش ذات خداى یگانه در همه حال (و أن أتلوا القرءان ... المنذرین . و قل الحمدللّه) آیات پیشین، در زمینه رسالت پیامبر(ص) بود و نیز آن حضرت مأموریت یافت که بر طریق تلاوت قرآن استوار بماند; بنابراین آمدن عبارت «قل الحمد للّه» در پى تلاوت آن، مطلب یاد شده را مى رساند.
۶ - عظمت معنوى انسان ها، مقتضى پرداختن به سپاس و ستایش خدا در همه حال (أُمرت أن أعبد ... أن أکون من المسلمین . و أن أتلوا القرءان ... و قل الحمدللّه) آیه بالا نشان مى دهد - که حتى فردى مثل پیامبر(ص) که نزدیک ترین خلق به خدا است - هیچ گاه نباید از یاد خدا و سپاس و ستایش او غافل شود; یعنى، این گونه نیست که انسان ها با رسیدن به مقامات معنوى، از عبودیت، تسلیم و ستایش خدا معاف شوند.
۷ - وعده خداوند به نشان دادن آیات غیرقابل انکار خویش، به همه حق ستیزان در زمانى نه چندان دور (سیریکم ءایته فتعرفونها) با توجه به این که مخاطب آیات پیشین منکران توحید و معاد بوده اند، ممکن است مخاطب «سیریکم» و «تعرفونها» نیز همان ها باشند.
۸ - مرگ هر انسان، آغاز نمودار گشتن آیات انکارناپذیر خدا بر وى (سیریکم ءایته فتعرفونها) با توجه به حرف «سین» در «سیریکم» - که نشانگر فرارسى نزدیک است - و با توجه به ضمیر «کم » - که مى تواند شامل همه انسان ها بشود - احتمال مى رود وعده مزبور ناظر به مرگ انسان ها باشد که در آن لحظه بسیارى از گفته هاى پیامبران بر آنان مکشوف مى گردد و آنها قادر به انکار آن نیستند. مرگ تنها امرى است که هم زود فرا مى رسد و هم همگانى است.
۹ - وعده خداوند به آشکار ساختن آیات و نشانه هاى جدید خود در طول زمان هابراى هر نسل (سیریکم ءایته فتعرفونها) احتمال مى رود که عبارت «سیریکم آیاته...» وعده اى به نسل هاى آینده باشد که از درک حضور پیامبر(ص) محروم اند; اما خداوند در هر زمان با نشان دادن آیاتى جدید، به آنان معرفت مى بخشد.
۱۰ - عدم غفلت خداوند از عملکرد خلق و موضع گیرى آنان در برابر آیات الهى (سیریکم ءایته... و ما ربّک بغفل عمّا تعملون)
۱۱ - پیامبر(ص)، تحت ربوبیت خاص خداوند (و ما ربّک بغفل) اضافه «ربّ» به «کاف» - که خطاب به پیامبر(ص) است - مطلب یاد شده را افاده مى کند.
۱۲ - دلجویى خداوند از پیامبر(ص)، در قبال عملکرد خصمانه حق ناپذیران (و ما ربّک بغفل عمّا تعملون) مخاطب قرار گرفتن پیامبر(ص) با اعلام این مطلب که خداوند از عملکرد مردم غافل نیست، در حقیقت نوعى دلجویى براى پیامبر(ص) است که در راستاى رسالت خود، هرگونه سختى را از دشمنان تحمل مى کرده است.
۱۳ - انسان، در قبال اعمال خویش مسؤول است. (و ما ربّک بغفل عمّا تعملون) تعبیر «و ما ربّک بغافل...» دربردارنده تهدید است و این تهدید در صورتى صحیح است که انسان، در برابر اعمال خود مسؤول و پاسخگو باشد; و گرنه غفلت و عدم غفلت خداوند، فرقى نخواهد کرد.
۱۴ - نظارت بىوقفه و فراگیر خداوند نسبت به کردار بندگان، تهدیدى براى گمراهان و مایه دلگرمى هدایت یافتگان است. (فمن اهتدى ... و من ضلّ ... و ما ربّک بغفل عمّا تعملون) با توجه به آیات پیشین که در آن سخن از هدایت یافتگان و گمراهان به میان آمده است، تأکید بر غافل نبودن خدا از عملکرد مردمان، دلگرم کننده هدایت یافتگان از یکسو و مایه تشویش خاطر گمراهان از سوى دیگر است.
۱۵ - تأخیر کیفر حق ستیزان، براساس مصالح و نه معلول غفلت خداوند از کردار آنان (سیریکم ءایته ... و ما ربّک بغفل عمّا تعملون) با توجه به این که بیشتر آیات این سوره، متوجه منکران رسالت پیامبر(ص) و توحید ربوبى خداوند است، خاتمه یافتن سوره با تعبیر «سیریکم آیاته» و «ما ربّک بغافل...» مى رساند که خداوند، از نشان دادن آیات انکار ناپذیر خود، عاجز نیست و از کردار بندگان نیز غافل نمى باشد و به موقع جزاى آنان را خواهد داد.
۱۶ - ربوبیت الهى، مقتضى نظارت دائمى و همه جانبه او بر اعمال خلق (و ما ربّک بغفل عمّا تعملون) به کار رفتن واژه «ربّ» به جاى هر اسم یا صفت دیگر، مى تواند از آن جهت باشد که صفت ربوبیت، مستلزم داشتن نظارت دائمى و همه جانبه بر کار خلق است.
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: ارائه آیات خدا ۷، ۸، ۹
- اسماء و صفات: صفات جلال۰ ۱
- انسان: مسؤولیت انسان ۱۳; ناظر عمل انسان ها ۱۴
- حق: تأخیر کیفر حق ستیزان ۱۵; فلسفه مهلت به حق ستیزان ۱۵
- حمد: حمد خدا ۱، ۳، ۴، ۵; توصیه به حمد خدا ۴; زمینه حمد خدا ۶
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۶; اختصاصات خدا ۱، ۳; توصیه هاى خدا ۴; خدا و غفلت ۱۰، ۱۵; ربوبیت خدا ۱۱; زمینه نظارت خدا ۱۶; نظارت خدا ۱۴; نقش خدا ۲; وعده هاى خدا ۷، ۹
- زیبایى: منشأ زیبایى ۲
- عمل: مسؤول عمل ۱۳
- کمال: منشأ کمال ۲
- گمراهان: عوامل تهدید گمراهان ۱۴
- محمد(ص): توصیه به محمد(ص) ۴; دلجویى از محمد(ص) ۱۲; زمینه مسؤولیت محمد(ص) ۵; فضایل محمد(ص) ۵; مربى محمد(ص) ۱۱; نبوت محمد(ص) ۵; هدایت محمد(ص) ۵
- مرگ: نقش مرگ ۸
- مقامات معنوى: آثار مقامات معنوى ۶
- مهتدین: عوامل امیدوارى مهتدین ۱۴
