الرحمن ٤٦
ترجمه
| الرحمن ٤٥ | آیه ٤٦ | الرحمن ٤٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَقَامَ»: جایگاه. مراد منزلت و مرتبت، یعنی عظمت کبریائی الهی است. اسم مکان است. نظارت و مراقبت الهی بر بندگان. مصدر میمی است. «جَنَّتَانِ»: دو باغ. به گمانم مراد تثنیه نیست، بلکه مراد جمع و کثرت است. چرا که در بیش از پنجاه مورد (جَنَّات) به مؤمنان وعده داده شده است (نگا: بقره / ، آل‌عمران / و نساء / و ...). حتی در آیه همین سوره (فِیهِنَّ) آمده است و ضمیر جمع بکار رفته است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ... (۳)
وَ إِخْوَانُهُمْ يَمُدُّونَهُمْ فِي... (۰) وَ لَنُسْکِنَنَّکُمُ الْأَرْضَ مِنْ... (۳) يَا قَوْمَنَا أَجِيبُوا دَاعِيَ... (۱) وَ مِنْ دُونِهِمَا جَنَّتَانِ (۱)
تفسیر
- آيات ۳۱ - ۷۸، سوره الرحمن
- معناى جمله ((سنفرغ لكم ايها الثقلان )) و عدم منافات آن با ((لا يشغله شاءن عن شاءن))
- معناى اينكه خطاب به جن و انس فرمود نمى توانيد بگريزيد جز به سلطان
- آيه ((فيومئذ لا يسئل عن ذنبه انس و لا جان )) سرعت حساب را افاده مى كند و با آيه((وقفوهم انهم مسؤ ولون )) و امثال آن منافات ندارد
- مراد از مقام پروردگار در آيه : ((و لمن خاف مقام ربه جنتان ))
- اشاره به اقسام و مراحل خوف از مقام پروردگار و بيان اينكه مقصود از خائنان در آيه :((و لمن خاف ...)) مخلصين است
- اقوال مختلف درباره اينكه خائف از مقام رب دو بهشت دارد
- وصف آن دو بهشت
- وصف حوريان بهشتى
- مراد از ((و من دونهما جنتان ))
- همسران بهشتى (خيرات حسان ) و توصيف آنان
- ثنائى جميل بر خداوند كه اينهمه رحمت ارزانى داشتم
- بحث روايتى
- چند روايت در ذيل آيه ((و لمن مقام ريه جنتان ))
- رواياتى در ذيل آيه ((هل جزاء الاحسان الا الاحسان ))
- چند روايت درباره وجود دو قسم بهشت و درباره همسران بهشتى
نکات آیه
۱ - بیمناکان دادگاه عدل الهى و حضور در محضر او، برخوردار از دو بوستان (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان) در صورتى که مراد از «مقام ربّه» محضر پروردگار در قیامت باشد، برداشت یاد شده به دست مى آید.
۲ - بیم دارندگان از گناه و مخالفت پروردگار، بهره مند از دو بهشت (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان) خوف از مقام پروردگار، مى تواند کنایه از ترک گناه و پرهیز از مخالفت با فرمان پروردگار باشد. برداشت بالا بر پایه این احتمال است.
۳ - توجه به نظارت ربوبى و مداوم خداوند بر خلق، زمینه ساز مراقبت جدى بر عمل و برخوردارى از پاداش عظیم الهى (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان) برداشت یاد شده بر این اساس است که مراد از «مقام ربّه» جایگاه ربوبیت خداوند باشد که همواره بر خلق اشراف دارد و هرگز از آن غفلت نمى کند و سزا است که خلق، از چنین نظارتى بیم داشته باشند.
۴ - بیمناکان از مقام پروردگار، برخوردار از بهشتى مادى و بهشتى معنوى * (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان) تثنیه آمدن «جنّتان» ممکن است اشاره به مطلب بالا داشته باشد; چه این که برخى از مفسران نیز بدان اشاره کرده اند.
۵ - بیمناکان از مقام پروردگار، برخوردار از بهشتى در قبال عمل و بهشتى دیگر از فضل الهى * (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان) طبق نظر برخى از مفسران، تثنیه آمدن «جنّتان» نظر به مطلب بالا دارد.
روایات و احادیث
۶ - «عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ: «و لمن خاف مقام ربّه جنّتان» قال: من علم أنّ اللّه یراه و یسمع ما یقول... فیحجزه ذلک عن القبیح من الأعمال فذلک الذى خاف مقام ربّه و نهى النفس عن الهوى;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که درباره «و لمن خاف مقام ربّه جنّتان» فرمود: آن کس که بداند خداوند او را مى بیند و کلام وى را مى شنود... و این دانستن، او را از اعمال زشت بازدارد; این همان کسى است که از مقام خداوند ترسیده و نفس خود را از هواپرستى بازداشته است».
موضوعات مرتبط
- بهشت: بهشت مادى ۴; بهشت معنوى ۴; تعدد بهشت ۲
- پاداش: زمینه پاداش ۳
- ترس: آثار ترس از خدا ۶
- خداترسان: پاداش خداترسان ۵; تعدد باغهاى اخروى خداترسان ۱; خداترسان در بهشت ۲، ۴، ۵; فضایل خداترسان ۱، ۲، ۴، ۵
- ذکر: آثار ذکر نظارت خدا ۳، ۶
- عمل: موانع عمل ناپسند ۶
- فضل خدا: مشمولان فضل خدا ۵
منابع
- ↑ کافى، ج ۲، ص ۷۰، ح ۱۰; نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۹۶- ، ح ۴۸.
