نتایج جستجو

فلک لحم عدن ل جرى کبر برق او ا دخل خضر متع نور عجل استبرق نشء مخر بعد فضض خصم جسد ثوب ذلک زبد اکل سقى سندس کظم غير لولو مثل موسى فضل عمل على بين جعل کلل

مسائل علمى است و گاه گفته اند: «جدال» اعم از جنبه دفاعى و تهاجمى در مقابل خصم است. جدل‌ (۲۹ بار) جدال. منازعه، مخاصه. [بقره:197] در حج، جماع و فسوق و منازعه

اله الله ل قول قد فى هم ان من ک کون انن ما نن ى ه لا ضلل شهد فرط سئل کيد خصم علم ف انا فتء زعم کود جحم ها ذکر حسن کظم ذلکم ردى رسل سوى رزق فند يوسف لو

بنو صفف بين کتب خلد لقى نفس صلو عرج الذى نبو يا دکک غمم اخذ ذلک قضى خوف نور خصم حمد عن وسم طيب قرن حفف عشو حزن نعم قرب خمس

[نساء:65]. مراد از شجر مشاجره و تنازع است منازعه را از آن تشاجر گويند كه سخن دو خصم يا خصوم مثل برگ و شاخه درخت به هم مختلط مى‏شوند (مجمع) يعنى: پس نه به خدايت

بر آنان رفته است انتقام می‌گیرند، (و برابر تعدّی و ظلمی که بدیشان شده است، خصم را سرکوب می‌سازند) عتاب و عقابی نیست. و کسانی که پس از ستم (دیدنِ) خود، با

عبد قلم رسل عزز سوء صفو قبل هذا علم لقى الى امن امم لا نور فعل تسع قد نصح خصم عند ردد مشى خطب کى وکد اخو شىء حرب قرر ربب

شرر الا ثم حقق ا اذن ذوق يدى بغى اما رئى هدى ذکر سوع توب فوق رسل على وهب خصم اخر بين فتن ى کتب عمل عذب

(مردم) به مانند آن بد رواست (نه بیشتر) و باز اگر کسی عفو کرده و (بین خود و خصم خود را به عفو) اصلاح نمود اجر او بر خداست، که خدا ستمکاران را هیچ دوست نمی‌دارد

صفوف مختلف مبارزه با یکدیگرند. «خَصْمَانِ»: طرفین دعاوی. دو دسته مقابل هم. خصم برای یک نفر و بیشتر استعمال می‌گردد، و در اینجا مراد دسته و گروه است (نگا:

پس آن گروه آنانند ستمكاران. تفسير بعد از وضوح حق و اقامه حجت بر آن و الزام خصم پس هر كس بگمان آنكه محرمات بر بنى اسرائيل بخصوص از قديم بوده نه بعد از نزول

چنانچه قمّى ره نقل فرموده و در خصال از امام حسين عليه السّلام تأكيده شده و لفظ خصم بر واحد و جمع اطلاق ميشود و اينجا مراد دو جماعت مؤمنين و كفّارند كه با يكديگر

سلّم رسيد، حضرت فرمود: اى زبير زرع خود را آب ده. پس به همسايه خود واگذار. خصم او را خوش نيامد، گفت: اين حكم را براى آن كردى كه زبير پسر عمه توست. حضرت به

چنانچه قمّى ره نقل فرموده و در خصال از امام حسين عليه السّلام تأكيده شده و لفظ خصم بر واحد و جمع اطلاق ميشود و اينجا مراد دو جماعت مؤمنين و كفّارند كه با يكديگر

جميع معاصى معرّا و مبراست. و يا آنكه عتاب به آن حضرت باشد بر قصد مجادله براى خصم بر فعل آن، از دو قصدى كه بعد از ظن غالب شود، به جهت امارات ظاهر. چون شهادت

پاکی و تقوا است. ولی استدلال قرآن در اینجا به اصطلاح از باب «ذکر مسلّماتِ خصم» است که مطالب طرف را بگیرند و به خود او باز گردانند. نظیر این معنی (نگا: نجم

شفاعت‌ نميكند بلكه‌ ‌خدا‌ و انبياء و ائمه‌ و صديقه طاهره‌ و مؤمنين‌ و قرآن‌ خصم‌ ‌آنها‌ هستند و مخاصمه‌ ميكنند ويل‌ لمن‌ ‌کان‌ شفعائه‌ خصمائه‌ و اما اهل‌

ياد گرفتند ‌که‌ همين‌ ‌را‌ بهانه‌ كنند و لذا نبايد حجت‌ تلقين‌ خصم‌ كرد ‌که‌ همان‌ ‌را‌ خصم‌ حجت‌ قرار ميدهد. قالُوا لَئِن‌ أَكَلَه‌ُ الذِّئب‌ُ ‌اينکه‌ چه‌

صدق رسالت آن جناب را به علم خدا ارجاع داده و علم خدا را حجت عليه خصم بدانيم. زيرا خصم راهى به علم خدا ندارد، تا بفهمد آيا رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله

جدل، كه ملزم گرداند خصم را و آن بر دو قسم است: مجادله بر طريق احسن عبارت است از برهانى كه مركب باشد از مقدمات مسلمه مشهوره نزد خصم. و ديگر، مجادله بر غير

گفته‌اند: ما اراده نكرديم به تحاكم عمر، مگر آنكه عمر احسان نمايد ميان او و خصم او. فَكَيْفَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ ثُمَّ

بفرمايد كه محتاج بمقدمات اثبات تجرد نفس نباشد و در مقام احتجاج سنگرى بدست خصم نيايد لذا در صدق مشار اليه بحفظ ماده اكتفا فرموده و اين منافى نيست با زوال

و سلطان و عصا در ميان آنها ممتاز بود بحجّيت واضحه كه موجب سلطنت و غلبه بر خصم بود و باين اعتبار معبّر بلفظ مفرد و معنون بسلطان مبين شده است و بقدرى حب دنيا

السّلام‌ ‌از‌ اينها بيزار ‌است‌ و خصم‌ ‌آنها‌ ‌است‌ چنانچه‌ پيغمبر اسلام‌ ‌با‌ اينكه‌ شفاعت‌ كبري‌ بدست‌ ‌او‌ ‌است‌ خصم‌ ‌اينکه‌ مذاهب‌ باطله‌ ‌است‌ ‌که‌

احتجاج را به آنچه مى‌داند كه خصم مقرّبه آن، و استطاعت دفع آن ندارد ذكر كند آن را، پس از آن جواب را دهد به آنچه مى‌داند كه خصم غير اين جوابى ندارد. ثُمَّ

از طرفى به طرفى به جهت حضانت، يا كرّ و فرّ براى قتال، يعنى چنان نمايد كه خصم تصور فرار و غافل شود پس باز گردد و بر او تازد؟ اين از مكايد متحسنه حرب است،

ابراهيم (ع ) نخست ستاره و ماه و خورشيد را (( رب )) دانست ، از باب محاجه به زبان خصم بوده است . قضيه مورد بحث مربوط به زمان كودكى و قبل از بلوغ ابراهيم (ع ) است

و سلطان و عصا در ميان آنها ممتاز بود بحجّيت واضحه كه موجب سلطنت و غلبه بر خصم بود و باين اعتبار معبّر بلفظ مفرد و معنون بسلطان مبين شده است و بقدرى حب دنيا

‌که‌ ‌با‌ ‌آنها‌ برادري‌ و برابري‌ ميكرد ‌از‌ تمام‌ ‌آنها‌ فرار ميكند و بسا خصم‌ ‌آنها‌ ميشود و عداوت‌ پيدا ميكند ‌که‌ ميفرمايد: الأَخِلّاءُ يَومَئِذٍ بَعضُهُم‌

ابراهيم (ع ) نخست ستاره و ماه و خورشيد را (( رب )) دانست ، از باب محاجه به زبان خصم بوده است . قضيه مورد بحث مربوط به زمان كودكى و قبل از بلوغ ابراهيم (ع ) است

‌آنها‌ مثل‌ ملائكه‌ و انبياء و ائمه‌ اين‌ها بيزاري‌ ميجويند ‌از‌ ‌آنها‌ و خصم‌ ‌آنها‌ ميشوند. وَ هُم‌ لَهُم‌ جُندٌ جند جماعتي‌ ‌را‌ گويند ‌که‌ ‌در‌ يك‌

قسمت‌ ‌از‌ جند الهي‌ علماء اعلام‌ هستند ‌که‌ بدليل‌ و برهان‌ و منطق‌ ‌بر‌ خصم‌ غلبه‌ پيدا ميكنند و خداوند ‌آنها‌ ‌را‌ ياري‌ ميفرمايد و نصرت‌ ميبخشد. ] (آیه

تعبیر به تسلیم شده است. ۱۵ - لزوم قطع مناظره، پس از اقامه برهان و استنکاف خصم از پذیرش آن (فان تولّوا فقولوا اشهدوا بانّا مسلمون) ۱۶ - پذیرش تحلیل و تحریم

كفر و وقوع عذر و مكر ايشان باشد. و تسميه حجت به سلطان، جهت آنست كه به آن بر خصم غالب مى‌شوند. و گويند: مراد تسلّطى ظاهر است كه اذن بود در قتل ايشان. از حضرت

و سلطان و عصا در ميان آنها ممتاز بود بحجّيت واضحه كه موجب سلطنت و غلبه بر خصم بود و باين اعتبار معبّر بلفظ مفرد و معنون بسلطان مبين شده است و بقدرى حب دنيا

را تا برائت او از جميع تهمتها حاصل آيد. 3- تحقيق برائت او از تهمت به شهادت خصم به طهارت و نزاهت. 4- در مدت دو سال در محبس نهايت جديت را در طاعات و عبادات

در بودن آن قربت به خدا. 6- در بودن سفر براى آن قرب به خدا. 7- در دفع شبهه خصم. ج5، ص 167 8- در توسل و استغاثه به آن. 9- در حيات انبياء. 10- در شفاعت. 11-

«صابروا» از باب مفاعله، دلالت بر مقاومت طرفینى دارد و این معنا غالبا بین دو خصم تصوّر مى شود. ۴- لزوم بردبارى و تحمّل متقابل، در بین مؤمنان (یا ایّها الّذین

‌از‌ دنيا رفتند و اينكه‌ گفتم‌ عليهما رحمة اللّه‌ رحمة اللّه‌ پيغمبر ‌است‌ خصم‌ ‌آنها‌ ‌باشد‌. (مقدمه ثانيه‌) اينكه‌ علم‌ نجوم‌ رواج‌ داشت‌ چنانچه‌ ‌تا‌

اكناف وادى متفرق و مخفى شوند و هنوز هوا روشن نشده يكمرتبه حمله كنند و كار خصم را تمام نمايند و گفت محمّد هنوز با كسانيكه قانون جنگ را بدانند طرف نشده و

حكم‌ كفار هستند علاوه‌ ‌از‌ اينكه‌ شفيع‌ و ناصر ندارند بلكه‌ شفعاء قيامت‌ خصم‌ ‌آنها‌ هستند ويل‌ لمن‌ شفعائه‌ خصمائه‌. ] (آیه 91)- در این آیه به دنبال اشاره‌ای

(جاءک من العلم)، به وى دستور مباهله در آن موارد را داد. ۸ - محاجّه و لجاجت خصم در برابر حق، شرط دعوت آنان به مباهله (فمن حاجّک ... فقل تعالوا ... ثم نبتهل)

‌است‌ مانند دليل‌ ‌که‌ ‌بر‌ اثبات‌ مدّعا و ‌ يا ‌ حجّت‌ ‌که‌ ‌براي‌ اسكات‌ خصم‌ آورده‌ ميشود 1‌-‌ سوره‌ اعراف‌ ‌آيه‌ 134 2‌-‌ ‌سورة‌ البقره‌ ‌آيه‌ 52 جلد

انسان‌ ‌که‌ ‌ما ‌او‌ ‌را‌ خلق‌ كرديم‌ ‌از‌ نطفه‌ ‌پس‌ ‌از‌ ‌آن‌ ‌اينکه‌ انسان‌ خصم‌ آشكار ميشود انسان‌ ‌در‌ غايت‌ ضعف‌ ‌است‌ وَ خُلِق‌َ الإِنسان‌ُ ضَعِيفاً نساء

اَلْمُؤْمِنِينَ ع‏ فَقَالَ لَهُ‏ أَ خَصْمٌ أَنْتَ قَالَ نَعَمْ قَالَ تَحَوَّلْ عَنَّا إِنَ‏ رَسُولَ اَللَّهِ ص‏ نَهَى أَنْ يُضَافَ خَصْمٌ إِلاَّ وَ مَعَهُ خَصْمُهُ‏

دامَت‌ِ السَّماوات‌ُ وَ الأَرض‌ُ«3» و حال‌ آنكه‌ خلود اهل‌ بهشت‌ مورد اعتراف‌ خصم‌ ‌است‌. دسته‌ سوم‌: خلود ‌را‌ اعتراف‌ نموده‌ ولي‌ تسرمد عذاب‌ ‌را‌ انكار كرده‌اند

«خَصمَان بَغَى»: اين جمله، در تقدير «نَحنُ خَصمَانِ» است. يعنى ما دو خصم هستيم، و مراد از دو خصم، دو نفر نيست، بلكه دو طايفه متخاصم است، كه بعضى بر بعضى ظلم كرده

اسيري‌ بوديد برگردانيديم‌ ‌براي‌ ‌شما‌ سلطنت‌ و دولت‌ و عزت‌ و غلبه‌ ‌بر‌ خصم‌ وَ أَمدَدناكُم‌ بِأَموال‌ٍ وَ بَنِين‌َ و ‌شما‌ ‌را‌ امداد كرديم‌ ‌به‌ كثرت‌

خَلَق‌َ السَّماوات‌ِ وَ الأَرض‌َ ‌اينکه‌ سؤال‌ ‌براي‌ اتمام‌ حجت‌ و الزام‌ خصم‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ آسمانهاي‌ ‌با‌ عظمت‌ و ‌اينکه‌ كرات‌ جويه‌ ‌که‌ عددش‌

كوهسار نبوّت، و از آن، تيرهاى حجّت، و كمان‏هاى محجّت، كه سواران ابحاث و شبهات خصم را كه بر مركب خيالات و وهم سوارند، از پا به در مى‏آورد، مى‏توان گرفت. (مترجم)

نداشت‌ چون‌ تورات‌ رائج‌ محرّف‌ ‌است‌ و مربوط بتورات‌ موسي‌ نيست‌ لكن‌ الزام‌ خصم‌ باو نميشد چون‌ ‌آن‌ ‌را‌ تورات‌ موسي‌ ميپندارد ولي‌ ‌در‌ همين‌ تورات‌ محرّف‌

برايتان نور بياورد، و اين تغيير اسلوب و ذكر نور به جاى روز، از قبيل ملزم كردن خصم است به حداقل و آسانترين لوازم گفتار او، تا بطلان مدعايش به نحو اتم روشن گردد،

آتش‌ ‌را‌. فَما لِلظّالِمِين‌َ مِن‌ نَصِيرٍ همانهايي‌ ‌که‌ نظر داشتيد تمام‌ خصم‌ ‌شما‌ ميشوند. (آیه 37)- ما را بازگردانید تا عمل صالح انجام دهیم! این آیه

أَخَذَتْ مِنْهَا مَا أَخَذَتْ قِيلَ لَهُ فَمَنْ يَضْرِبُهُمَا وَ لَيْسَ لَهُمَا خَصْمٌ قَالَ ذَاكَ عَلَى اَلْإِمَامِ إِذَا رُفِعَا إِلَيْهِ‏

أَخَذَتْ مِنْهَا مَا أَخَذَتْ قِيلَ لَهُ فَمَنْ يَضْرِبُهُمَا وَ لَيْسَ لَهُمَا خَصْمٌ قَالَ ذَاكَ عَلَى اَلْإِمَامِ إِذَا رُفِعَا إِلَيْهِ‏

آيه بعد باز همان استدلال را به شكل ديگرى - باز با همان لحن منصفانه اى كه خصم را از مركب لجاجت و غرور فرود آورد - ادامه ميدهد، مى گويد: «بگو شما مسئول گناهان

مَا كَانَ اَلَّذِي رَأَيْتِ إِلاَّ فِي أَخِيكِ فُلاَنٍ أَتَانِي وَ مَعَهُ خَصْمٌ لَهُ فَلَمَّا جَلَسَا إِلَيَّ قُلْتُ اَللَّهُمَّ اِجْعَلِ اَلْحَقَّ لَهُ

أَخَذَتْ مِنْهَا مَا أَخَذَتْ قِيلَ وَ مَنْ يَضْرِبُهُمَا وَ لَيْسَ لَهُمَا خَصْمٌ قَالَ ذَلِكَ إِلَى اَلْإِمَامِ إِذَا رُفِعَا إِلَيْهِ‏

الخصم اذ تسوروا المحراب ). «خصم » در اصل معنى مصدرى دارد، و به معنى نزاع كردن است ، ولى بسيار مى شود كه به طرفين نزاع نيز خصم مى گويند، اين كلمه بر مفرد

طرد نمى كنم چرا كه آنها پروردگارشان را ملاقات خواهند كرد (و در دادگاه قيامت خصم من خواهند بود) ولى شما را قوم جاهلى مى بينم . ۳۰ - اى قوم ! چه كسى مرا در

نباشد، پس يكى از خوبيهاى مجادله اين است كه : با نرمى و سازش همراه باشد، و خصم را متاذى نكند كه در اين صورت مجادله داراى حسن و نيكى است ، يكى ديگر اينكه

از طرق مناظره است و مخصوص موردى است كه كسى بخواهد حقيقت و ساير شؤ ون مدعاى خصم را به خود او بفهماند، تا وقتى اعترافى از او شنيد همان را سوژه و مدرك قرار

تورات نازل بر موسى و قرآن هادى هستند، و هادى تر از آن دو وجود ندارد، اگر خصم اين را قبول ندارد خودش كتابى بياورد كه هدايت آن بيشتر از هدايت اين دو باشد،

سلب كلّى شما كافى است، و دليلى كه شما اقامه كرديد، نمى تواند موجبه جزئيه خصم شما را باطل كند. و اما وجه دوّم، پاسخ از آن اين است كه: محلّ نزاع بين ما و

دو پاكى و تقوا است ، ولى استدلال قرآن در اينجا به اصطلاح از باب ذكر مسلمات خصم است كه مطالب طرف را بگيرند و به خود او بازگردانند. نظير اين معنى در سوره هاى

نافرمانى وانداشته. آنگاه فرمود: هر كس حدود اين قاعده كلّى را بخوبى ضبط كند، بر خصم خود غلبه مى كند. مؤلّف: اگر خواننده عزيز، توجه فرموده باشد، گفتيم: تنها عاملى

هم به دينى مثل آن ايمان بياوريد كه غير از حق چيزى در آن نباشد) در اينصورت خصم ديگر بهانه اى ندارد كه جدال كند، و جز پذيرفتن چاره اى ندارد، چون آنچه خود