مريم ٦٥
ترجمه
| مريم ٦٤ | آیه ٦٥ | مريم ٦٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ ...»: (رَبُّ) بدل از (رَبُّ) آیه قبلی است. «إِصْطَبِرْ»: شکیبا باش. بر دوام باش. «سَمِیّاً»: همنام. مثل و مانند. شبیه و نظیر (نگا: مریم / شوری / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۶۴ - ۶۵ سوره مريم
- وجه اتصال دو آيه : ((و ما نتنزل ربك (( با آياتقبل
- بيان اينكه سخن ملائكه : ((له ما بين خلفنا و ما بين ذلك (( مالكيت حقيقيه و مطلقه خدا راافاده مى كند
- اشاره به وجوه مختلف ديگر در معناى (له ما بين ايدينا و ما خلقنا و ما بين ذلك )
- معانى و نكات مستفاد از آيه : ((رب السموات و الارض ...(( كه در ادامه سخن ملائكه آمدهاست
- مراد از كلمه ((سمى (( و اشاره به نادرستى گفتار ديگران در معناى آن
- جمله ((فاعبده و اصطبر لعبادته (( در مقام اثبات توحيد در عبادت است
نکات آیه
۱- خداوند، پروردگار آسمان ها و زمین و موجودات میان آن دو است. (ربّ السموت والأرض و ما بینهما)
۲- حد فاصل بین آسمان ها و زمین، مشتمل بر موجوداتى است. (ربّ السموت والأرض و ما بینهما)
۳- ربوبیت و تدبیر کارآمد و دقیق خداوند بر سرتاسر هستى، دلیل منزّه بودن او از نسیان (و ما کان ربّک نسیًّا . ربّ السموت والأرض و ما بینهما)
۴- جهان آفرینش، حاوى آسمان هایى متعدد (ربّ السموت)
۵- پیامبر(ص)، وظیفه دار پرستش خداوند و صبر و تحمل در راه عبادت او (فاعبده واصطبر لعبدته)
۶- توحید در عبادت و اطاعت خداوند، امرى دشوار و نیازمند صبر و تحمل است. (فاعبده واصطبر لعبدته هل تعلم له سمیًّا) «اصطبار»; یعنى، براى چیزى صبر قراردادن (لسان العرب). فرمان به کارگیرى صبر براى عبادت، گویاى مشکلات و موانعى است که بر سر راه عبادت خداوند وجود دارد و گذر از آن، نیازمند بهره گرفتن از صبر است.
۷- لزوم شکیبایى و پایدارى در عبادت و اطاعتِ خداوند یگانه و پرهیز از هرگونه شرک (فاعبده واصطبر لعبدته هل تعلم له سمیًّا) «اصطبار» نوعاً با «على» متعدّى مى شود. تعدیه آن به «لام» دراین آیه، به جهت تضمین معناى «ثبات» است. جمله «هل تعلم» نیز قرینه است براین که مراد از «واصطبر...»، صبر بر توحید در عبادت و اجتناب از پرستش غیر او است.
۸- خداوند، به عبادت و اطاعت بندگان آگاه است و هرگزآن را فراموش نمى کند. (و ما کان ربّک نسیًّا ... واصطبر لعبدته)
۹- عبادت و پایدارى بر آن، توصیه فرشتگان به پیامبر(ص) (و ما نتنزّل إلاّ بأمر ربّک ... فاعبده واصطبر لعبدته) آیه مورد بحث بر حسب ظاهر، در ادامه سخنان فرشتگان با پیامبر(ص) در آیه پیش است.
۱۰- توجه به نبود فراموشى در خداوند و ربوبیت او بر سراسر هستى، برانگیزنده آدمى به عبادت و اطاعت او و پایدارى بر آن (و ما کان ربّک نسیًّا . ربّ السموت ... فاعبده واصطبر لعبدته) تفریع لزوم عبادت بر معارف ذکر شده در جملات پیشین، گویاى برداشت یاد شده است.
۱۱- نزول آیات تاریخ پیامبران و یگانه پرستى آنان، به امر خداوند و در جهت منظور تقویت بندگى و یکتاپرستى پیامبر(ص) بود. (و ما نتنزّل إلاّ بأمر ربّک ... فاعبده واصطبر لعبدته) ارتباط دو آیه اخیر با آیات پیشین - که بیانگر تاریخ انبیا بود - گویاى نکته یاد شده است.
۱۲- هیچ موجودى نظیر خداوند و شایسته هم نامى با او نیست. (ربّ السموت ... هل تعلم له سمیًّا) «سمىّ» به معناى نظیرى است که استحقاق هم نام شدن را داشته باشد (لسان العرب). جمله «هل تعلم ...» استفهام انکارى براى نفى معلوم است ; نه علم و گویاى این است که: چیزى وجود ندارد که در اوصاف نظیر خداوند باشد تا هم نام او گردد.
۱۳- جز خداوند، هیچ موجودى شایسته نام مقدس «ربّ و پروردگار جهان» نیست. (ربّ السموت والأرض ... هل تعلم له سمیًّا)
۱۴- از نام گذارى افراد و اشیا به نام هاى اختصاصى خداوند باید اجتناب کرد. (هل تعلم له سمیًّا) چنان که گفته شد، «سمىّ» به معناى هم نام است گفتنى است که آیه در صدد بیان امرى حقیقى در مورد یکتایى خداوند و بى نظیر بودن او است; ولى نفى هم نام مى تواند متضمن این پیام نیز باشد که نام گذارى افراد به نام هاى ویژه خداوند - هر چند اعتبارى بیش نیست - ولى کارى ناروا است.
۱۵- ربوبیت خداوند بر سرتاسر هستى و بى نظیر بودن او (توحید ربوبى)، دلیل لزوم یکتاپرستى و پایدارى در آن ( توحید عبادى) (ربّ السموت ... فاعبده واصطبر ... هل تعلم له سمیًّا)
موضوعات مرتبط
- آسمان: تدبیر آسمان ها ۱; تعدد آسمان ها۴; مربى موجودات آسمان ها ۱
- آفرینش: مربى آفرینش ۱۳
- احکام ۱۴:
- اسماء و صفات: احکام اسماء و صفات ۱۴; دلایل صفات جلال ۳; نامگذارى با اسماء و صفات ۱۴
- اطاعت: اهمیت صبر در اطاعت از خدا ۷; سختى اطاعت از خدا ۶; صبر در اطاعت از خدا ۶
- انبیا: تاریخ انبیا ۱۱; فلسفه توحید انبیا ۱۱
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۰
- بندگان: علم به اطاعت بندگان ۸; علم به عبادت بندگان ۸
- توحید: آثار توحید ربوبى ۱۵; اهمیت صبر در توحید عبادى ۷; توحید ذاتى ۱۲; توحید ربوبى ۱۳; دلایل توحید عبادى ۱۵; سختى توحید عبادى ۶; صبر در توحید عبادى ۶
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۱۲، ۱۳; جهان بینى و ایدئولوژى ۱
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۳; اختصاصات خدا ۱۲، ۱۳; بى نظیرى خدا ۱۲;خدا و فراموشى ۳، ۸، ۱۰; دلایل تنزیه خدا ۳; ربوبیت خدا ۱، ۱۳; علم خدا ۸
- ذکر: ذکر ربوبیت خدا ۱۰; ذکر صفات جلال ۱۰
- زمین: تدبیر زمین ۱
- شرک: اهمیت اجتناب از شرک ۷
- عبادت: اهمیت صبر در عبادت ۹; صبر در عبادت ۵; عوامل صبر در عبادت ۱۰; عوامل عبادت خدا ۱۰
- محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۵; توصیه به محمد(ص) ۹; صبر محمد(ص) ۵; عبادات محمد(ص) ۵; عوامل تقویت توحید عبادى محمد(ص) ۱۱; عوامل تقویت عبودیت محمد(ص) ۱۱
- ملائکه: توصیه هاى ملائکه ۹
- موجودات: مربى موجودات ۱; مربى موجودات فضایى ۱; موجودات فضایى ۲
- نامگذارى: احکام نامگذارى ۱۴
