الحج ٦٣
ترجمه
| الحج ٦٢ | آیه ٦٣ | الحج ٦٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«السَّمَآءِ»: مراد از آسمان، ابر آسمان است (نگا، اعراف / ، نور / ). «مُخْضَرَّةً»: سبز و خرّم. پوشیده از گیاهان و درختان سبز.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنْ کُنْتُمْ... (۵)
يَا بُنَيَ إِنَّهَا إِنْ تَکُ... (۴) فَأَجَاءَهَا الْمَخَاضُ إِلَى جِذْعِ... (۰) وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَيْبِ لاَ... (۱) وَ مَا تَکُونُ فِي شَأْنٍ وَ مَا... (۲) ثُمَ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً... (۰) أَلاَّ يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي... (۲)
تفسیر
- آيات ۵۸ - ۶۶ سوره حج
- مژده به مهاجران فى سبيل الله كه كشته شدند يا به مرگ طبيعى درگذشتند
- معناى آيه : ((ذلك و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(( و مراد از نصرت خدا در آن
- تفسير مفسرين در معناى آيه و بيان اشكالات آن
- تعليل نصرت داده به مظلوم ، به حق بردن خداوند و عموم قدرت اوعزوجل
- بحث روايتى (دو روايت در ذيل آيه : ((والدين هاجروا...(( و آيه : ((و من عاقب بمثل ما عوقب به ...(()
نکات آیه
۱ - نزول باران از آسمان، یکى دیگر از جلوه هاى ربوبیت و تدبیر خداوند (ألم تر ... فتصبح الأرض مخضرّة) استفهام در «ألم تر...» براى تقریر است. در این جا روى سخن با مردمى است که باور داشتند: نزول باران از آسمان و سبز و خرم شدن زمین توسط آن و به گردش درآمدن چرخه حیات و سامان یافتن زندگى آدمیان، همه تنها در پرتو قدرت و در سایه تدبیر خداوند میسر شده است; اما در عین حال مى پنداشتند که سرنوشت آنان در دست خدایان دیگرى رقم مى خورد.
۲ - باران، عامل سرسبزى زمین، رویش حبوبات و مایه گردش چرخه حیات (أنزل من السماء ماء فتصبح الأرض مخضرّة)
۳ - تدبر در پدیده هاى طبیعت، زمینه ره یابى انسان به توحید و یکتاپرستى (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء)
۴ - عملکرد علل طبیعى و مادى، مجراى تحقق اراده الهى (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فتصبح الأرض مخضرّة)
۵ - لزوم تفکر و نگرش عمیق، به علت اصلى نزول باران از آسمان (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء)
۶ - نزول باران و نفوذ آن در دل خاک و سبز و خرم شدن زمین توسط آن، آیتى از احاطه خدا بر ظاهر و باطن اشیا و نفوذ او در تار و پود پدیده هاى هستى است. (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ اللّه لطیف) «لطیف» از (مصدر «لطافة») به معناى دقیق است و از مصدر «لطف» به معناى اهل رفق و مدارا مى باشد. توصیف خداوند به «لطیف» بر پایه معناى اول، کنایه از آن است که خداوند در دل و جان اشیا نفوذ و حضور دارد; به گونه اى که کسى آن را احساس نمى کند. بنابراین ذکر این صفت پس از بیان نزول باران - که به صورت نامحسوس در دل زمین نفوذ مى کند - بیانگر این حقیقت است که باران، یکى از نشانه هاى لطیف بودن خداوند است. برداشت فوق بر پایه همین معنا است.
۷ - رفق و مداراى خداوند نسبت به عموم انسان ها (إنّ اللّه لطیف) برداشت فوق بر این اساس است که «لطیف» از «لطف» (رفق و مدارات) مشتق شده باشد. بنابر این متعلق «لطیف» در جمله یاد شده محذوف است; یعنى، «أنّ اللّه لطیف بعباده».
۸ - آگاهى همه جانبه خدا نسبت به امور انسان ها (إنّ اللّه لطیف خبیر)
۹ - نزول باران و رویش گیاهان توسط آن، از نشانه هاى داشتن آگاهى همه جانبه خدا به امور انسان ها (ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء ... إنّ اللّه لطیف خبیر)
۱۰ - خدا، لطیف (دقیق) و خبیر (آگاه) است. (إنّ اللّه لطیف خبیر)
موضوعات مرتبط
- آفرینش: آثار تدبر در آفرینش ۳
- اسماء و صفات: خبیر ۱۰; لطیف ۱۰
- باران: بارش باران ۱، ۶، ۹; فواید باران ۲
- تدبر:
- آثار تدبر در آفرنش :۳
- تفکر: تفکر در عوامل بارش باران ۵
- توحید: زمینه توحید ۳
- حبوبات: عوامل رویش حبوبات ۲
- حیات: عوامل حیات ۲
- خدا: علم خدا ۸; مجارى اراده خدا ۴; نشانه هاى احاطه خدا ۶; نشانه هاى تدبیرخدا ۱; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱; نشانه هاى علم خدا ۹
- زمین: سرسبزى زمین ۶; عوامل سرسبزى زمین ۲
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۴
- گیاهان: رویش گیاهان ۹
- لطف خدا :۷
