النبإ ٣٨
ترجمه
| النبإ ٣٧ | آیه ٣٨ | النبإ ٣٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمَ»: مفعولٌ‌فیه (لا یَمْلِکُونَ مِنْهُ خِطَاباً) است. «الرُّوحُ»: جبرئیل (نگا: شعراء / معارج / قدر / . «صَفّاً»: صف‌زدگان. حال است و به معنی مُصْطَفّینَ است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ عُرِضُوا عَلَى رَبِّکَ صَفّاً لَقَدْ... (۱) يَوْمَئِذٍ لاَ تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ... (۳) نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ (۱)
مَالِکِ يَوْمِ الدِّينِ (۲) وَ أَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ... (۱) يَوْمَ يَأْتِ لاَ تَکَلَّمُ نَفْسٌ... (۳) عَلَى قَلْبِکَ لِتَکُونَ مِنَ... (۰) وَ کَذٰلِکَ أَوْحَيْنَا إِلَيْکَ... (۲) لاَ خَيْرَ فِي کَثِيرٍ مِنْ... (۰) يَوْمَ يَأْتِ لاَ تَکَلَّمُ نَفْسٌ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۷ - ۴۰، سوره نباء
- اوصاف قيامت ، نباء عظيمى كه واقع خواهد شد
- توضيحى پيرامون به راه انداخته شدن كوه ها و سراب شدنشان (و سيرتالجبال فكانت سراباء)
- معناى ((احقاب )) كه درباره ماندن طاغيان در جهنم فرمود: ((لا بثين فيها احقابا))
- اشاره به مطابقت جزا با اعمال ، اعمالى كه ثبت و ضبط شده اند
- پاداش نيك متقين : نعمت هاى بهشتى
- بيان مقصود از اينكه فرمود: ((لا يملكون منه خطابا...))
- مراد از ((روح )) در: ((يوم يقوم الروح و الملئكه ....))
- منظور از كسانى كه در قيامت ((لا يتكلمون )) و مراد از استثناء: ((الا من اذن له الرحمن...))
- گفتارى درباره معناى روح و مراتب آن در قرآن
- رواياتى درباره معناى ((احقاب ))، مراد از ((روح ))، و... درذيل آيات گذشته
- ما هستيم آنها كه در قيامت اجازه سخن داشته شفاعت مى كنيم
نکات آیه
۱ - روح و فرشتگان الهى در قیامت، ایستاده و صف بسته در آماده باش کامل قرار مى گیرند. (یوم یقوم الروح و الملئکة صفّ-ًا) «صفّاً» مصدر است و چون حال قرار گرفته، به معناى «صافّین» است. ایستادن و صف بستن، کنایه از مهیّا بودن براى انجام فرمان هاى الهى است.
۲ - روح، موجودى برتر از فرشتگان (یوم یقوم الروح و الملئکة) تقدیم «روح» بر «ملائکه»، نشانه شرافت فزون تر او است. این کلمه در قرآن در مورد جبرئیل نیز به کار رفته است. در این آیه نیز چنانچه مراد، جبرئیل باشد، برترى مقام او بر دیگر ملائکه، استفاده مى شود.
۳ - روح و فرشتگان، کارگزاران رسیدگى به کیفر و پاداش بندگان در قیامت (یوم یقوم الروح و الملئکة صفّ-ًا) صفّ بستن «روح» و «ملائکه»، حاکى از آمادگى آنان براى اجراى دستورات است. به قرینه آیات پیشین - که سخن از کیفر و پاداش بندگان بود - محدوده مأموریت آنان، رسیدگى به امور بهشتیان و دوزخیان است.
۴ - روح و ملائکه در قیامت از گفتن هر سخنى، جز با رخصت داشتن از خداوند ناتوان اند. (لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن)
۵ - هیچ کس در آخرت جز به اذن خداوند توان سخن گفتن ندارد. (لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن) ضمیر فاعلى «لایتکلمون» اگر مخصوص روح و ملائکه باشد، دیگران به طریق اولى از سخن گفتن عاجزاند و اگر به فاعل «لایملکون منه خطاباً» نیز نظر داشته باشد، همه موجودات را به صراحت شامل مى شود.
۶ - شفاعت در قیامت، منوط به اذن خداوند است. (لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن) سخن گفتن ملائکه در پیشگاه خداوند، به دلیل عصمت شان، از قبیل اعتراض به کارهاى او نیست. بنابراین مصداق بارز آن - به قرینه آیات مشابه این آیه - شفاعت است.
۷ - خداوند، داراى رحمت گسترده است. (الرحمن)
۸ - «رحمان»، از اسامى و اوصاف خداوند (الرحمن)
۹ - رخصت یافتن از جانب خداوند براى سخن گفتن در قیامت، نشانگر برخوردارى از رحمت گسترده او است. (من أذن له الرحمن)
۱۰ - ظهور سلطه کامل خداوند بر تمام موجودات، در قیامت (لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن)
۱۱ - قیامت، روز سلب اختیار از انسان (یوم ... لایتکلّمون إلاّ من أذن له الرحمن)
۱۲ - آنان که در قیامت، رخصت سخن گفتن یافته اند، سخنانى درست و به دور از هر گونه خطا خواهند گفت. (و قال صوابًا) «قال» در «قال صواباً» به جاى مضارع آمده است تا بر یقینى بودن آن دلالت کند. جمله «قال صواباً»، یا حالیه است و یا مستأنفه اى که وضعیت پس از اذن را بیان مى کند.
۱۳ - خداوند در قیامت، جز به افراد حقیقت گو اذن سخن نخواهد داد. (و قال صوابًا) چنانچه جمله «قال صواباً» عطف بر «أذن...» و داخل استثنا باشد، مراد این خواهد بود که: تنها شخص درست گفتار، مأذون به سخن گفتن خواهد بود.
روایات و احادیث
۱۴ - «عن الصادق(ع) قال: هو [الروح ]ملک أعظم من جبرائیل و میکائیل;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: روح فرشته اى بزرگ تر از جبرائیل و میکائیل است».
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: رحمان ۸
- پاداش: مجریان پاداش اخروى ۳
- حق گویان: اذن اخروى به حق گویان ۱۳; فضایل حق گویان ۱۳
- خدا: آثار اذن خدا ۴، ۵، ۶، ۹; احاطه اخروى خدا ۱۰; اذن خدا ۱۳; نشانه هاى رحمت خدا ۹; وسعت رحمت خدا ۷
- روح(اسم خاص): آمادگى روح(اسم خاص) ۱; فضایل روح(اسم خاص) ۲، ۱۴; محدوده اختیارات روح(اسم خاص) ۴; منشأ سخن روح(اسم خاص) ۴; نقش اخروى روح(اسم خاص) ۳
- قیامت: جبر در قیامت ۱۱; حق گویى در قیامت ۱۲; روح(اسم) در قیامت ۱، ۴; سخن در قیامت ۵، ۹; ظهور حقایق در قیامت۱۰; منشأ شفاعت در قیامت ۶; ویژگیهاى قیامت ۱، ۱۱، ۱۲
- کارگزاران خدا :۳
- کیفر: مجریان کیفر اخروى ۳
- ملائکه: آمادگى ملائکه ۱; محدوده اختیارات ملائکه ۴; ملائکه در قیامت ۱، ۴; منشأ سخن ملائکه ۴; نقش اخروى ملائکه ۳
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۶۴۷; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۴۹۶، ح ۳۱.
