النساء ١٦

وَ اللَّذَانِ‌ يَأْتِيَانِهَا مِنْکُمْ‌ فَآذُوهُمَا فَإِنْ‌ تَابَا وَ أَصْلَحَا فَأَعْرِضُوا عَنْهُمَا إِنَ‌ اللَّهَ‌ کَانَ‌ تَوَّاباً رَحِيماً

ترجمه

و از میان شما، آن مردان و زنانی که (همسر ندارند، و) مرتکب آن کار (زشت) می‌شوند، آنها را آزار دهید (و حد بر آنان جاری نمایید)! و اگر توبه کنند، و (خود را) اصلاح نمایند، (و به جبران گذشته بپردازند،) از آنها درگذرید! زیرا خداوند، توبه‌پذیر و مهربان است.

و از شما، آن زن و مردى را كه مرتكب فحشا مى‌شوند آزار [و مجازات‌] كنيد. پس اگر توبه كردند و درستى را در پيش گرفتند، از آنها دست برداريد كه بى‌شك خدا توبه‌پذير مهربان است

و از ميان شما، آن دو تن را كه مرتكب زشتكارى مى‌شوند، آزارشان دهيد؛ پس اگر توبه كردند و درستكار شدند از آنان صرفنظر كنيد، زيرا خداوند توبه‌پذير مهربان است.

و هر کس از شما (مسلمانان) عمل ناشایست مرتکب شود، چه زن و چه مرد، آنان را (به سرزنش و توبیخ) بیازارید، چنانچه توبه کردند و به کار شایسته پرداختند متعرض آنها نشوید، که خدا توبه‌پذیر و مهربان است.

و از شما [مسلمانان] آن مرد و زنی که مرتکب آن [کار زشت] می شوند [در صورتی که بدون همسر باشند] آنان را [با اجرای حدود خدا] بیازارید؛ و اگر توبه کنند و [مفاسد خود را] اصلاح نمایند از آنان دست بردارید؛ زیرا خدا همواره بسیار توبه پذیر و مهربان است.

و آن دو تن را كه مرتكب آن عمل شده‌اند، بيازاريد. و چون توبه كنند و به صلاح آيند از آزارشان دست برداريد زيرا خدا توبه‌پذير و مهربان است.

و کسانی را که مرتکب آن [ناشایستی، زنا] شوند برنجانید، آنگاه اگر توبه کردند و به صلاح آمدند، از آنان دست بردارید که خداوند توبه‌پذیر مهربان است‌

و آن دو تن- مرد و زن- از شما كه زشتكارى كنند بيازاريدشان، پس اگر توبه كردند و به شايستگى آمدند از آنها دست بداريد و در گذريد كه خدا توبه پذير و مهربان است.

و مرد و زنی که از شما زنا می‌کنند (و متزوّج نمی‌باشند) آنان را بیازارید (و بعد از شهادت چهار نفر مرد عادل، توبیخشان نمائید). ولی اگر توبه کردند (و از کرده‌ی خود پشیمان شدند) و به اصلاح (حال و تغییر احوال خود) پرداختند، دست از آنان بدارید (و نه با گفتار و نه با کردار، ایشان را به دنبال عقوبت لازم نیازارید و گذشته را به یادشان نیارید؛ چرا که) بیگمان خداوند بسیار توبه‌پذیر و مهربان است.

و از میان شما، آن دو تن را که مرتکب زشتکاری (جنسی) می‌شوند، آزارشان دهید؛ پس اگر توبه نمودند و اصلاح کردند از آنان صرف نظر کنید. بی‌گمان خدا بسی برگشت‌کننده‌ی رحمتگر بر ویژگان بوده است.

و آن دو مرد از شما که فحشائی آرند آزارشان کنید پس اگر توبه کردند و به شایستگی آمدند بگذرید از ایشان همانا خدا است بسی توبه‌پذیرنده مهربان‌

النساء ١٥	آیه ١٦	النساء ١٧
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَللَّذَانِ»: مرد و زنی که. در اینجا از راه تغلیب موصول مذکّر به کار رفته است. برخی آن را: (دو مردی که باهم عمل لواط انجام داده‌اند) معنی کرده‌اند. «آذُوهُمَا»: آن دو را عذاب کنید. در آغاز اسلام، کمیّت و کیفیّت تعزیر به امّت اسلامی واگذار شده بود، ولی بعدها حدود و ثغور آن با آیه دوم سوره نور و با حدیث نبوی مشخّص گردید، و عقاب زن و مرد سنگسار، و عقاب پسر و دختر صد تازیانه و یک سال تبعید تعیین شد (نگا: تفسیرالمراغی، جلد دوم، صفحه . «أَعْرِضُوا عَنْهُمَا»: از آنان دست بردارید. یادآوری: گروهی از محقّقان، آیه‌های و سوره نساء را منسوخ می‌دانند، و گروه دیگری آنها را منسوخ نمی‌دانند و آیه را مربوط به حکم سِحاق و آیه را مربوط به حکم لواط و آیه سوره نور را مربوط به حکم زنا می‌دانند (نگا: التفسیرالقرآنی للقرآن: عبدالکریم خطیب، جلد دوم، صفحات - .

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- تعزیر و ایذا، کیفر دو مردى که مرتکب فحشا (لواط) شوند. (و الّذان یأتیانها منکم فاذوهما) چون در آیه قبل حکم زن زناکار بیان شده، بنابراین آیه مورد بحث در مورد غیر زنان است. پس مراد از «الّذان»، دو مردى هستند که مرتکب فاحشه گردند.

۲- آزار و تعزیر، کیفر مرد و زن بى شوهرى که مرتکب زنا شوند.* (و الّذان یأتیانها منکم فاذوهما) چون مراد از «و الّتى» در آیه قبل بنابر یک احتمال زنان شوهردار بودند، آیه مورد بحث مى تواند درباره زنان بى شوهر باشد. بنابراین مراد از «الّذان»، مرد و زن بى شوهر است.

۳- تفاوتِ کیفر فحشاى زنان شوهردار و بى شوهر (و الّتى یأتینَ الفاحشة من نسائکم ... فامسکوهنّ فى البیوت ... و الّذان یأتیانها منکم فاذوهما) با توجّه به برداشت قبل و توضیح آن.

۴- کیفر فحشا (لواط و زنا)، مشروط به انجام آن از روى اختیار است. (و الّذان یأتیانها منکم فاذوهما)

۵- لزوم تداوم ایذاى مرتکبین فحشا (لواط و زنا) تا احراز توبه و اصلاح آنان* (فاذوهما فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما) در برداشت فوق، جمله «فان تابا ... فاعرضوا» عطف بر «فاذوهما» و متفرع بر آن شده است و مى رساند که پایان آزار، توبه آنان است. بنابراین آزار آنان باید همچنان ادامه داشته باشد تا توبه کنند.

۶- زنان و مردان مرتکب فحشا (زنا و لواط)، در صورت توبه و اصلاح نباید کیفر داده شوند.* (فاذوهما فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما) بنابر اینکه جمله «فان تابا ... » عطف بر جمله اى محذوف باشد ; یعنى «فاذوهما ان لم یتوبا فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما».

۷- اصلاح، شرط پذیرش توبه بندگان از سوى خداوند (فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما اِنّ اللّه کان تواباً رحیماً) جمله «اِنّ اللّه ... » تواب بودن خداوند را پس از توبه بنده و اصلاح او مطرح ساخته است.

۸- توبه از گناه همراه با اصلاح، موجب برداشته شدن کیفر آن (فاذوهما فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما اِنّ اللّه کان تواباً رحیماً) چون جمله «ان اللّه ... » دلیل و علت پذیرش توبه و برداشتن کیفر فحشا قرار گرفته است، مى توان چنین نتیجه گرفت که هر گناهى با توبه و اصلاح بخشوده مى شود و کیفر آن ساقط مى گردد.

۹- لزوم نادیده انگاشتن گناه کسانى که توبه کرده و صالح مى شوند. (فاذوهما فان تابا و اصلحا فاعرضوا عنهما) چون «ایذاء» مى تواند شامل هر نوع اذیت و آزارى باشد، اعراض نیز باید از هر نوع اذیت و آزارى باشد ; حتى از اینکه آنان را با چنین عملى یاد کنند و بشناسند.

۱۰- خداوند، توّاب (بسیار توبه پذیر) و رحیم (بسیار مهربان) است. (انّ اللّه کان توّاباً رحیماً)

۱۱- خداوند، آمرزنده گناه زناکار و لواط کننده، به شرط توبه و اصلاح (و الّذان یأتیانها منکم ... فان تابا و اصلحا ... اِنّ اللّه کان توّاباً رحیماً)

۱۲- سقوط کیفر و پذیرش توبه گناهکاران و مرتکبین فحشا از سوى خداوند، جلوه توبه پذیرى و رحمت او (و الّذان یأتیانها منکم ... اِنّ اللّه کان توّاباً رحیماً)

۱۳- توبه پذیرى خداوند، پرتوى از رحمت او (اِنّ اللّه کان توّاباً رحیماً) وصف «رحیماً» مى تواند تعلیل براى «توّاباً» باشد ; یعنى چون رحیم است، توبه پذیر مى باشد.

روایات و احادیث

۱۴- حبس، کیفر فحشاى دوشیزگان (و الّذان یأتیانها منکم فاذوهما) امام صادق (ع) درباره آیه فوق فرمود: یعنى البکر اذا اتت الفاحشة التى اتتها هذه الثیّب، و درباره «اذوهما» فرمود: تحبس.

موضوعات مرتبط

• احکام:۱، ۲، ۴، ۶
• اسماء و صفات: توّاب ۱۰، ۱۲ ; رحیم ۱۰
• اصلاح: آثار اصلاح ۷
• توابین: برخورد با توابین ۹
• توبه: آثار توبه ۵، ۶، ۸، ۹، ۱۱ ; اهمیّت توبه ۹ ; شرایط توبه ۸ ; شرایط قبولى توبه ۷ ; قبولى توبه ۱۲، ۱۳
• حدود: شرایط اجراى حدود ۴
• خدا: آمرزش خدا ۱۱ ; رحمت خدا ۱۲، ۱۳
• زنا: احکام زنا ۴، ۶ ; کیفر زنا ۳، ۴ ; کیفر زنا ى محصنه ۳
• زناکار: آمرزش زناکار ۱۱ ; احکام زناکار ۲ ; اذیّت به زناکار ۲، ۵ ; تعزیر زناکار ۲ ; توبه زناکار ۶ ; حبس زناکار ۱۴ ; زناکار باکره ۱۴ ; کیفر زناکار ۵
• فحشا: کیفر فحشا ۱۴
• گناه: آمرزش گناه ۱۱
• گناهکار: توبه گناهکار ۱۲
• لواط: آمرزش لواط ۱۱ ; احکام لواط ۱، ۴، ۶ ; تعزیر در لواط ۱ ; توبه از لواط ۶ ; کیفر لواط ۱، ۴، ۵