المؤمنون ٧٢
ترجمه
| المؤمنون ٧١ | آیه ٧٢ | المؤمنون ٧٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خَرْجاً»: اجر و مزد. هزینه (نگا: کهف / ). «خَرَاج»: اجر و مزد. هزینه. «خَیْرُ الرَّازِقِینَ»: بهترینِ روزی‌رسانان. بهترینِ دهندگان (نگا: مائده / حجّ / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قُلْ مَا سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ... (۱) اتَّبِعُوا مَنْ لاَ يَسْأَلُکُمْ... (۱) قُلْ مَا أَسْأَلُکُمْ عَلَيْهِ مِنْ... (۱) ذٰلِکَ الَّذِي يُبَشِّرُ اللَّهُ... (۱)
تفسیر
- آيات ۵۵ - ۷۷، سوره مؤ منون
- تاءخير در عذاب كافران و بهره مند ساختن آنان به مال و فرزندان براى املاء و استدراج آنان است نه براى خيرخواهى .
- شرح صفات مؤ منين
- ((خيرات )) در جمله : ((اولئك يسارعون فى الخيرات ...))اعمال صالحه ناشى از اعتقاد حق است .
- بيان اينكه در دين خدا تكليف حرجى نه در اعتقاد و نه درعمل وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها)
- فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است .
- اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است .
- رد عذرهايى كه مشركين براى قبول رسالت پيامبر صلى اللّه عليه و آله آوردند.
- معنائى كه آيه (ولو اتبع الحق اهدائهم لفسدت السموات و الارض ) بيانگر آن است .
- وجه اينكه از قرآن كريم به ((ذكر)) تعبير شده است .
- اشاره به اينكه حق صراط مستقيم است و كافران گريزان از حق ، منحرف از صراط مستقيم هستند.
- بحث روايتى (رواياتى درباره مراد از ((قلوبهم وجلة )) و معناى استكانت و تضرع و...)
نکات آیه
۱ - پیامبر(ص) در برابر اداى رسالت خود، کمترین مزدى از مردم درخواست نمى کرد. (أم تسئلهم خرجًا) کسى که ادعاى پیامبرى دارد، لازم است چند شرط را دارا باشد. در صورت فقدان هر یک از این شرایط، نبوت وى زیر سؤال خواهد رفت: الف) پیام هاى او، سراسر حق و مبرا از هر گونه باطل باشد. ب) پیشنیه وى (شخصیت ارزشى و اخلاقى اش)، براى مردمى که به سوى آنها مبعوث گشته، آشنا و شناخته شده باشد. ج) شخصیتى فرزانه (داراى کمال عقل و درایت) باشد. د) در کمال استغنا باشد (کمترین مزدى از مردم نخواهد). آیات پیشین در بیان وجود سه شرط اول در پیامبراکرم(ص) و این آیه، مربوط به شرط چهارم است.
۲ - روى گردانى کافران و مرفهان از پیامبر(ص)، على رغم عدم درخواست کمترین مزد از ایشان (أم تسئلهم خرجًا) ضمیر «هم» به کافران و رفاه پیشگان - که در آیات پیش از آنان یاد شده است - باز مى گردد. گفتنى است که استفهام در جمله فوق، استفهام انکارى است; یعنى، «ما تسئلهم خرجاً». بنابراین «خرجاً» نکره در سیاق نفى و مفید عموم است. در نتیجه معنا چنین مى شود: تو با این که از آنان کمترین مزدى درخواست نمى کنى، از تو روى برمى گردانند.
۳ - سرزنش کافران از سوى خداوند، به خاطر انکار پیامبر(ص) بدون هیچ عذر قابل قبولى (أفلم یدّبّروا القول ... أم تسئلهم خرجًا)
۴ - استغنا از مردم، شرط لازم نبوت و درخواست کمترین مزد از آنان، نشانه عدم صداقت مدعى پیامبرى است. (أم تسئلهم خرجًا)
۵ - اجرت خواهى و مزد طلبى در راه تبلیغ دین و هدایت مردم، داراى تأثیر منفى بوده و بهانه دادن به دست بهانه جویان است. (أم تسئلهم خرجًا)
۶ - استغنا از مردم، در برابر تبلیغ دین و هدایت آنان، سیره اى پیامبرگونه است. (أم تسئلهم خرجًا)
۷ - خداوند، ضامن پاداش تلاشگران در راه دین و هدایت مردم (فخراج ربّک خیر)
۸ - خدا، عهده دار پاداش پیامبر(ص) در برابر اداى رسالت (فخراج ربّک خیر)
۹ - پاداش خدا، بهترین و ارزشمندترین پاداش ها براى مبلغان الهى (فخراج ربّک خیر)
۱۰ - ربوبیت الهى، مقتضى پاداش به مبلغان دینى (فخراج ربّک خیر)
۱۱ - خدا، بهترین روزى دهندگان است. (و هو خیر الرزقین)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: خیرالرازقین ۱۱
- انبیا: بى نیازى انبیا ۴; سیره انبیا ۶; نشانه هاى صداقت انبیا ۴
- بهانه جویى: زمینه بهانه جویى ۵
- پاداش: پاداش ارزشمند ۹
- تبلیغ: آسیب شناسى تبلیغ ۵; تبلیغ مجانى ۱; درخواست مزد تبلیغ ۵
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۱۰; پاداشهاى خدا ۷، ۸، ۹; رازقیت خدا ۱۱; سرزنشهاى خدا ۳
- دین: تبلیغ دین ۶
- کافران: استقامت دربرابر کافران ۲; سرزنش کافران ۳
- مبلغان: منشأ پاداش مبلغان ۷، ۹، ۱۰
- محمد(ص): سرزنش مکذبان محمد(ص) ۳; مزد رسالت محمد(ص) ۱; معرضان از محمد(ص) ۲; منشأ پاداش محمد(ص) ۸
- مردم: بى نیازى از مردم ۶
- مرفهان: اعراض مرفهان کافر ۲
- نبوت: شرایط نبوت ۴
