الكهف ٦٠
ترجمه
| الكهف ٥٩ | آیه ٦٠ | الكهف ٦١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَتَاهُ»: خادم خود. فَتی به معنی جوان است که محض احترام خطاب به خدمتگذار گفته می‌شود. «لآ أَبْرَحُ»: پیوسته راه می‌روم. همیشه در طلب خواهم بود (نگا: یوسف / ). «مَجْمَعَ الْبَحْرَیْنِ»: محلّ تلاقی دو دریا. در قرآن این محلّ روشن نشده است، لیکن مفسّران گفته‌اند: مراد محلّ اتّصال خلیج عقبه و خلیج سوئز، یا محلّ پیوند اقیانوس هند با دریای احمر در بغاز باب‌المندب، و یا این که محلّ پیوستگی دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس است. «حُقُباً»: روزگاران. مدّت زیادی از زمان که آن را هفتاد و هشتاد سال تخمین زده‌اند. جمع آن أَحْقاب است (نگا: نبأ / ).
تفسیر
- آيات ۶۰ - ۸۲ سوره كهف
- داستان موسى (ع ) وعالم وآنچه از آن استفاده مى شود
- سخن مفسرين درباره داستان مذكور وشخصيتهاى آن
- آغاز داستان موسى وهمراه خود
- حكايت ماهى بريان شده كه خود را به دريا انداخته است !
- اشاره به اينكه انبياء (عليهم السلام ) از مطلق آزار وايذاء شيطان مصون نيستند
- ملاقات موسى (عليه السلام ) با بنده اى از بندگان خدا خضر (ع ) كه به اورحمت وعلم داده شده
- تقاضاى تعليم از طرف موسى (ع ) وپاسخ حضرت حضر (ع )
- ادب وتواضع فراوان موسى (ع ) در برابر استاد (خضر عليه السلام )
- صبر نياوردن موسى (ع ) به سكوت در برابراعمال خضر (ع )
- غرض اصلى آيات بيان يك داستان وسه اعتراض است نه بيان سه داستان !
- بخش سوم داستان موسى وخصر (ع ): بناى ديوار مشرف به سقوط
- جدا شدن موسى وخضر (ع ) موسى (ع ) را بهتاءويل اعمال خود (سوراخ كردن كشتى ، قتل نوجوان وبناى ديوار)
- بحثى تاريخى در دوفصل
- ۱ - داستان موسى وخضر در قرآن
- ۲ - شخصيت خضر
- بحث روايتى
- اختلاف فراوان روايات در جهات وجزئيات اين داستان
- روايات ديگرى درباره داستان موسى وخضر عليهماالسلام
- رواياتى درباره اينكه خداوند به خاطر اصلاح مردى مؤ من امر فرزندان اورا اصلاح مىكند
- رواياتى درباره گنج مدفون در زير ديوار درذيل ((واما الجدار فكان لغلامين ...((
نکات آیه
۱- موسى(ع) براى یافتن خضر، با عزمى راسخ و جدّى، سفر خود را به مجمع البحرین آغاز کرد. (لاأبرح حتّى أبلغ مجمع البحرین) «لاأبرح» صیغه متکلم از «برح» و به معناى «دست برنمى دارم» و تأکید بر پشتکار در انجام دادن کار است.
۲- موسى(ع) در جُستار تحقیقىِ خویش براى یافتن خضر، با خدمت کار خود (یوشع(ع)) همراه بود. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح) «فتى» به معناى جوان است. در تعبیرات قرآن، از غلام و خدمت کار نیز با این تعبیر یاد شده است. لازم به ذکر است که بنابر برخى از روایات مأثور، همراه و همسفر موسى(ع)، «یوشع بن نون» وصى آن حضرت بوده است.
۳- حقایقى آموزنده، در سرگذشت ملاقات موسى(ع) و خضر(ع) وجود دارد. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح) عالمى که موسى(ع) با او ملاقات کرده، بنابر آنچه که در روایات آمده است، حضرت خضر(ع) است و موسى(ع) نیز همان پیامبر معروف. گرچه در این موضوع آراى دیگرى نیز اِبراز شده، ولى به گفته علامه طباطبایى (ره) به دلیل یاد فراوان از موسى(ع) در قرآن، اگر غیر او مراد بود، قرینه اى در قرآن ذکر مى گردید تا رفع التباس شود.
۴- تلاش موسى(ع) براى یافتن خضر(ع)، واقعه اى درخور یادآورى و توجّه است. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح) «إذ» مفعول براى «اُذکر» در تقدیر است.
۵- موسى(ع) همسفر خود را از احتمال طولانى بودن سفرشان آگاه ساخت و احتمال بازگشت از نیمه راه را منتفى دانست. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح ... أو أمضى حقبًا)
۶- موسى(ع) از امکان دسترسى به خضر، در محل تلاقى دو دریا، مطلع بود. (لاأبرح حتّى أبلغ مجمع البحرین)
۷- آگاه ساختن فرمانبران و همراهان از مقصد نهایى سفر و مشکلات احتمالى راه، از آداب مسافرت است. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح حتّى أبلغ) موسى(ع) براى همراهِ خویش، مقصد مورد نظر و نیز مقدار همّت و عزمى را که براى رسیدن به آن دارد، بیان کرده است و از آن جهت که نقل کار پیامبران در قرآن جملگى، براى توصیه و تذکر است، برداشت بالا به دست مى آید.
۸- حضرت موسى(ع) ملاقات با حضرت خضر(ع) را آن اندازه مهم و با ارزش مى دانست که حتى جستوجو در زمانى طولانى را براى آن روا مى دید. (لاأبرح حتّى ... أو أمضى حقبًا) «حقب» به معناى «دهر و زمانى طولانى» است اهل لغت آن را هشتاد سال نیز دانسته اند و مراد از پیمودن آن نیز، همان رسیدن به مجمع البحرین بوده است; یعنى، حتّى أبلغ مجمع البحرین بسیر قریب أو أسیر أزماناً طویلة.
۹- مجمع البحرین، در موقعیتى بسیار دور نسبت به منطقه سکونت حضرت موسى(ع) قرار داشت. (لاأبرح حتّى أبلغ مجمع البحرین أو أمضى حقبًا) تأکید حضرت موسى(ع) بر دست برنداشتن از سفر و طلب تا رسیدن به محل موعود، اگرچه عمرى را در این کار مصروف کند، دال بر آن است که موسى(ع) براى رسیدن به آن منطقه راه درازى در پیش داشته است.
۱۰- پایدارى در مسیر اهداف ارزشمند و متعالى مطلوب است. (و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح ... أو أمضى حقبًا)
۱۱- داستان موسى و خضر(ع)، نمونه اى از مثال هاى متنوع قرآنى، در جهت هدایت مردم است. (و لقد صرّفنا فى هذا القرءان للناس من کلّ مثل ... و إذ قال موسى لفتیه لاأبرح)
روایات و احادیث
۱۲- «عن أبى جعفر(ع): کان وصىّ موسى بن عمران، یوشع بن نون و هو فتاه الذى ذکر اللّه فى کتابه ; از امام باقر(ع) روایت شده: جانشین موسى بن عمران، یوشع بن نون بود و او، همان جوان همراه موسى(ع) بود که خداوند، او را در قرآن یاد کرده است».[۱]
موضوعات مرتبط
- استقامت: استقامت در هدف مقدس ۱۰
- خضر(ع): تعالیم قصه خضر(ع) ۳; جستجوى خضر(ع) ۱، ۲، ۴; قصه خضر(ع) ۱، ۶، ۱۱; ملاقات با خضر(ع) ۳
- ذکر: ذکر قصه خضر(ع) ۴; ذکر قصه موسى(ع) ۴
- قرآن: تنوع بیانى قرآن ۱۱; مثالهاى قرآن ۱۱; هدایتگرى قرآن ۱۱
- مجمع البحرین: موقعیت جغرافیایى مجمع البحرین ۹
- مسافرت: آداب مسافرت ۷
- موسى(ع): اهمیت ملاقات موسى(ع) با خضر(ع) ۸; بینش موسى(ع) ۸; تعالیم قصه موسى(ع) ۳; تلاش موسى(ع) ۴; جانشین موسى(ع) ۱۲; حتمیت مسافرت موسى(ع) ۵; خادم موسى(ع) ۲; عزم راسخ موسى(ع) ۱; قصه موسى(ع) ۱، ۲، ۵، ۶، ۱۱; مسافرت موسى(ع) ۶; مسافرت موسى(ع) به مجمع البحرین ۱; مکان ملاقات موسى(ع) و خضر(ع) ۶; ملاقات موسى(ع) با خضر(ع) ۳; موسى(ع) و یوشع(ع) ۲; همسفر موسى(ع) ۲، ۵، ۱۲
- همسفر: اعلام مقصد به همسفر ۷
- یوشع(ع): جانشینى یوشع(ع) ۱۲; قصه یوشع(ع) ۵
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۲، ص ۳۳۰، ح ۴۲; نورالثقلین، ج ۳، ص ۲۷۲، ح ۱۳۰.
