المائدة ٩٣
ترجمه
| المائدة ٩٢ | آیه ٩٣ | المائدة ٩٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«جُنَاحٌ»: گناه. «طَعِمُوا»: خورده‌اند. نوشیده‌اند (نگا: بقره / . «إِتَّقَوْا»: پرهیزگاری کردند. ذکر سه بار آن در این آیه بیانگر مراحل ابتدائی و متوسّط و عالی تقوا است. همچنین بیانگر این واقعیّت است که اعتقاد بیشتر به احکام الهی، مایه ایمان بیشتر و استوارتر می‌شود (نگا: توبه / و فتح / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۹۳ - ۹۰ ، سوره مائده
- ده خصوصيت در اين آيات كه تشديد و تاءكيد حرمت شراب را مى رسانند
- معناى ((ميسر)) و ((انصاب )) و ((ازلام )) ونقل يك قول
- حقيقت امر در خصوص عمل استخاره
- رد يك توهم در خصوص استخاره با قرآن
- معناى رجس ...
- اشاره به اينكه شيطان بر فكر آدمى در بعضى موارد سلطه دارد و مراد از مجسم شدنشيطان ، مجسم شدن براى فكر بشر است
- وجه اينكه شراب و قمار رجس و عملى شيطانى شمرده شده اند
- ميسر (قمار) و مفاسد اجتماعى آن
- چگونه شيطان با شراب و قمار بين آدميان دشمنى و كينه ايجاد كرده ، انان را از ذكر خداو نماز غافل مى سازد
- وجوه مختلفى كه در بيان مراد آيه : ((ليس على الذين امنوا و عملو الصالحات جناح فيماطعموا)) گفته شده است
- وجه بدون اشكال در معناى آيه شريفه
- سبب اينكه ((تقوا)) در آيه شريفه سه بار تكرار شده است
- وجوه متعددى كه در توجيه تكرار ((تقوا)) در آيه شريفه گفته شده است
- رواياتى متضمن داستانهايى كه منجر به تحريم شراب در اسلام شده است
- عمر در حال مستى اشعار كفرآميز مى خواند!
- نقد و بررسى روايات تحريم شراب در اسلام
- با توجه به اينكه قبل از هجرت ، خمر تحريم شده بوده و صحابه از آن مطلع بوده انداين روايات داراى اشكال هستند
- رواياتى ديگر در مورد تحريم خمر و ميسر و انصاب و ازلام
- شراب در همه شرايع حرام بوده است
نکات آیه
۱- برخى از مسلمانان عصر بعثت تا پیش از نزول آیه «انما الخمر ...» به شرابخوارى و قماربازى مبتلا بودند. (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا) فعل ماضى «طعموا» دلالت بر این دارد که برخى از مسلمانان پیش از نزول این بخش از آیات، از شراب خوارى و قماربازى پرهیز نداشتند.
۲- استفاده مؤمنان نیک کردار از شراب و قمار پیش از حکم خداوند به حرمت آنها، خالى از سرزنش و گناه (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا) مراد از «ما» در «ما طعموا» شراب و درآمدهاى حاصل از قمار بازى است بنابراین اراده شراب خوارى و مصرف آن درآمدهاى قمار از «طعام» که تنها در مورد خوراکیها به کار برده مى شود میتواند از باب تغلیب باشد.
۳- تبرئه مؤمنان از گناه شراب خوارى و قماربازى، مشروط به دست کشیدن از آن پس از نهى خداوند (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا إذا ما اتقوا)
۴- جرمهاى سابق بر منع قانونى قابل مؤاخذه و مجازات، در صورت دست نکشیدن مجرمان از آن جرم، پس از منع قانونى (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا إذا ما اتقوا) برداشت فوق بر این مبناست که متعلق «اذ ما اتقوا ...» به قرینه آیه قبل شراب و قمار باشد بر این مبنا مفهوم جمله شرطیه «لاجناح ... اذا ما اتقوا» چنین مى شود آنانکه از شراب و قمار پس از تحریم آن پرهیز نکنند بر شراب خوارى و قماربازى سابقشان نیز مؤاخذه مى شوند.
۵- مؤمنان داراى عمل صالح که شراب نوشیدند و از درآمدهاى قمار بهره جستند و زمان تحریم آن را درک نکردند بر خلاف توهم گروهى از مسلمانان اهل نجات و رستگارى هستند. (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا) در برخى از شأن نزولهاى آمده که آیه «لیس على الذین ...» رد پندار آن گروه از مسلمانان است که پس از تصریح به حرمت قمار و شراب و پلید شمردن آنها، نسبت به فرجام مؤمنان صالح حتى شهیدان راه خدا که شرابى نوشیدند و از عوائد قمار بهره جسستند، تشکیک مى کردند و آنان را از زمره رستگاران نمى شمردند.
۶- توهم حرمت بهره گیرى مؤمنان از انواع خوراکیها و نوشیدنیها و گمان ناسازگارى آن با مراحل تقوا و ایمان، توهم و گمانى واهى و نادرست. (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا) برداشت فوق بر این اساس است که آیه مورد بحث تکمیل و توضیحى براى آیه ۸۷ از همین سوره باشد.
۷- لزوم تقواپیشگى اهل ایمان در سه بعد رفتارى، اعتقادى و اخلاقى (إذا ما اتقوا و ءامنوا و عملوا الصلحت ثم اتقوا و ءامنوا ثم اتقوا و احسنوا) با توجه به تکرار «اتقوا» به همراه هر یک از جملات «عملوا الصلحت» (بعد رفتارى) و «ءامنوا» (بعد اعتقادى) و «احسنوا» (بعد اخلاقى)، مى توان گفت مراد از «اتقوا» در هر فراز، فرمان به تقوایى مناسب با سایر جملات آن فراز است.
۸- ایمان، تقوا و عمل صالح، داراى درجات و مراحل مختلف (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... ثم اتقوا و ءامنوا ثم اتقوا) تکرار «اتقوا» و «ءامنوا» و «عملوا الصلحت» مى تواند حکایت از مراحل تقوا، ایمان و عمل صالح داشته باشد.
۹- لزوم پایدارى بر ایمان، تقوا و عمل صالح (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... إذا ما اتقوا و احسنوا) تکرار تقوا، ایمان و عمل صالح مى تواند اشاره به لزوم پایدارى بر این ویژگیها داشته باشد.
۱۰- ایمان، عمل صالح، تقوا و ایمان عامل رهایى از مؤاخذه بر کردارهاى نارواى گذشته (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... و ءامنوا ثم اتقوا و احسنوا)
۱۱- لزوم همراهى ایمان و عمل صالح براى تأمین رشد و تعالى آدمى (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... ءامنوا و عملوا الصلحت)
۱۲- تقوا شرط شایستگى مؤمنان نیک کردار براى بخشایش گناهانشان (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت جناح فیما طعموا إذا ما اتقوا)
۱۳- تقوا زمینه شکوفایى ایمان آدمى و بهره مندى انسان از ایمان خویش (لیس على الذین ءامنوا و عملوا الصلحت ... ثم اتقوا و ءامنوا)
۱۴- ایمان، عمل صالح، تقوا و انجام کارهاى نیک به وجه احسن معیار ارزشگذارى بر انسانها و نقد منزلت و شخصیت آنان (لیس على الذین ءامنوا ... ثم اتقوا و احسنوا)
۱۵- احسان مقامى برتر از ایمان و تقوا (ءامنوا ثم اتقوا و احسنوا)
۱۶- رسیدن به مقام محسنین در گرو گذر از مراحل ایمان و تقوا (إذا ما اتقوا ... ثم اتقوا و احسنوا و اللّه یحب المحسنین)
۱۷- برخوردار شدن آدمى از صفت احسان، نشانه نیل او به برترین مرحله تقواست (ثم اتقوا و احسنوا) چنانچه تکرار «اتقوا» ناظر به مراحل تقوا باشد، سخن از احسان پس از آخرین مرحله آن حاکى از نایل شدن واجدان آخرین مرحله تقوا به مقام محسنین است.
۱۸- خداوند دوستار محسنان و نیکوکاران (و اللّه یحب المحسنین)
۱۹- محبوبیت آدمى در پیشگاه خداوند در گرو رعایت تقوا، ایمان، انجام اعمال صالح به وجه احسن آن (إذا ما اتقوا و ءامنوا و عملوا الصلحت ... و احسنوا و اللّه یحب المحسنین)
۲۰- ترغیب و تشویق الهى به احسان و نیکوکارى (و اللّه یحب المحسنین)
۲۱- محبوب خداوند شدن، رستگارى است.* (لعلکم تفلحون ... و اللّه یحب المحسنین) چون در آیه ۹۰ حصول فلاح را در گرو اجتناب از شراب و قمار و ... شمرد و آنگاه در آیه مورد بحث پرهیز از شراب و قمار و ... را مرحله اى براى رسیدن به حب الهى دانست. مى توان نتیجه گرفت که حب الهى رستگارى است.
۲۲- رشد و فلاح آدمى در پرتو ایمان، عمل صالح، تقوا و احسان (لیس على الذین ءامنوا ... و احسنوا و اللّه یحب المحسنین)
موضوعات مرتبط
- آشامیدنیها: استفاده از آشامیدنیها ۶
- احسان: آثار احسان ۱۰، ۱۷، ۲۲ ; اهمیّت احسان ۱۵، ۲۰ ; تشویق به احسان ۲۰
- اخلاق: تقوا در اخلاق ۷
- ارزشگذارى: مالک ارزشگذارى ۱۴
- امکانات دنیوى: استفاده از امکانات دنیوى ۶
- انسان: شخصیت انسان ۱۴
- ایمان: آثار ایمان ۲، ۵، ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۲ ; استقامت در ایمان ۹ ; اهمیّت ایمان ۱۵ ; ایمان و عمل صالح ۱۱ ; زمینه ایمان ۱۳ ; مراتب ایمان ۶، ۸، ۱۶
- تقوا: آثار تقوا ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۹، ۲۲ ; استقامت در تقوا ۹ ; اهمیّت تقوا ۷، ۱۵ ; اهمیّت تقوا ۷، ۱۵ ; مراتب تقوا ۶، ۸، ۱۶، ۱۷ ; نشانه هاى تقوا ۱۷
- جرم: آثار ترک جرم ۴ ; جرم قبل از تحریم ۴
- خدا: تشویق خدا ۲۰
- خمر: ترک خمر ۳ ; خمر قبل از تحریم ۲، ۵ ; شرب خمر در صدر اسلام ۱ ; گناه شرب خمر ۳
- خوردنیها: استفاده از خوردنیها ۶
- رستگاران:۵
- رستگارى: عوامل رستگارى ۲۲ ; موارد رستگارى ۲۱
- رشد: عوامل رشد ۱۱، ۱۶، ۱۷، ۲۲
- عقیده: تقوا در عقیده ۷ ; عقیده باطل ۶
- عمل: آثار عمل صالح ۲، ۵، ۱۰، ۱۴، ۱۹، ۲۲ ; استقامت در عمل صالح ۹ ; تقوا در عمل ۷ ; مراتب عمل صالح ۸
- قانون: محدوده تأثیر قانون ۴
- قمار: ترک قمار ۳ ; قمار در صدر اسلام ۱ ; قمار قبل از تحریم ۲، ۵ ; گناه قمار ۳
- کیفر: موجبات نجات از کیفر ۱۰
- گناه: موجبات آمرزش گناه ۱۲
- محبوبان خدا:۱۸ مقامات محبوبان خدا ۱۸ ۲۱
- محبوبیت: عوامل محبوبیت ۱۹
- محسنان: محبوبیت محسنان ۱۸ ; مقامات محسنان ۱۶، ۱۸
- مسلمانان: شرب خمر در مسلمانان ۱، ۲ ; قمار در مسلمانان ۱، ۲ ; مسلمانان صدر اسلام ۱
- مؤمنان: آمرزش مؤمنان ۳ ; تقواى مؤمنان صالح ۱۲ ; رستگارى مؤمنان ۵ ; مسؤولیت مؤمنان ۷ ; مؤمنان صالح ۵
- نیکى: اهمیت نیکى ۲۰ ; تشویق به نیکى ۲۰
