الأنعام ١١٥
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لاَ مُبَدِّلَ لِکَلِمَاتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ |
ترجمه
| الأنعام ١١٤ | آیه ١١٥ | الأنعام ١١٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَمَّتْ»: تمام شد. انجام پذیرفت. مراد این است که فرمان خدا انجام می‌پذیرد و جامه عمل به خود می‌گیرد. «کَلِمَةٌ»: فرمان. مراد تحقّق وعد و وعید خدا است (نگا: اعراف / هود / صافّات / و . «صِدْقاً وَ عَدْلاً»: صادقانه و دادگرانه. مراد این است که مضمون آن حتماً تحقّق می‌یابد و عادلانه پاداش نیکان و پادافره بدان داده می‌شود. مصدرند و حال بوده و به معنی (صَادِقَةً وَ عَادِلَةً) می‌باشند. «کَلِمَات»: فرمانها. سنن (نگا: احزاب / ). یادآوری: می‌توان در این آیه شریفه، واژه (کَلِمَة) را کلام‌الله یعنی قرآن، و واژه (کلمات) کلمه‌ها و جملات و احکام آن بشمار آورد. در این صورت معنی چنین می‌شود: قرآن پروردگارت در منتهای کمال است. در آنچه از آن خبر می‌دهد صادق، و درباره آنچه حکم صادر می‌کند عادل می‌باشد. هیچ کسی نمی‌تواند آن را تباه و دگرگون کند (زیرا خدا حافظ آن است. نگا: حجر / و خدا اقوال مردمان را می‌شنود و از افعال همگان آگاه است. «صِدْقاً وَ عَدْلاً»: این دو واژه می‌توانند تمییز باشند. در این صورت معنی چنین می‌شود: قرآن پروردگارت، صداقت و عدالت در آن به تمام و کمال است.و ...
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ... (۰) وَ إِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ... (۳) حُرِّمَتْ عَلَيْکُمُ الْمَيْتَةُ وَ... (۱) الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ... (۰) أَ فَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّمَا أُنْزِلَ... (۲) الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ... (۰) وَ إِنَّکَ لَتُلَقَّى الْقُرْآنَ... (۱) قَالُوا يَا قَوْمَنَا إِنَّا سَمِعْنَا... (۲) لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا... (۱)
تفسیر
- آيات ۱۲۱ - ۱۱۴، سوره انعام
- معناى (( كلمة )) و موارد استعمال آن در قرآن .
- مراد از تماميت كلمه به صدق و عدل در: (( تمت كلمة ربك ... )) كمال يافتن شرايع با تشريع شريعت اسلام است .
- در امورى از قبيل معارف الهى و شرايع ، نبايد به حدس و تخمين بسنده كرد و جز به علمو يقين تكيه نبايد كرد.
- مراد از گناه ظاهرى در: ذروا ظاهر الاءثم و باطنه )) واقوال مفسرين در اين باره .
- خطاب به مؤ منين كه اگر در خوردن مردار، از مشركين پيروى كنند در زمره آنان قرارخواهند گرفت .
- (رواياتى در ذيل جمله (( و تمت كلمة ربك ... )) و تذكيه حيوانات و...).
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «115»
و كلام پروردگارت، در صداقت و عدالت به حدّ كمال و تمام رسيد. هيچ تغييردهنده‌اى براى كلمات او نيست و او شنواى داناست.
نکته ها
مراد از «كلمت» در اين آيه، به دليل آيه‌ى قبل، آيات قرآن است ولى واژه‌ى «كلمة» در فرهنگ قرآن و روايات، گاهى به معناى وعده‌ى حتمى آمده است، «وَ تَمَّتْ كَلِمَتُ رَبِّكَ الْحُسْنى عَلى بَنِي إِسْرائِيلَ بِما صَبَرُوا» «2» كه تحقّق وعده‌ى الهى را نسبت به بنى‌اسرائيل به خاطر صبرشان بيان مى‌كند.
گاهى به معناى دين آمده است، «كلمت اللّه» يعنى دين خدا، و گاهى به پيامبر و اولياى الهى اطلاق شده است، چنانكه درباره‌ى حضرت عيسى عليه السلام مى‌خوانيم: «كَلِمَتُهُ أَلْقاها إِلى مَرْيَمَ» «3»
در روايات نيز از قول ائمّه عليهم السلام آمده است كه ما كلمات الهى هستيم. «نحن الكلمات» «4»
«1». بقره، 146؛ انعام، 20.
«2». اعراف، 137.
«3». نساء، 171.
«4». بحار، ج 24، ص 174.
جلد 2 - صفحه 538
پیام ها
1- قرآن، آخرين كتاب آسمانى و اسلام، آخرين دين الهى است. «تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
2- قرآن، معجزه‌اى كامل براى اثبات رسالت پيامبر اكرم است. «تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
3- قرآن، پاسخگوى همه‌ى نيازهاى هدايتى جوامع بشرى است. «تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
4- اسلام، مكمّل اديان گذشته است. تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ ...
5- اتمام دين با بعثت رسول اكرم صلى الله عليه و آله، جلوه‌اى از ربوبيّت خداوند است. «وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ»
6- مبناى قوانين و سنّتهاى خداوند در نظام هستى، صدق و عدل است. «وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا»
7- اخبار قرآن، صادق و احكامش بر عدل استوار است. «وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا» در آيه‌ى ديگر مى‌خوانيم: «وَ مَنْ أَصْدَقُ مِنَ اللَّهِ حَدِيثاً» «1»
8- در قرآن، تحريف راه ندارد. «لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ»
9- خداوند نيازها را بسيار خوب مى‌داند و با توجّه به آن، قرآن را نازل كرده است. «وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (115)
بعد از آن در وصف كتاب، منزل مى‌فرمايد:
وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ: و تمام شد و كامل گرديد فرمايش و كلام پروردگار تو، يعنى اخبار و احكام و مواعيد قرآن به نهايت غايت رسيده، بر وجهى كه قابل
«1» انعام، 14.
«2» اعراف آيه 2.
تفسير اثنا عشرى، ج3، ص: 361
زياده نيست. مراد «كلمه» دين خدا است كقوله وَ كَلِمَةُ اللَّهِ هِيَ الْعُلْيا «1» و يا مراد حجت است، يعنى حجت او را در بيان توحيد و نبوت به غايت رسيده صِدْقاً وَ عَدْلًا: از روى راستى در اخبار و مواعيد و عدالت در قضايا و احكام لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ: هيچكس نيست كه تبديل دهنده باشد مر اخبار و احكام او را چنانچه تبديل آيات تورات نمودند، زيرا حق تعالى محافظت قرآن فرموده از تبديل كه وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ. «2» يا هيچكس نتواند تبديل آن را نمايد به چيزى كه اصدق و اعدل باشد از آن. يا هيچ نبى و كتابى ناسخ آن نخواهد بود تا تبديل احكام آن شود وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ: و ذات احديت شنوا است گفتار همه را، دانا به اسرار همه، پس تمام را بر وفق اعمال جزا و سزا خواهد داد.
در كافى حضرت صادق عليه السّلام فرمايد: بدرستى كه امام مى‌شنود در شكم مادرش، پس زمانى كه متولد شود، خطى است بين دو كتف او (در روايتى بين دو چشم او و بروايت ديگر بر بازوى راست او) كه نوشته است:
«وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ- الخ» پس وقتى امر امامت را تفويض كنند به او، قرار دهد خداى تعالى از براى او عمودى از نور. مى‌بيند بسبب آن، آنچه بجا آورند مردم. «3» پس به اين حجت فرمايد خدا بر خلق. مراد احكام الهى حكم مصلحت و مفسده است كه لازمه آن اوامر و نواهى است. بنابر اين اگر تمام عالم جمع شوند بخواهند مصلحت و مفسده‌اى كه ذاتى اوامر و نواهى است تغيير دهند نتوانند، مثلا مصلحتى را كه در اداى زكات است، نتوانند تبديل به مفسده نمايند، يا مفسده‌اى كه در سرقت است بخواهند به مصلحت تبديل كنند، غير ممكن خواهد بود. پس احكام مجعوله مناقض با آيه شريفه نخواهد بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (115)
ترجمه
و تمام شد سخن پروردگارت از روى راستى و عدالت نيست بدل كننده سخنان او را و او است شنواى دانا.
تفسير
اعجاز براى اتمام حجّت است و بعد از تماميّت آن حاجت باعجاز نيست و تماميت هر چيز برسيدن آن است بنهايت كمالش و كلام الهى در منتهاى كمال است از هر حيث خصوص از حيث راستى و درستى در اخبار و مواعيد و از جهت صحّت و عدالت در قضايا و احكام و كسيرا نميرسد كه تغيير و تبديل نمايد آنرا پس رجوع بحكم منافى با حكمت است و خداوند شنوا است اقوال فاسده كفار را و دانا است بضمائر خبيثه آنها كه هر وقت بيك عنوانى ميخواهند از قبول حق امتناع نمايند و بعضى كلمات ربك قرائت نموده‌اند و از كلمه گاهى كلام اراده ميشود و اينكه تعبير بكلمه فرموده است شايد براى آن باشد كه حكم نوعا بيك كلمه صادر ميشود و حكم الهى بحقيّت دين اسلام صادر شده است و فوق آن حكمى متصوّر نيست و در كافى از حضرت صادق (ع) روايت نموده است كه امام زمان وقتى در شكم مادر است ميشنود و وقتى متولد ميشود نوشته شده است در ميان دو كتفش و در روايتى بر بازوى راستش اين آيه و وقتى بمنصب امامت فائز ميشود خداوند عمودى از نور در برابر او قرار ميدهد كه بآن مى‌بيند آنچه را بجا ميآورند اهل بلد او و در روايتى وارد است كه بسبب آن خداوند احتجاج مينمايد بر خلق و قمى و عياشى رحمة اللّه عليهما نيز قريب باين مضمون را نقل نموده‌اند ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ تَمَّت كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدقاً وَ عَدلاً لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِيعُ العَلِيم‌ُ (115)
و تمام شد كلمة پروردگار تو تماما مطابق با واقع و صدورش موافق با عدل تغيير دهنده نيست از براي كلمات او و او شنواي دانا است.
كلمة اللّه اطلاق بر آيات شريفه قرآن ميشود زيرا كلام الهي است و بر دين
جلد 7 - صفحه 180
الهي ميشود مثل وَ كَلِمَةُ اللّه‌ِ هِيَ العُليا توبه آيه 40، و بر حجة الهي از انبياء و اوصياء ميشود مثل وَ كَلِمَتُهُ أَلقاها إِلي مَريَم‌َ نساء آيه 160، و در اخبار زيادي بالغ بر ده حديث داريم که اينکه آيه شريفه بين دو چشم هر امامي يا بر عضد هر امامي ما بين كتفين علي الاختلاف الاخبار نوشته شده، و نيز در اخبار بسيار در باب زيارات و خطب و غير اينها اطلاق كلمات اللّه بر ائمه عليهم السّلام شده
(نحن الكلمات التامات)
و اينکه آيه شريفه شامل جميع اطلاقات ميشود زيرا بجميع اطلاقات صدق ميكند وَ تَمَّت كَلِمَةُ رَبِّكَ اما قرآن چيزي در آن فروگذار نشده و نقصاني در او نيست و دين دين مقدس اسلام از هر جهت تام و تمام و اتم‌ّ از تمام اديان است و اما انبياء و حجج از آدم تا حضرت بقية اللّه عجّل اللّه تعالي فرجه در هر عصر و زماني خالي نبوده و نخواهد بود
(لو خلت الارض عن الحجة لساخت باهلها و لماجت باهلها.)
صدقا اما قرآن وَ مَن أَصدَق‌ُ مِنَ اللّه‌ِ قِيلًا نساء آيه 121 وَ مَن أَصدَق‌ُ مِنَ اللّه‌ِ حَدِيثاً نساء آيه 89، و اما دين تمامش مطابق واقع خردلي بر خلاف واقع در او نيست، و اما انبياء و حجج تماما مبعوث و مجعول بجعل الهي با معجزات و ادله واضحه و براهين ساطعه ثابت و محقق شده.
و عدلا در قرآن تمام موافق با حكمت و مصلحت ذره‌اي بر خلاف عدل در او نيست چنانچه دين مقدس اسلام عادلانه است ظلم و جوري در هيچ حكمي از احكام اسلامي نيست، و اما انبياء و حجج تماما معصوم از خطاء و اشتباه و از معاصي هستند که شرط اولي نبوت و امامت است.
لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ قرآن و دين و امام باقيست تا قيامت و نزد حوض كوثر وَ هُوَ السَّمِيعُ العَلِيم‌ُ تفسيرش واضح و روشن است مكرر بيان شده تنبيه- اينکه آيه شريفه بصراحت بيان كمال دلالت را دارد بر اينكه بعد
جلد 7 - صفحه 181
از قرآن ديگر كتاب آسماني نيست و مثل بيان باب و ايقان بهاء و قوانين مجعوله دول تماما باطل و عاطل است و قرآن چيزي فروگذار نكرده و همچنين بعد از پيغمبر اسلام هر مدّعي نبوت كاذب و مفتريست مثل باب و بهاء و صبح ازل و قادياني و غير آنها از متنبّيان، و همچنين بعد از اسلام ديني و شريعتي نخواهد آمد زيرا اگر كتابي يا نبيّي يا ديني باشد وَ تَمَّت كَلِمَتُ رَبِّكَ كذب و دروغ ميشود و روي سخن با يهود و نصاري نيست زيرا آنها ملتزم بقرآن نيستند ما با كساني صحبت داريم که اسلام و قرآن و نبي‌ّ اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم را معتقد و معترف هستند غايت الامر ميگويند دين اسلام نسخ شد و دين جديدي آمد خذلهم اللّه و لعنهم لعنا وبيلا بعلاوه ما قطع نظر از قرآن و اخبار متواتره بطلان اينکه مزخرفات را از خود كتابهاي آنها ثابت و واضح و روشن ميكنيم اگر راست ميگويند بيان باب را بياورند، ايقان بهاء را حاضر كنند تا رسوايي آنها بر تمام اهل عالم ثابت شود بعلاوه دزديهاي بهاء در كتاب دزد بگير شيرازي مسطور است بسيار تعجب است ميدانند و كافر ماجرايي ميكنند
برگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- قرآن کلمه تام و صدق و عدل پروردگار است. (و هو الذى أنزل إلیکم الکتب ... و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا) مراد از «کلمت»، به قرینه آیه قبل که سخن از نزول کتاب است، قرآن مى تواند باشد.
۲- اسلام آخرین دین آسمانى و پیامبر (ص) خاتم انبیا و قرآن آخرین کتاب آسمانى است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا) لازمه تمام بودن قرآن در طول زمان این است که قرآن آخرین کتاب آسمانى و محتواى آن اسلام نیز آخرین دین باشد.
۳- نزول معجزات و محدوده آن، وارونه ساختن دل و دیده کافران، و قرار دادن دشمن براى پیامبران، از سنتها و کلمات خداوند و غیر قابل تغییر است. (إنما الأیت عند الله ... و نقلب ... و کذلک جعلنا ... و تمت کلمت ربک) در آیات گذشته چند سنت و قانون الهى یاد شد، از جمله: «نقلب أفئدتهم» و «ما کانوا لیؤمنوا» و «لکل نبى عدوا». لذا اگر مراد از «کلمت»، سنن باشد، همه موارد ذکر شده را مى تواند شامل گردد.
۴- قرآن کتابى تمام و کافى براى اثبات نبوت و رسالت پیامبر (ص) است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا) اگر مراد از «کلمت»، قرآن باشد، تمام بودن آن بدین معنى مى تواند باشد که قرآن از جهت مقاصدى که براى آن آمده وافى و کافى است. و از جمله مقاصد، به قرینه آیات قبل، اثبات حقانیت رسالت پیامبر (ص) است.
۵- قرآن و اسلام پاسخگوى همه نیازهاى هدایتى بشر و حجت تامه پروردگار است. (و تمت کلمت ربک) لازمه تمام بودن قرآن و در نتیجه اسلام، توان پاسخگویى به همه نیازهاست ; به گونه اى که به بیرون از خود نیازى نداشته باشد ; همان گونه که راغب مى گوید: «تمام ... انتهائه إلى حد لا یحتاج إلى شىء خارج عنه».
۶- اسلام تمام کننده و مکمل ادیان گذشته است. (و تمت کلمت ربک) اگر اسلام مکمل و متمم ادیان گذشته نبود، باید پس از آن هم دین دیگرى مى آمد و در این صورت تمام و کامل بودن بر آن صدق نمى کرد.
۷- اتمام دین، با بعثت پیامبر (ص) جلوه اى از ربوبیت خداوند است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا)
۸- صدق و عدل معیار و مبناى قوانین و سنتهاى خداوند در نظام هستى است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا) اگر مراد از «کلمت رب» قوانین و سنتهاى جارى خداوند باشد، صدق و عدل دو ویژگى شاخص آن سنتها خواهد بود.
۹- خبرهاى قرآن صادق و معارف، احکام و قوانین آن بر میزان عدل است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا)
۱۰- قرآن و کلام الهى در برترین مرتبه از نظر صدق و عدل قرار دارند. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا) اگر «صدقا و عدلا» تمیز نسبت باشند، بیانگر جهت تمامیت بوده که مضمون آن در برداشت فوق آمده است.
۱۱- راستى و عدل از ملاکها و مفاهیم اساسى و ارزشى اسلام است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا)
۱۲- قرآن و کلام الهى تبدیل ناپذیر و مصون از هر گونه نقض و تغییر است. (و تمت کلمت ربک ... لا مبدل لکلمته) «تبدیل» یعنى چیزى را به جاى چیز دیگر قرار دادن، و همچنین به معنى ابطال و نقض هم مجازاً به کار مى رود. لذا نفى تبدیل در آیه به این معنا نیز گرفته شده است.
۱۳- تنها خداوند سمیع (بسیار شنوا) و علیم (بسیار دانا) است. (و هو السمیع العلیم)
۱۴- کمال دین و تبدیل ناپذیرى کلمات خدا بر اساس شنوایى و علم گسترده اوست. (و تمت کلمت ... و هو السمیع العلیم)
۱۵- خداوند شنواى گفته ها و خواسته هاى مشرکان و آگاه به همه جوانب آن است. (و أقسموا بالله ... زخرف القول غرورا ... و تمت کلمت ربک ... و هو السمیع العلیم)
۱۶- ارائه کلمه تامه پروردگار (قرآن) با در نظر گرفتن همه شبهات و بهانه هاى مخالفان انجام پذیرفته است. (و تمت کلمت ربک صدقا و عدلا ... و هو السمیع العلیم) از وجوه محتمل در بیان تناسب «السمیع» با مضمون آیه آن است که ذکر این وصف براى اشاره به شبهات و القائاتى است که درباره قرآن مطرح مى شود. یعنى کلام خداوند تمام است و او شبهات را نیز در نظر داشته و با عنایت به آنها قرآن را نازل فرموده است.
روایات و احادیث
۱۷- عن النبى (ع) فى قوله «و تمت کلمة ربک صدقا و عدلا» قال: لا إله إلا الله.[۱] از رسول خدا (ص) روایت شده است: مراد از «کلمة ربک در آیه «و تمت کلمة ربک ... » «لا إله إلا الله» است.
موضوعات مرتبط
- ادیان: مکمّل ادیان ۶
- ارزشها: ملاک ارزشها ۱۱
- اسلام: جامعیت اسلام ۵ ; خاتمیت اسلام ۲ ; ویژگى اسلام ۲، ۵ ; هدایتگرى اسلام ۵
- اسماء و صفات: سمیع ۱۳ ; علیم ۱۳
- انبیا: خاتم انبیا ۲
- توحید: کلمه توحید ۱۷
- خدا: اتمام حجت خدا ۵ ; اختصاصات خدا ۱۳ ; حتمیت سنّتهاى خدا ۳ ; ربوبیت خدا ۷ ; شنوایى خدا ۱۴، ۱۵ ; صداقت کلام خدا ۱۰ ; علم خدا ۱۴، ۱۵ ; ویژگیهاى سنتهاى خدا ۸ ; ویژگیهاى کلام خدا ۱۰، ۱۲
- دشمنى: با انبیا ۳
- دین: آخرین دین ۲ ; اتمام دین ۷ ; منشأ کمال دین ۱۴
- صداقت: ارزش صداقت ۱۱ ; اهمیت صداقت ۸
- عدالت: ارزش عدالت ۱۱ ; اهمیت عدالت ۸
- قرآن: احکام قرآن ۹ ; اخبار قرآن ۹ ; اعتدال قرآن ۱ ; بهانه جویى مخالفان قرآن ۱۶ ; جامعیت قرآن ۱، ۵ ; خاتمیت قرآن ۲ ; صداقت قرآن ۱، ۹، ۱۰ ; صیانت قرآن از تغییر ۱۲ ; کمال قرآن ۱ ; نزول قرآن ۱۶ ; نظام تعالیم قرآن ۹ ; نقش قرآن ۴ ; ویژگى قرآن ۱، ۲، ۴، ۵، ۱۰، ۱۲، ۱۶ ; هدایتگرى قرآن ۵
- کافران: ختم قلب کافران ۳ ; کوردلى کافران ۳
- کتب آسمانى: آخرین کتاب آسمانى ۲
- کلمات الله:۱، ۳، ۱۶ تغییرناپذیرى کلمات الله ۱، ۳، ۱۶ ۱۴ ; مراد از کلمات الله ۱، ۳، ۱۶ ۱۷
- محمّد (ص): آثار بعثت محمّد (ص) ۷ ; خاتمیت محمّد (ص) ۲ ; دلایل نبوت محمّد (ص) ۴
- مشرکان: خواسته هاى مشرکان ۱۵
- معجزه: منشأ معجزه ۳ و اگر از بیشتر کسانى که روى زمینخاند پیروى کنى تو را از راه خدا گمراه میخکنند، [زیرا] جز از گمان پیروى نمیخکنند، و جز حدس و تخمین نمیخزنند.
منابع
- ↑ الدر المنثور، ج ۳، ص ۳۴۵.
[[رده:منشأ معجزه و اگر از بیشتر کسانى که روى زمینخاند پیروى کنى تو را از راه خدا گمراه میخکنند [زیرا] جز از گمان پیروى نمیخکنند و جز حدس و تخمین نمیخزنند.]]
