ابراهيم ٣٥
ترجمه
| ابراهيم ٣٤ | آیه ٣٥ | ابراهيم ٣٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«آمِناً»: در امن و امان. محلّ امن و امان. «أُجْنُبْنِی»: به دورم دار. برکنارم کن.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِ... (۵) إِنَ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ... (۰) فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ... (۱) أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا... (۲)
رَبَّنَا وَ اجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ... (۲) الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ... (۱) وَ قَدْ أَضَلُّوا کَثِيراً وَ لاَ تَزِدِ... (۰)
تفسیر
- آيات ۳۵ - ۴۱،سوره ابراهيم
- انعام به فرزندان ابراهيم (ع )، نمونه اى ديگر از انعام هاى خداى عزيز و حميد
- استظهار اينكه ابراهيم (ع ) دو بار از خداوند براى ((مكه )) امنيت طلبيده است
- امنيتى كه ابراهيم (ع ) براى مكه خواست امنيت تشريعى بوده است
- درخواست ابراهيم (ع ) از خدا كه او و فرزندانش را از بت پرستى دور بدارد
- مقصود از ((بنى )) كه ابراهيم (ع ) براى خود و آنان دورى از پرستش بتها را درخواستنمود
- مراد از تبعيت در جمله : ((فمن تبعنى فانه منى )) پيروى هم در اعتقاد و هم درعمل است
- ابراهيم (ع ) پيروى و تبعيت را ملاك انتساب افراد به خود دانست
- بى پايگى اشكالاتى كه درباره دعاى ابراهيم (ع ) مطرح شده
- ضعف پاسخهاى داده شده به اشكال فوق
- اشكال ديگرى بر كلام ابراهيم و بيان ضعف پاسخهاى داده شده به آن
- دعاى ابراهيم (ع ) بعد از بناى كعبه و ساخته و آباد شدن مكه بوده است
- نكته شايان توجه در دعاهاى ابراهيم (ع )
- دلالت آيه بر اينكه ((آزد)) پدر ابراهيم نبوده است
- (روايتى در ذيل آياتى كه دعاى ابراهيم (ع ) را حكايت مى كنند)
نکات آیه
۱- زندگى حضرت ابراهیم(ع) و کیفیت و نوع دعایش، درس آموز و شایسته یادآورى است. (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا) «و إذ قال» متعلق به «اذکر» و یا «اذکروا» در تقدیر است. روشن است که تذکر به یادآورى داستان حضرت ابراهیم(ع) نشانگر اهمیت و درس آموزى آن است.
۲- حضرت ابراهیم(ع) از خداوند درخواست امنیت براى سرزمین مکه کرد. (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامناً)
۳- حضرت ابراهیم(ع) از خداوند، وضع قوانین براى تأمین امنیت و حفظ حرمت مکه را خواستار گردید. (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا) برداشت فوق مبتنى بر این است که مقصود از «اجعل»، جعل تشریعى باشد، چنان که دستورهاى متعددى در همین باره در اسلام تشریع شد.
۴- مکه، حرم امن الهى است. (ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا) نقل دعاى حضرت ابراهیم(ع) با لسان تمجید، گویاى استجابت آن دعا از جانب خداوند است.
۵- حضرت ابراهیم(ع) از خداوند درخواست امنیت و مصونیت سرزمین مکه از نفوذ و رخنه آیین شرک و بت پرستى کرد.* (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا) درخواست حضرت ابراهیم(ع) براى مصونیت خود و خاندانش از گرایش به شرک، مى تواند قرینه اى باشد بر اینکه مقصود از امنیت مکه، مصونیت آن از شرّ نفوذ آیین شرک و بت پرستى است.
۶- خواندن خداوند با اسم «ربّ» از آداب دعاست. (ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا)
۷- مکه در عصر حضرت ابراهیم(ع) داراى بافت شهرى بود. (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا)
۸- عنایت و توجه خاص حضرت ابراهیم(ع) به حرمت و امنیت مکه (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) در دعاى خویش ابتدا امنیت شهر مکه را مطرح ساخت و آن را از هدایت فرزندانش مقدم شمرد، اهمیت امنیت مکه نزد ایشان و عنایت ویژه او به این مسأله به دست مى آید.
۹- امنیت و آرامش در محیط زندگى، با اهمیت و ارزشمند است. (ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا)
۱۰- حضرت ابراهیم(ع) از خداوند خواستار مصونیت خویش و فرزندانش از گرایش به بت پرستى شد. (و إذ قال إبرهیم ربّ ... اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام)
۱۱- تأثیر امنیت و آرامش محیط زندگى، در فراهم آمدن زمینه براى هدایت و راهیابى به حقایق الهى (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام) از اینکه حضرت ابراهیم(ع) پیش از درخواست هدایت فرزندانش خواستار امنیت محل سکونت آنان (شهر مکه) شد، برداشت فوق به دست مى آید.
۱۲- دعا براى فرزندان و توجه به سرنوشت اخروى و دیانت و سعادت آنان، امرى مهم و ارزشمند است. (و إذ قال إبرهیم ربّ ... اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام)
۱۳- حضرت ابراهیم(ع) در زمان دعا براى اهل مکه، بیش از یک فرزند داشت. (و إذ قال إبرهیم ربّ اجعل هذا البلد ءامنًا و اجنبنى و بنىّ)
۱۴- مردم عصر ابراهیم(ع)، مردمى بت پرست و پرستشگر چند بت بودند. (و إذ قال إبرهیم ربّ ... اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام)
۱۵- موحد بودن و مصونیت کامل از شرک، نیازمند به توفیق خداوند و امداد اوست. (و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام) برداشت فوق به این دلیل است که حضرت ابراهیم(ع) با آنکه از انبیاى بزرگ الهى (اولواالعزم) بود، از خداوند خواستار مصونیت خود و فرزندانش از شرک شد.
روایات و احادیث
۱۶- «عن أبى عبدالله(ع) ... قال:... إن الله أمر إبراهیم(ع) أن ینزل إسماعیل بمکة ففعل فقال إبراهیم: «ربّ اجعل هذا البلد أمناً و اجنبى و بنىّ أن نعبد الأصنام» فلم یعبد أحد من ولد إسماعیل صنماً قطُّ ...;[۱] امام صادق(ع) ... فرمود:... همانا خداوند به ابراهیم(ع) امر کرد که اسماعیل را به مکه اسکان دهد. پس ابراهیم(ع) بعد از انجام آن گفت: «ربّ اجعل هذا البلد أمناً و اجنبى و بنىّ أن نعبد الأصنام». پس هیچ یک از فرزندان اسماعیل هرگز بتى را نپرستیدند...».
۱۷- «قال رسول الله(ص): ... أوحى الله عزّوجلّ إلى إبراهیم: «إنى جاعلک للناس إماماً» ... فقال: یا ربّ و من ذرّیتى أئمة مثلى؟ ... فأوحى الله عزّوجلّ إلیه ... من سجد لصنم ... لا أجعله إماماً أبداً ... قال إبراهیم: «و اجنبى و بنىّ أن نعبد الأصنام ...» قال النبىّ(ص) فانتهت الدعوة الىّ و الى أخى علىّ (ع) لم یسجد أحد منّا لصنم قطُّ فاتخذنى الله نبّیاً و علیّاً وصّیاً;[۲] رسول الله(ص) فرمود: خداوند - عزّوجلّ - به ابراهیم(ع) وحى کرد «إنى جاعلک للناس إماماً ...» ... پس [ابراهیم] گفت: پروردگارا! آیا از نسل من هم مانند من به امامت مى رسند؟ ... پس خداوند - عزّوجلّ - به او وحى کرد:... کسى که بتى را سجده کند ... هرگز او را امام قرار نخواهم داد ... ابراهیم(ع) گفت: «و اجنبنى و بنىّ أن نعبد الأصنام ...». پیامبر(ص) فرمود: پس از [استجابت] دعاى ابراهیم(ع) به من و برادرم على منتهى گشت. هیچ کدام از ما بتى را سجده نکردیم. پس خدا مرا نبىّ و على را جانشین انتخاب کرد».
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): اهتمام ابراهیم(ع) به امنیت مکه ۸; بت پرستی در دوران ابراهیم(ع) ۱۴; تعالیم قصه ابراهیم(ع) ۱; تعدد فرزندان ابراهیم(ع) ۱۳; توحید فرزندان ابراهیم(ع) ۱۶; دعاى ابراهیم(ع) ۲، ۳، ۵، ۱۰، ۱۶، ۱۷; شرک ستیزى ابراهیم(ع) ۵; عبرت از قصه ابراهیم(ع) ۱; فرزندان ابراهیم(ع) ۱۰; فرزندان ابراهیم(ع) و بت پرستى ۱۶
- امامت: شرایط امامت ۱۷
- امام على(ع): فضایل امام على(ع) ۱۷
- امنیت: آثار امنیت اجتماعى ۱۱; اهمیت امنیت اجتماعى ۹
- بت پرستان ۱۴:
- بت پرستى: تاریخ بت پرستی ۱۴; درخواست مصونیت از بت پرستى ۱۰
- تذکر: تذکر دعاى ابراهیم(ع) ۱; تذکر قصه ابراهیم(ع) ۱
- خدا: ربوبیت خدا ۶
- دعا: آداب دعا ۶
- دیندارى: درخواست دیندارى ۱۲
- سعادت: درخواست سعادت اخروى ۱۲
- شرک: عوامل مصونیت از شرک ۱۵
- عبرت: عوامل عبرت ۱
- فرزند: ارزش دعا براى فرزند ۱۲; اهمیت دعا براى فرزند ۱۲; اهمیت سرنوشت فرزند ۱۲; دعا براى فرزند ۱۰
- محمد(ص): فضایل محمد(ص) ۱۷
- مک: احترام مکه ۳; امنیت مکه ۴; تاریخ مکه ۷; درخواست امنیت مکه ۲، ۳، ۵; شهر مکه ۷; فضیلت مکه ۴; مکه در دوران ابراهیم(ع) ۷
- موحدان: نیازهاى معنوى موحدان ۱۵
- نیازها: نیاز به امدادهاى خدا ۱۵
- هدایت: زمینه هدایت ۱۱
