ص ٧٢
ترجمه
| ص ٧١ | آیه ٧٢ | ص ٧٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَإِذَا سَوَّیْتُهُ ...»: (نگا: حجر / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۶۵ - ۸۸ ص
- تقرير احتجاجات متعدد بر وحدانيت خداى تعالى كه آيه :قل انما انا منذر و ما من اله الا الله ... متضمن است
- توضيح درباره ارتباط آيه : اذقال ربك للملئكة انى خالق بشرا من طين باقبل
- وجه تسميه انسان به بشر و بيان مبداء خلقت انسان
- وجه اينكه فرمود آدم را با دو دستم آفريدم
- معناى جمله : استكبرت ام كنت من العالين كه استفهام توبيخى از ابليس درباره سجدهنكردنش براى آدم است
- اشاره به اينكه عين خواسته ابليس فانظرنى الى يوم يبعثون اجابت نشده و او الى وقتاليوم المعلوم مهلت داده شده
- مبداء ارتكاب معاصى ، انكار مالكيت مطلقه خدا و حكمت او است
- قضاء الهى درباره ابليس و پيروان او
- قرآن ذكرى است جهانى و اخبار آن اختصاص به زمان معين ندارد
- رواياتى درباره مخاصمه ملا اعلى ، استكبار ابليس و اباء او از سجده بر آدم ، و اوصافمتكلفين
نکات آیه
۱ - اندام انسان، برخوردار از اعتدال، تناسب و هماهنگى (فإذا سوّیته) «سوّیته» به معناى «اعتدلته» (آن را معتدل و متناسب ساختم) مى باشد.
۲ - دمیده شدن روح الهى در آدم، پس از سامان یافتن و تکمیل شدن اندام او (فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى)
۳ - روح دمیده شده در کالبد آدم، برخوردار از شرافت و ارزش ویژه (فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى) اضافه در «روحى» اضافه تشریفى است و مى رساند که روح آدمى در مقایسه با دیگر ارواح موجود در عالم، از شرافت و ارزش ویژه و بالایى برخوردار است.
۴ - انسان، موجودى مرکب از جسم و روح (خلق بشرًا من طین . فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى)
۵ - گِل و روح، آغاز و پایان سیر تکوین انسان (خلق بشرًا من طین . فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى)
۶ - روح بشر، پدیده اى لطیف (و نفخت فیه من روحى) از تعبیر «نفخ» که به معناى وارد کردن باد و هوا در داخل اجسام است، مى توان برداشت یاد شده را به دست آورد.
۷ - فرمان خداوند به فرشتگان براى سجده بر آدم(ع) پس از آفرینش او (فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى فقعوا له سجدین)
۸ - دمیده شدن روح الهى در انسان، موجب شایستگى وى براى مسجود فرشتگان بودن (خلق بشرًا من طین . فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى فقعوا له سجدین) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که فرمان خداوند به سجده بر آدم(ع)، پس از دمیده شدن روح الهى در او صادر گردید و این مى رساند که آنچه موجب شایستگى آدم براى سجده شد، روح الهى وى بود; نه جسم و کالبدش.
۹ - انسانیت، هویت و شخصیت انسان به روح الهى او بستگى دارد; نه به جسم و کالبدش. (فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى فقعوا له سجدین) برداشت یاد شده از آن جا است که سجده فرشتگان بر آدم(ع) - که نشانه شخصیت و هویت ارزشمند انسانى او است - پس از دمیده شدن روح الهى در وى بود.
۱۰ - انسان، در مجموعه نظام آفرینش، از مقام، شرافت و جایگاه ویژه برخوردار است. (فإذا سوّیته ... فقعوا له سجدین) برداشت یاد شده از سجده همه فرشتگان بر آدم، قابل استفاده است.
۱۱ - انسان، داراى مقام و شرافتى فراتر و برتر از فرشتگان * (فإذا سوّیته ... فقعوا له سجدین) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند در ضمن چهار آیه قبل فرشتگان را از «ملأ أعلى» (موجودات برین) معرفى کرده است; ولى در این آیه به آنان فرمان داد که باید در برابر آدم سجده کنند. ناگفته نماند مقصود از آدم و انسان همه انسان ها نیست; بلکه افرادى اند که در پرتو ایمان و عمل صالح، سیر کمال را پیموده و به خدا نزدیک شده اند.
۱۲ - جواز سجده و خضوع در برابر غیر خدا، با اذن الهى (فإذا سوّیته ... فقعوا له سجدین)
۱۳ - سجده، نماد و مظهر بزرگداشت و تکریم (فقعوا له سجدین) از این که خداوند براى بزرگداشت انسان و تبیین جایگاه برتر او در میان سایر موجودات، به فرشتگان فرمان داد تا در برابر او به سجده بیفتند - با آن که امکان تکریم به صورت دیگر وجود داشت - مى رساند که سجده، رمز و مظهر تعظیم و بزرگداشت است.
۱۴ - اهمیت آفرینش انسان در مجموعه نظام هستى (إذ قال ربّک للملئکة إنّى خلق بشرًا من طین ... فقعوا له سجدین) در میان گذاشتن و به اطلاع رساندن آفرینش انسان به ملائکه - پیش از آفرینش آدم(ع) - مى تواند گویاى برداشت یاد شده باشد.
روایات و احادیث
۱۵ - «عن الأحول . قال: سألت أباعبداللّه(ع) عن الروح التى فى آدم(ع) قوله: فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى» قال: هذه روح مخلوقة...;[۱] احول گوید: از امام صادق(ع) از روح آدم(ع) در آیه «فإذا سوّیته و نفخت فیه من روحى» سؤال کردم، فرمود: این روح مخلوق و آفریده خدا است; [نه این که از خدا جدا شده باشد]».
موضوعات مرتبط
- آدم(ع): خلقت آدم(ع) ۷; سجده بر آدم(ع) ۷; عظمت روح آدم(ع) ۳; فضایل آدم(ع) ۳; مراحل خلقت آدم(ع) ۲; نفخ روح در آدم(ع) ۲
- احکام :۱۲
- انسان: آثار نفخ روح در انسان ۸; ابعاد انسان ۴; انسان از گِل ۵; اهمیت خلقت انسان ۱۴; بدن انسان ۴; برترى انسان بر ملائکه ۱۱; تناسب اعضاى انسان ۱; حقیقت انسان ۹; روح انسان ۴، ۵، ۶; سجده بر انسان ۸; شخصیت انسان ۹; فضایل انسان ۸، ۱۰، ۱۱; مراحل خلقت انسان ۵
- تکریم: نشانه هاى تکریم ۱۳
- خدا: آثار اذن خدا ۱۲; اوامر خدا ۷; نقش روح خدا ۸، ۹
- روح: حقیقت روح ۱۵; خلقت روح ۱۵; لطافت روح ۶
- سجده: احکام سجده ۱۲; حقیقت سجده ۱۳; سجده بر غیرخدا ۱۲
- ملائکه: تکلیف ملائکه ۷; سجده ملائکه ۸; فضایل ملائکه ۱۱
منابع
- ↑ کافى، ج ۱، ص ۱۳۳، ح ۱; نورالثقلین، ج ۳، ص ۱۱- ، ح ۳۰.
