التغابن ١٦
ترجمه
| التغابن ١٥ | آیه ١٦ | التغابن ١٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا اسْتَطَعْتُمْ»: مادام که می‌توانید. تا آنجا که در توان دارید (نگا: بقره / حجّ / ). «خَیْراً»: مال و دارائی (نگا: بقره / . در این صورت مفعول (أَنفِقُوا) است، و معنی چنین است: از اموال و دارائی خود ببخشید. خوب و نیک. در این صورت خبر فعل ناقصه مقدّری است که تقدیر چنین است: یَکُنْ ذلِکَ خَیْراً ... «مَن یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ»: (نگا: حشر / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱ - ۱۸، سوره تغابن
- مقصود از اذن كه فرمود هيچ مصيبتى نمى رسد مگر به اذن اذن تكوينى است نه اذنلفظى و نه اذن تشريعى
- مفاد جمله : ((و من يؤ من بالله يهد قلبه )) و رابطه بين اعتقاد به عموميت علم و مشيت خدابا سكون و آرامش قلبى
- اطاعت رسول (ص ) اطاعت خدا و نافرمانيش نافرمانى او است
- بيان اينكه اطاعت يك نحوه عبوديت است و فقط بايد از خدا و فرستاده اش اطاعت شود
- ايمان به خدا و اطاعت او يك نوع توكل بر او است
- مقصود از اينكه خطاب به مؤ منين فرمود: برخى از همسران و فرزندانتان دشمن شمايند،از آنان برحذر باشيد و....
- معناى اينكه فرمود:((فاتقوا الله ما استطعتم )) و جمع آن با آيه ((اتقوا الله حقتقاته ))
- معناى جمله : ((وانفقوا خيرا لانفسكم )) و وجه منصوب بودن كلمه ((خيرا))
- روايتى درباره دشمن بودن بعضى از همسران و فرزندان مؤ منين ونزول آيه : ((ان من ازواجكم و اولاد كم عدوا لكم ....))
- اشكال وارد بر چند روايت حاكى از اينكه پيامبر(ص ) راجع به حب خود حسنين را آيه((انما اموالكم و اولادكم فتنه )) را قرائت نموده است
- روايتى در ذيل آيه ((اتقوا الله حق تقاته )) و ((انقوا الله ما استطعتم )) و روايتىدرباره بخل ورزيدن
نکات آیه
۱ - توصیه خداوند به مؤمنان، مبنى بر رعایت تقواى الهى به میزان توان خویش (فاتّقوا اللّه ما استطعتم)
۲ - تکالیف الهى، به میزان توانایى و امکانات افراد است. (فاتّقوا اللّه ما استطعتم)
۳ - تقوا، داراى مراتب شدید و ضعیف است. (فاتّقوا اللّه ما استطعتم) توصیه به رعایت تقوا به اندازه توانایى، حکایت از آن دارد که تقوا داراى مراتبى است; زیرا توانایى افراد بشر داراى مراتب شدید و ضعیف است.
۴ - تقوا، عامل رهایى انسان ها از دلبستگى به مادیات (همچون اموال، اولاد و...) است. (إنّما أمولکم و أولدکم فتنة ... فاتّقوا اللّه) توصیه به رعایت تقواى الهى - پس از هشدار درباره وابستگى به اموال و اولاد - مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.
۵ - توصیه خداوند به مؤمنان، مبنى بر گوش جان سپردن به رهنمودهاى قرآن (و اسمعوا)
۶ - لزوم شناخت و فراگیرى رهنمودهاى الهى (و اسمعوا) برداشت یاد شده، براساس این احتمال است که مقصود از «اسمعوا»، گوش فرادادن به کلام الهى براى درک و شناخت آن باشد.
۷ - اطاعت و فرمان برى، توصیه خداوند به مؤمنان (و أطعیوا)
۸ - انفاق مال، توصیه خداوند به مؤمنان (و أنفقوا خیرًا) برداشت یاد شده، مبتنى بر این احتمال است که «خیراً» مفعول براى «أنفقوا» و به معناى مال باشد.
۹ - انفاق کردن مال، به نفع خود انسان است. (و أنفقوا خیرًا لأنفسکم)
۱۰ - انفاق، موجب خیر و سعادت بشر (أنفقوا خیرًا لأنفسکم) برداشت یاد شده بر این اساس است که «خیراً» خبر براى فعل محذوف «یکن» باشد. در این صورت تقدیر کلام چنین مى شود: «فأنفقوا إن تنفقوا یکن خیراً لأنفسکم».
۱۱ - توصیه خداوند، به انجام کارهایى که موجب خیر و سعادت بشر است. (خیرًا لأنفسکم) طبق نظر برخى از مفسران و ادیبان (مانند زمخشرى و سیبویه)، نصب «خیراً» به خاطر «مفعولٌ به» بودن آن براى فعل محذوف (مانند «اتوا» و یا «افعلوا») است; یعنى، «و اتوا خیراً لأنفسکم و افعلوا ما هو خیر لها و انفع».
۱۲ - انسان، موجودى خیر طلب و کمال جو (أنفقوا خیرًا لأنفسکم) جمله «خیراً لأنفسکم»، خیرجویى و کمال طلبى را براى انسان مفروض و طبیعى دانسته و تنها وى را به مصداق هاى واقعى خیر و سعادت (انفاق و...) رهنمون ساخته است.
۱۳ - کسانى که روح و جانشان از آلودگى به بخل و حرص پاک است، قطعاً رستگاراند. (و من یوق شحّ نفسه فأُولئک هم المفلحون) «شحّ» به معناى بخل و حرص و یا بخل همراه حرص است (برگرفته از قاموس المحیط و مفردات راغب).
۱۴ - پاک ساختن نفس از آلودگى به بخل و حرص، موجب رستگارى بشر (و من یوق شحّ نفسه فأُولئک هم المفلحون)
۱۵ - بخل و حرص، عجین شده در جان بشر و برخاسته از طبیعت او است. (و من یوق شحّ نفسه) مطلب یاد شده، از اضافه «شحّ» به «نفسه» به دست مى آید.
۱۶ - انفاق، مبارزه با بخل و حرص است و انفاق گران مبرّا از آن هستند. (و أنفقوا ... و من یوق شحّ نفسه) این مطلب از ارتباط میان موضوع انفاق و مسأله بخل و حرص، به دست مى آید.
۱۷ - انفاق، عامل مهم رستگارى و بخل و حرص، مانع از آن است. (أنفقوا ... و من یوق شحّ نفسه فأُولئک هم المفلحون) از ارتباط میان موضوع انفاق و بخل و حرص و نیز مسأله رستگارى - که همراه با قصر (فأُولئک هم) ادا شده است - مى توان مطلب بالا را به دست آورد.
موضوعات مرتبط
- اطاعت: اطاعت از خدا ۷; توصیه به اطاعت ۷
- انسان: بخل انسان ۱۵; حرص انسان ۱۵; خیرطلبى انسان ۱۲; کمال طلبى انسان ۱۲; ویژگیهاى انسان ۱۲، ۱۵
- انفاق: آثار انفاق ۱۰، ۱۶، ۱۷; توصیه به انفاق ۸; منفعت انفاق ۹
- انفاقگران: تنزیه انفاقگران ۱۶
- بخل: آثار بخل ۱۷; آثار ترک بخل ۱۴; تنزیه از بخل ۱۶; مبارزه با بخل ۱۶; معرضان از بخل ۱۳
- پاکان :۱۳
- تقوا: آثار تقوا ۴; توصیه به تقوا ۱; مراتب تقوا ۳
- تکلیف: شرایط تکلیف ۲; قدرت در تکلیف ۱، ۲
- حرص: آثار ترک حرص ۱۴; آثار حرص ۱۷; تنزیه از حرص ۱۶; مبارزه با حرص ۱۶; معرضان از حرص ۱۳
- خدا: اهمیت اوامر خدا ۶; تعلیم اوامر خدا ۶; توصیه هاى خدا ۱، ۵، ۷، ۸، ۱۱
- خود: بازگشت آثار انفاق به خود ۹
- خیر: عوامل خیر ۱۰، ۱۱
- رستگاران :۱۳
- رستگارى: عوامل رستگارى ۱۴، ۱۷; موانع رستگارى ۱۷
- زهد: زمینه زهد ۴
- سعادت: عوامل سعادت ۱۰، ۱۱
- علایق: ترک علاقه به امکانات مادى ۴
- عمل: توصیه به عمل خیر ۱۱
- قرآن: توصیه به استماع آیات قرآن ۵
- مؤمنان: توصیه به مؤمنان ۱، ۵، ۷، ۸
