ابراهيم ١٤
ترجمه
| ابراهيم ١٣ | آیه ١٤ | ابراهيم ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ذلِکَ»: آن. در اینجا مراد (این) است که پیروزی پیغمبران و خداپرستان بر کافران و مشرکان است (نگا: صافّات / - . «مَقَام»: جایگاه و پایگاه. مصدر میمی و به معنی قِیام، یعنی نظارت و مراقبت. روز قیامت که همگان در حضور اقدس او گرد می‌آیند و مورد بازرسی و بازپرسی قرار می‌گیرند. می‌تواند کنایه از ذات پروردگار هم باشد (نگا: رحمن / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ يَا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلَى... (۱) إِنَ فِي ذٰلِکَ لَآيَةً لِمَنْ... (۱) وَ لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ... (۳) فَأَمَّا مَنْ طَغَى (۰) وَ آثَرَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا (۰) فَإِنَ الْجَحِيمَ هِيَ الْمَأْوَى (۰) وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ... (۳) فَإِنَ الْجَنَّةَ هِيَ الْمَأْوَى (۰) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
- نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
- معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
- حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
- اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
- اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
- معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
- توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
- توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
- معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
- گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
- توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
- پاسخ انبياء به ايراد كفار
- معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
- توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
- پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
- (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
- رواياتى درباره معناى ((صديد))
نکات آیه
۱- وعده خداوند به اسکان انبیا در سرزمین خویش، در پى تهدید به اخراج شدن آنان از سوى اقوام کافر (و قال الذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من أرضنا... فأوحى إلیهم ... و لنسکننّکم الأرض من بعدهم)
۲- خداوند از جبهه مظلومانِ حق طلب در برابر سرکشى ظالمان حق ستیز، دفاع و حمایت مى کند. (و قال الذین کفروا ... لنخرجنّکم من أرضنا... فأوحى إلیهم ربّهم لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض من بعدهم)
۳- تهدید شدن کافران ظالم به مرگ از سوى خداوند، در پى تهدید شدن انبیاى الهى از سوى آنان به اخراج از سرزمین مسکونى خویش (و قال الذین کفروا ... لنخرجنّکم من أرضنا ... فأوحى إلیهم ربّهم لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض من بعدهم)
۴- به دنبال ردّ شدن دعوت رسولان الهى و مورد تهدید و آزار و اذیت قرار گرفتن آنان از سوى اقوام کافر، خداوند رسولان خود را دلدارى داد. (و لنصبرنّ على ما ءاذیتمونا ... و قال الذین کفروا لرسلهم لنخرجنّکم من أرضنا ... فأوحى إلیهم ربّهم لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض من بعدهم)
۵- رهایى از چنگال ظالمان با هلاک شدنشان و سکونت در جاى آنان، تنها براى کسانى میسّر است که از مقام و وعید خداوند بترسند. (لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض من بعدهم ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید)
۶- کسانى از امدادهاى ویژه خداوند برخوردار مى شوند که از مقام الهى (حسابرسى) و وعید او ترس داشته باشند. (و لنسکننّکم الأرض من بعدهم ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید) «مقام» اسم مکان است و به قرینه ترس و وعیدى که به دنبال آن آمده است مى تواند به معناى مکان قیام براى حسابرسى باشد.
۷- ترس از حسابرسى خداوند و وعید او، امرى ارزشمند و مورد تشویق خداوند (ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید)
۸- قوام و استوارى امور به دست خداوند است. (ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید) «مقام» مى تواند مصدر میمى و به معناى قائم بودن امور به خداوند باشد.
۹- امور معنوى و حالات درونى، داراى تأثیر در زندگى انسانها و تحولات تاریخى (لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض ... ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید) «ذلک» تعلیل براى إسکان انبیا به جاى اقوام ستمگر پس از هلاکت آنان است که در آن تحول مهم، ترس از حسابرسى و وعید خداوند داراى نقش معرفى شده که امرى معنوى است.
۱۰- براى برخوردارى از امدادهاى الهى، حتى براى انبیا نیز شرایط و ویژگى هایى لازم است. (و لنسکننّکم الأرض من بعدهم ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید)
۱۱- انبیا به دلیل ترس از مقام خداوند از حمایتهاى خداوند برخوردار شدند. (فأوحى إلیهم ربّهم لنهلکنّ الظلمین . و لنسکننّکم الأرض ... ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید)
روایات و احادیث
۱۲- «قال النبى(ص) قال: من آذى جاره طمعاً فى مسکنه ورثه الله داره و هو قوله «و قال الذین کفروا ... فأوحى إلیهم ربّهم لنهلکنّ الظالمین . و لنسکننّکم الأرض من بعدهم»;[۱] رسول خدا(ص) فرمود: هر کس همسایه خود را، به طمع گرفتن خانه اش اذیت کند، خداوند خانه خودش را نصیب همسایه خواهد کرد و این سخن خداوند است: «قال الذین کفروا ... فأوحى إلیهم ربّهم ...».
۱۳- «عن إبن مسعود قال: لمّا نزلت ...« یاأیها الذین آمنوا قوا أنفسکم و أهلیکم ناراً وقودهاالناس و الحجارة» تلا رسول الله(ص) على أصحابه فخرّ فتى مغشیاً علیه ... فبشّره النبى(ص) بالجنة فقال: ... ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید;[۲] ابن مسعود گفت: هنگامى که آیه «یاأیها الذین آمنوا قوا أنفسکم ...» نازل شد، رسول خدا(ص) آن را براى اصحابش تلاوت کرد. پس جوانى بر زمین افتاد و از هوش رفت پس پیامبر(ص) او را به بهشت بشارت داد و فرمود:... ذلک لمن خاف مقامى و خاف وعید».
موضوعات مرتبط
- اقوام پیشین: اذیتهاى اقوام پیشین ۴; تهدیدهاى اقوام پیشین ۱
- امدادهاى خدا: مشمولان امدادهاى خدا ۶
- امور: منشأ قوام امور ۸
- انبیا: اذیت انبیا ۴; انبیا در سرزمین خود ۱; انبیا و امدادهاى خدا ۱۰، ۱۱; تهدید انبیا ۱، ۳; حامى انبیا ۱۱; خداترسى انبیا ۱۱; دلدارى به انبیا ۴; فضایل انبیا ۱۱; وعده اسکان انبیا ۱; وعده به انبیا ۱
- تاریخ: عوامل مؤثر در تحولات تاریخ ۹
- ترس: آثار ترس از خدا ۵، ۶، ۱۱; ارزش ترس از حسابرسى خدا ۷; ارزش ترس از وعیدهاى خدا ۷; ترس از حسابرسى خدا ۶; ترس از وعیدهاى خدا ۵، ۶; تشویق به ترس از حسابرسى خدا ۷ ; تشویق به ترس از وعیدهاى خدا ۷
- خدا: افعال خدا ۸; تشویقهاى خدا ۷; تهدیدهاى خدا ۳; حمایتهاى خدا ۲، ۱۱; شرایط امدادهاى خدا ۱۰; وعده هاى خدا ۱
- خداترسان: مقامات خداترسان ۱۳
- زندگى: عوامل مؤثر در زندگى ۹
- ظالمان : عصیان ظالمان ۲; نجات از ظالمان ۵; هلاکت ظالمان ۵
- کافران: تهدید کافران ظالم ۳; تهدیدهاى کافران ۳; هلاکت کافران ۳
- مظلوم: حامى مظلوم ۲
- معنویات: آثار معنویات ۹
- همسایه: سرزنش اذیت همسایه ۱۲
