البلد ٣
ترجمه
| البلد ٢ | آیه ٣ | البلد ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«وَالِدٍ»: پدر. «وَلَدَ»: به وجود آورد. مرجع ضمیر فاعلی (والد) است. «وَالِدٍ وَ مَا وَلَدَ»: اشاره به هر پدر و فرزندی است، اعم از انسان و حیوان (نگا: المصحف المیسّر). چرا که مسأله توالد و تناسل انسان و دیگر جانداران در طول ادوار مختلف، به گونه تساوی تقریبی نر و ماده، از شگفت‌انگیزترین مسائل خلقت است.
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۰، سوره بلد
- حقيقتى درباره خلقت انسان كه سوره مباركه بلد بيان مى كند صفحه
- سه وحه در معناى آيه : ((و انت حلّ بهذا البلد))
- بيان اينكه سوگند ((و والد و ما ولد)) سوگند به ابراهيم واسمعيل (عليهما السّلام ) است
- چند قول ديگر درباره مراد از ((والد و ما ولد))
- خلقت انسان در ((كبد)) و آميخته بودن حيات او با رنج و خستگى
- حكايت منت گذارى كسى كه مقدارى از مال خود را انفاق نموده ، مى گويد:مال هنگفتى را تلف كردم
- رد و انكار لازمه سخن كسى كه انفاق از مال بر او گران آمده گفت : ((اهلكت مالا لبدا))
- معناى ((عقبه )) و وجه تفسير آن به ((فك رقبه )) و ((اطعام در روز قحطى ))
- رواياتى درباره قسم به شهر مكه ، مراد از (( والد و ما ولد))
- رواياتى در ذيل ((هديناه النجدين )) و درباره اطعام مسكين و آزاد كردن برده
نکات آیه
۱ - سوگند خداوند به ابراهیم و اسماعیل(ع) (و والد و ما ولد) سخن گفتن از مکه در آغاز سوره، قرینه است بر این که «والد و ما ولد»، پدر و فرزندى اند که با مکه ارتباط تنگاتنگى داشتند. آشکارترین مصداق آن دو، حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعیل است.
۲ - اسماعیل، فرزندى شایسته براى ابراهیم(ع) (و والد و ما ولد) تعبیر «ما ولد» در مورد انسان - با آن که درباره عاقلان، عبارت «من ولد» گفته مى شود - از تحسین برانگیز بودن موضوع حکایت دارد; زیرا کلمه «ما» - که ابهام بیشترى دارد - نشان مى دهد که حقیقت موضوع و عظمت آن، قابل تعریف نیست.
۳ - ابراهیم و اسماعیل(ع)، در تأسیس مکه نقش به سزایى داشتند. (لا أُقسم بهذا البلد ... و والد و ما ولد)
۴ - ابراهیم و اسماعیل(ع)، پدر و فرزندى ارجمند در پیشگاه خداوند (و والد و ما ولد) سوگند خداوند بر عظمت چیزى دلالت دارد که به آن سوگند یاد شده است. نکره آمدن «والد» نیز براى تعظیم است.
۵ - وجود افرادى شایسته و ارجمند در سلاله ابراهیم (و ما ولد) ممکن است مراد از «ما ولد»، ذرّیه ابراهیم(ع) در طول تاریخ باشد. در این صورت - به قرینه سوگند خداوند - مراد افراد گرانقدر آنان است.
۶ - سوگند خداوند به انسان تولیدمثل کننده و فرزندانش (و والد و ما ولد) واژه «والد» ممکن است به شخص خاصى نظر نداشته باشد; بلکه اسم جنس بوده و بر هر انسان مذکر و یا حتى مؤنثى که در تولید مثل نقش داشته باشند، اطلاق گردد (ر. ک: لسان العرب). در این صورت شگفتى تکثیر نسل و نقش اعجاب برانگیز پدر و مادر در آن و نیز عظمت فرزند به وجود آمده از آنها، راز سوگند خداوند به آنان است.
روایات و احادیث
۷ - «[فى المجمع] فى قوله «و والد و ما ولد» ... قیل آدم و ما ولد من الأنبیاء و الأوصیاء و اتباعهم عن أبى عبداللّه(ع);[۱] [در مجمع البیان] درباره قول خدا «و والد و ما ولد» آمده است: گفته شده که مقصود آدم و فرزندانش از پیامبران و اوصیا و پیروانشان مى باشد و این معنا از امام صادق(ع) روایت شده است».
موضوعات مرتبط
- آدم(ع): فضایل آدم(ع) ۷
- ابراهیم(ع): فرزند ابراهیم(ع) ۲; فضایل ابراهیم(ع) ۴; فضایل نسل ابراهیم(ع) ۵; نقش ابراهیم(ع) ۳
- اسماعیل(ع): فضایل اسماعیل(ع) ۲، ۴; نقش اسماعیل(ع) ۳
- سوگند: سوگند به آدم(ع) ۷; سوگند به ابراهیم(ع) ۱; سوگند به اسماعیل(ع) ۱; سوگند به انبیا ۷; سوگند به انسان ۶; سوگند به فرزندان انسان ۶; سوگند به مؤمنان ۷
- قرآن: سوگندهاى قرآن ۱، ۶
- محبوبان خدا :۴
- مکه: بانیان مکه ۳
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۴۷; نورالثقلین، ج ۵- ، ص ۵۸۰، ح ۶.
