ق ١٧

إِذْ يَتَلَقَّى‌ الْمُتَلَقِّيَانِ‌ عَنِ‌ الْيَمِينِ‌ وَ عَنِ‌ الشِّمَالِ‌ قَعِيدٌ

ترجمه

(به خاطر بیاورید) هنگامی را که دو فرشته راست و چپ که ملازم انسانند اعمال او را دریافت می‌دارند؛

|آن دم كه دو [فرشته‌] دريافت كننده، [اعمال او را] دريافت مى‌كنند كه از راست و چپ [در كمين‌] نشسته‌اند

آنگاه كه دو [فرشته‌] دريافت‌كننده از راست و از چپ، مراقب نشسته‌اند.

آن گاه که دو ملک دریافت دارنده (یعنی فرشتگان مراقب و حاضر مأمور نگارش اعمال خیر و شر او) از طرف راست و چپ (به مراقبت او) بنشسته و (اعمال آدمی را) دریافت می‌دارند.

[یاد کن] دو فرشته ای را که همواره از ناحیه خیر و از ناحیه شر، ملازم انسان هستند و همه اعمالش را دریافت کرده و ضبط می کنند.

هنگامى كه آن دو فرشته فراگيرنده در جانب راست و جانب چپ او نشسته‌اند هر چيز را فرامى‌گيرند.

چون فراگیران که از راست و از چپ او کمین‌دار هستند، [کارها و سخنان او را] فراگیرند

آنگاه كه آن دو [فرشته‌] فراگيرنده از جانب راست و از جانب چپ [آدمى‌] نشسته [اعمال او را] فرامى‌گيرند.

بدانگاه که دو فرشته‌ای که در سمت راست و در طرف چپ انسان نشسته‌اند و اعمال او را دریافت می‌دارند (ما از همه چیز و همه کس - حتّی از این دو فرشته - به او نزدیکتریم).

چون دو (فرشته‌ی) دریافت کننده‌- نشسته‌ای از راست و نشسته‌ای از چپ- (از اعمالش را) به خوبی دریافت می‌دارند.

هنگامی که دریابند آن دو دریابندگان از راست و از چپ نشسته‌ای‌

ق ١٦	آیه ١٧	ق ١٨
سوره : سوره ق نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِذْ»: معمول واژه اقرب است، یا مفعول به فعل محذوف (أُذْکُرْ). «یَتَلَقّی»: دریافت می‌دارند. «الْمُتَلَقِّیَانِ»: دو دریافت‌کننده. مراد دو فرشته‌ای است که همراه هر انسانی بوده، یکی در طرف راست مأمور ثبت و ضبط اعمال نیک است، و دیگری در طرف چپ مأمور ثبت و ضبط اعمال بد است. «قَعِیدٌ»: نشسته. همدم. فعیل به معنی فاعِل، یعنی قَعید به معنی قاعِد، مثل جَلیس به معنی جالِس است، و یا این که فَعیل به معنی مُفاعِل، یعنی قَعید به معنی مُقاعِد است. مثل جَلیس به معنی مُجالِس یا نَدیم به معنی مُنادِم. مبتدای مؤخر است. «عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ»: در اصل عَنِ الْیَمِینِ قَعِیدٌ وَ عَنِ الشِّمَالِ قَعِیدٌ است که به قرینه (قَعِیدٌ) اوّل حذف شده است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ هُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ‌ عِبَادِهِ‌ وَ... (۰) وَ کُلَ‌ إِنسَانٍ‌ أَلْزَمْنَاهُ‌... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۵ - ۳۸ سوره ق
• رد استبعاد اعاده خلقت ، و بيان امكان آن با استناد به وقوع خلقت نخستين
• قدرت و علم خداوند در خلق و تدبير موجودات بهحال خود باقى است
• بيان مقصود ((نزديگى خداوند بر انسان )) با عبارتى ساده و همه كس فهم
• علم خدا به انسان از طريق فرشتگان كاتب اعمال
• گفتار بعضى از مفسرين پيرامون ظرف ((اذا)) در آيه شريفه
• فرشتگان موكل بطور كامل مراقب انسان هستند و چيزى را از قلم نمى اندازند
• معناى اينكه فرمود: سكره موت ((به حق )) آمد
• مقصود از سائق و شهيدى كه در قيامت همراه هر كسى مى آيند و بيان اينكه مخاطب آيه :((لقد كنت فى غفلة من هذا...)) كيست و مفهوم آن چيست
• دو نكته اى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
• معناى آيه : ((و قال قرينه هذا ما لدىّ عتيد))
• پاسخ خداى تعالى به عذرى كه به قرين شيطانى مشرك دوزخى مى آورد
• تفسير و توضيع ((و ما اءنا بظلام للعبيد))
• وجوهى كه درباره سئوال و جواب در آيه : ((يومنقول لجهنم هل امتلات و تقول هل من مزيد)) و مفاد آن گفته شده است
• وصف متقين و ورودشان به بهشت
• معناى اينكه درباره بهشت متقين فرمود: ((لهم ما يشاؤ ن فيها و لدنيا مزيد))
• روايتى در ذيل آيه : ((افعيينا بالخلق الاول ...)) و درباره دو فرشته نويسنده حسنات وسيئات
• روايتى دال بر اينكه خطاب ((القيا فى جهنمكل كفار عنيد)) به پيامبر و على (عليهما الصلوة و السلام ) مى شود
• چند روايت در ذيل آيه : ((يوم نقول لجهنم هل امتلاءت ...)) و راجع به اينكه درباره متقيندر بهشت فرموده : ((لهم ما يشاؤ ن فيها ولدينا مزيد)) و...
• روايتى در شاءن نزول ((و لقد خلقنا السموات و الاءرض ...)) و سخنى پيرامون آن

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- دو فرشته از چپ و راست، همواره در کمین دریافت و ضبط کردار آدمى (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید)

۲- فرشتگانِ ثبت کننده اعمال - علاوه بر علم محیط الهى - گواهى دیگر بر اعمال انسان* (و نحن أقرب إلیه من حبل الورید . إذ یتلقّى المتلقّیان) در آیه قبل، خداوند علم خویش را به عنوان ملاک محاسبه انسان ها معرفى فرمود و اکنون در این آیه دریافت هاى دو فرشته را، به عنوان گواهى دیگر بر اعمال آدمى یاد کرده است.

۳- توجه انسان به وجود دو مراقب بر اعمال وى، زمینه ساز تبعیت نکردن از وسوسه هاى نفس (و نعلم ما توسوس به نفسه ... إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید)

۴- ثبت اعمال نیک انسان، به وسیله یک فرشته و ثبت اعمال بد وى، بهوسیله فرشته اى دیگر (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید) برداشت بالا بدان احتمال است که تعیین دو دریافت گر و حضور هر یک در طرفى خاص اشاره به مطلب فوق داشته باشد.

۵- تحقق اراده خداوند در نظام تکوین، از طریق وسایط همراه با تقسیم کارها (إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید) به کار گرفته شدن عناصر دریافت گر و تعدد آنها و نظارت بر دو سوى مختلف یا دوگونه عمل، حکایت از مطلب یاد شده دارد.

روایات و احادیث

۶- «عن أبى عبداللّه(ع) فى قول اللّه تبارک تعالى «إذ یتلقّى المتلقّیان عن الیمین و عن الشمال قعید» قال هما الملکان...; از امام صادق(ع) درباره سخن خداوند تبارک و تعالى (إذ یتلقّى المتلقّیان) روایت شده که فرمود: آنان همان دو فرشته اند...».

موضوعات مرتبط

• خدا: آثار علم خدا ۲; مجارى اراده خدا ۵
• ذکر: آثار ذکر ثبت عمل ۳
• عمل: آثار ثبت عمل ۲; ثبت عمل پسندیده ۴; ثبت عمل ناپسند ۴; گواهان عمل ۲
• عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۵
• ملائکه: ملائکه ثبت عمل ۱، ۴، ۶
• هواپرستى: موانع هواپرستى ۳