الأنفال ٦٨
ترجمه
| الأنفال ٦٧ | آیه ٦٨ | الأنفال ٦٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«کِتَابٌ»: حکم. فرمان. مراد کیفر ندادن بدون ابلاغ قبلی است (نگا: اسراء / )، عذاب سخت و توان فرسا ندادن مسلمانان در زمان حیات پیغمبر و استغفارشان از گناهان (نگا: انفال / )، و عدم مجازاتِ مجتهدِ مخطّی در اجتهاد خود (نگا: تفسیرالمنتخب، و صفوة‌التفاسیر).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱- گرفتن اسیر در کارزار بدر، مقتضى گرفتار شدن مجاهدان آن کارزار به عذابى بزرگ از جانب خداوند (لو لا کتب من اللّه سبق لمسکم فیما أخذتم عذاب عظیم) کلمه «فى» در «فیما أخذتم» سببیه است و «ما» در آن مصدریه. یعنى «بسبب أخذکم». و مراد از آن به دلیل آیه قبل اسیر گرفتن است.
۲- گرفتار نشدن مجاهدان بدر به عذاب الهى در کارزار بدر، امرى تقدیر شده از جانب خداوند (لو لا کتب من اللّه سبق لمسکم فیما أخذتم عذاب عظیم)
۳- سنت خداوند بر عقوبت نکردن انسانها پیش از بیان دستورات خویش است. (لو لا کتب من اللّه سبق لمسکم فیما أخذتم) در اینکه مراد از «کتب ... » چیست، چندین نظر ایراد شده است ; از جمله سنت الهى بر اینکه تا دستورى را به روشنى براى مردم بیان نکند، آنان را به عذاب گرفتار نمى سازد. و اسیر گرفتن در جنگ بدر هر چند کارى بسیار ناصواب بوده، ولى حکم آن به روشنى بیان نشده بود و لذا خداوند مرتکبان این عمل ناصواب را به عذاب گرفتار نساخت.
۴- وجود پیامبر(ص) در میان مجاهدان بدر، مانع نزول عذاب بر آنان شد. (لو لا کتب من اللّه سبق لمسکم فیما أخذتم) از احتمالاتى که درباره «کتب من اللّه ... » گفته شده، حقیقتى است که در آیه ۳۳ همین سوره آمده است (ما کان اللّه لیعذبهم و أنت فیهم. یعنى خداوند مردم را تا زمانى که تو در میان آنها هستى عذاب نخواهد کرد.)
۵- گرفتن اسیر در جنگ بدر مقتضى شکست مسلمانان در آن نبرد (لو لا کتب من اللّه سبق لمسکم فیما أخذتم عذاب عظیم) برخى برآنند که مراد از «عذاب عظیم» شکست از دشمن در کارزار بدر است و مقصود از «کتب من اللّه ... » وعده پیروزى است که خداوند پیش از وقوع جنگ بدر مسلمانان را به آن بشارت داد. بنابراین معناى آیه چنین مى شود: اگر وعده الهى به پیروزى شما (رزمندگان بدر) نبود، به سبب گرفتن اسیر پیش از سرکوبى کامل دشمن به شکست سختى گرفتار مى شدید. (برگرفته شده از روح المعانى).
۶- تقدیر و قضاى الهى بر پیروزى مسلمانان در جنگ بدر، مانع شکست مسلمانان، على رغم تحقق مقتضى آن (گرفتن اسیر پیش از سرکوبى کامل دشمن) (لو لا کتب ... عذاب عظیم)
۷- روى آورى رزمندگان اسلام به اسیر گرفتن از دشمن پیش از سرکوبى کامل آنان گناهى بزرگ است. (لمسکم فیما أخذتم عذاب عظیم) از اینکه گرفتن اسیر اقتضاى عذاب بزرگ دارد، معلوم مى شود این گناه، بزرگ است.
روایات و احادیث
۸- عن رسول اللّه(ص) قال: لم تکن الغنائم تحلّ لأحد کان قبلنا فطیّبها اللّه لنا لما علم اللّه من ضعفنا فانزل اللّه فیما سبق من کتابه احلال الغنائم «لو لا کتاب من اللّه سبق ... ».[۱] از رسول خدا(ص) روایت شده است: غنایم بر هیچ کس قبل از ما حلال نبود پس خداوند آن را بر ما حلال کرد، زیرا او از ضعف ما آگاه بود و در کتاب سابق خود، حلال شدن غنایم را براى ما نازل کرد. «اگر نبود حکم مکتوب سابق خدا، به سبب آنچه گرفتید عذاب بزرگى شما را مى گرفت» ... .
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲، ۴، ۵، ۶
- اسیرگیرى: قبل از پیروزى ۶، ۷
- جنگ: زمینه شکست در جنگ ۵، ۶ ; موانع شکست در جنگ ۶
- جهاد: احکام جهاد ۷
- خدا: سنتهاى خدا ۳ ; عذابهاى خدا ۱، ۲ ; مقدرات خدا ۲، ۶
- عذاب: مراتب عذاب ۱ ; موانع عذاب ۴ ; موجبات عذاب ۱
- غزوه بدر: اسیرگیرى در غزوه بدر ۱، ۵ ; پیروزى مسلمانان در غزوه بدر ۶ ; مجاهدان غزوه بدر ۱، ۲
- قضا و قدر:۶
- کیفر: بیخبیان ۳
- گناهان: کبیره ۷
- مجاهدان: مسؤولیت مجاهدان ۷
- محمد(ص): آثار وجودى محمد(ص) ۴ ; محمد(ص) و مجاهدان ۴
- مسلمانان: زمینه شکست مسلمانان ۵
- نظام جزایى:۳
منابع
- ↑ الدر المنثور، ج ۴، ص ۱۱۰.
