المائدة ٩٦
ترجمه
| المائدة ٩٥ | آیه ٩٦ | المائدة ٩٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«صَیْدُ الْبَحْرِ وَ طَعَامُهُ»: عطف (طَعَامُ) بر (صَیْدُ) عطف خاصّ بر عام است. «مَتَاعاً»: بهره‌مند شدن. مفعولٌ‌له است. «السَّیَّارَة»: جماعت مسافران. «تُحْشَرُونَ»: گردآورده می‌شوید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- جواز صید حیوانهاى دریائى (آبزى) در حال احرام (احل لکم صید البحر) صید آیه شریفه به معناى اسم مفعول (مصید) است بنابراین صید البحر به معناى حیوانات دریایى است و به ملاحظه اطلاق صید بر آنها مراد شکار کردن آن حیوانات است گفتنى است که مقصود از بحر خصوص دریا نیست بلکه شامل نهرها و مانند آن نیز مى شود.
۲- جواز خوردن حیوانهاى صید شده دریایى، براى محرم و غیر محرم (احل لکم صید البحر و طعامه متعاً لکم و للسیارة) در برداشت فوق ضیمر در «طعامه» به «صید البحر» برگردانده شده است. بر این مبنا مراد از «طعام» معناى مصدرى است.
۳- مسافران غیر محرم مجاز به صید حیوانهاى دریایى و خوردن آن (احل لکم صید البحر و طعامه متعاً لکم و للسیارة) کلمه «السیارة» به معناى جماعتى است که در حال سیر هستند که از آنان به مسافر تعبیر مى شود.
۴- جواز استفاده از خوراکیهاى دریا براى محرم و غیر محرم (احل لکم صید البحر و طعامه متعاً لکم و للسیارة) در برداشت فوق ضمیر در «طعامه» به «البحر» برگردانده شده است بر این مبنا طعام به معناى «مایؤکل» خوراکیها است اعم از صید و غیر صید.
۵- شکار حیوانهاى دریایى در صورتى جایز است که به منظور بهره گیرى شکار شوند نه به خاطر تفریح و امثال آن (احل لکم صید البحر و طعامه متعاً لکم و للسیارة) چنانچه متاعاً مفعول له باشد بیانگر علت تجویز صید و طعام بوده و در نتیجه حکم حلیت دائر مدار آن مى باشد بنابراین شکار دریائى تنها در صورت تمتع و بهرهورى مجاز شمرده شده است.
۶- دریاها در بردارنده امکانات قابل استفاده براى انسانها (متعاً لکم و للسیارة)
۷- حرمت صید شکارهاى خشکى براى محرم (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً) برداشت فوق بر این مبناست که «صید» به معناى مصدرى باشد در این فرض مراد از «صید البر»، «صید حیوان البر» خواهد بود.
۸- حرمت خوردن شکار صحرایى در حال احرام هر چند شخص محرم آن را شکار نکند. (احل لکم صید البحر و طعامه ... و حرم علیکم صید البر) در برداشت فوق کلمه «صید» به معناى اسم مفعول حیوان شکار شده گرفته شده است. و این معنا اعم از این است که خود محرم و یا شخص دیگرى آن حیوان را شکار کند.
۹- لزوم رعایت تقوا و پرهیز از محرمات (و اتقوا اللّه) با توجه به آیه مورد بحث و آیات گذشته که تبیین برخى از محرمات الهى است معلوم مى شود مراد از اتقوا اللّه در اینجا پرهیز از محرمات است.
۱۰- صید حیوانات صحرایى و خوردن گوشت آنها در حال احرام بى تقوایى است. (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً و اتقوا اللّه) از مصادیق مورد نظر براى «تقوا» به قرینه «حرم علیکم ...» پرهیز از صید در حال احرام است.
۱۱- عمل به احکام الهى (مراعات حلال ها و حرام ها)، تقواپیشگى است. (احل لکم صید البحر ... حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً و اتقوا اللّه)
۱۲- بیرون آمدن حتمى مردم از جایگاههاى خویش و اجتماع ایشان در پیشگاه خداوند، در روز قیامت (الذى إلیه تحشرون) «حشر» به معناى برکندن جماعتى از سراى خویش و بیرون راندن آنان از مقرشان است. (مفردات راغب).
۱۳- صحراى محشر عرصه حسابرسى مردم براى تعیین میزان پایبندى آنان به احکام الهى (احل لکم ... حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً و اتقوا اللّه الذى إلیه تحشرون)
۱۴- تهدید خداوند به متخلفان از احکام دین (و اتقوا اللّه الذى إلیه تحشرون) هدف از جمله «الیه تحشرون» تهدید کسانى است که تقوا را رعایت نکرده و از احکام الهى تخلف مى کنند.
روایات و احادیث
۱۵- پرندگان صحرایى که در دریا تخم مى گذارند ولى در خشکى تکثیر نسل مى کنند، صید خشکى محسوب مى شوند و شکارشان بر محرم، حرام است. (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً) از امام صادق (ع) در توضیح آیه فوق روایت شده: ... و ما کان من طیر یکون فى البر و یبیض فى البحر و یفرخ فى البر فهو من صید البر ... .[۱]
۱۶- شکار حیوان دوزیستى که جایگاه اصلى زندگیش آب باشد، بر محرم حرام و موجب کفاره است. (و حرم علیکم صید البر ما دمتم حرماً)
۱- . بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۵۹، ح ۵۷. امام صادق (ع): کل شىء یکون اصله فى البحر و یکون فى البر و البحر فلاینبغى للمحرم ان یقتله فان قتله فعلیه الجزاء کما قال اللّه عزوجل.[۲]
موضوعات مرتبط
- احرام: صید در احرام ۷، ۸، ۱۵، ۱۶ ; صید دریایى در احرام ۱، ۲ ; محرمات احرام ۱۵، ۱۶
- احکام:۱، ۲، ۳، ۴، ۵، ۷، ۸، ۱۰، ۱۶
- اقتصاد: منابع اقتصادى ۶
- انسان: حشر انسان ۱۲
- بی‌تقوایى: موارد بی‌تقوایى ۱۰
- تقوا: اهمیّت تقوا ۹ ; موارد تقوا ۱۱
- تکلیف: عمل به تکلیف ۱۱، ۱۳
- حج: احکام حج ۱، ۲، ۷
- حرم: صید در حرم ۳
- خدا: تهدید خدا ۱۴ ; محضر خدا ۱۴
- خوردنیها: احکام خوردنیها ۲، ۳، ۴، ۵، ۸، ۱۰ ; خوردنیها ى حرام ۸ ; خوردنیهاى حلال ۵
- دریا: فواید دریا ۶
- صید: احکام صید ۷ ; پرنده صید ۱۵ ; صید تفریحى ۵ ; صید جایز ۱، ۲، ۳ ; صید حرام ۷، ۱۵، ۱۶ ; صید خشکى ۷، ۸، ۱۰، ۱۵ ; صید دریایى ۴، ۵ ; صید دوزیستان ۱۶
- قیامت: حسابرسى در قیامت ۱۳ ; ظهور حقایق در قیامت ۱۳
- مباحات:۱، ۲، ۳، ۴، ۵
- محرّمات:۷، ۸ اجتناب از محرّمات ۷، ۸ ۹
- مخالفان: تهدید مخالفان ۱۴
