الرحمن ٦٠
ترجمه
| الرحمن ٥٩ | آیه ٦٠ | الرحمن ٦١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«هَلْ جَزَآءُ ...»: استفهام انکاری است، و این آیه در حقیقت دلیلی برای آیات پیشین است که در آنها از نعمتهای ششگانه بهشتیان سخن رفته است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَ... (۲) لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا الْحُسْنَى وَ... (۲)
إِنَ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ... (۱) مُتَّکِئِينَ عَلَى رَفْرَفٍ خُضْرٍ وَ... (۱) ثُمَ آتَيْنَا مُوسَى الْکِتَابَ... (۱) کَذٰلِکَ وَ زَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ... (۰)
تفسیر
- آيات ۳۱ - ۷۸، سوره الرحمن
- معناى جمله ((سنفرغ لكم ايها الثقلان )) و عدم منافات آن با ((لا يشغله شاءن عن شاءن))
- معناى اينكه خطاب به جن و انس فرمود نمى توانيد بگريزيد جز به سلطان
- آيه ((فيومئذ لا يسئل عن ذنبه انس و لا جان )) سرعت حساب را افاده مى كند و با آيه((وقفوهم انهم مسؤ ولون )) و امثال آن منافات ندارد
- مراد از مقام پروردگار در آيه : ((و لمن خاف مقام ربه جنتان ))
- اشاره به اقسام و مراحل خوف از مقام پروردگار و بيان اينكه مقصود از خائنان در آيه :((و لمن خاف ...)) مخلصين است
- اقوال مختلف درباره اينكه خائف از مقام رب دو بهشت دارد
- وصف آن دو بهشت
- وصف حوريان بهشتى
- مراد از ((و من دونهما جنتان ))
- همسران بهشتى (خيرات حسان ) و توصيف آنان
- ثنائى جميل بر خداوند كه اينهمه رحمت ارزانى داشتم
- بحث روايتى
- چند روايت در ذيل آيه ((و لمن مقام ريه جنتان ))
- رواياتى در ذيل آيه ((هل جزاء الاحسان الا الاحسان ))
- چند روايت درباره وجود دو قسم بهشت و درباره همسران بهشتى
نکات آیه
۱ - نعمت هاى شگرف بهشت، پاداش و احسان خداوند به اعمال نیک و شایسته خلق (کأنّهنّ الیاقوت ... هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) واژه «إحسان» در لغت عرب بر دو معنا اطلاق مى شود: الف) کار نیک، ب) نیکى به غیر. در آیه شریفه «احسان» اول به معناى اول و احسان دوم به معناى دوم به کار رفته است.
۲ - بى تفاوت بودن در برابر احسان دیگران، امرى نکوهیده در پیشگاه خداوند و عقل (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) پرسش در آیه شریفه در حقیقت به داورى کشاندن عقل است و نیز مهر تأییدى از جانب خداوند بر داورى هاى عقل سلیم مى باشد.
۳ - دستیابى به بهشت و نعمت هاى آن، منوط به عملکرد نیک خود انسان (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) از این که احسان، در مقابل احسان مطرح شده - به دلالت التزام - دانسته مى شود که آدمى، آن گاه به احسان و پاداش حق دست مى یابد که خود، اهل احسان و عملکرد نیک باشد.
۴ - خوف از مقام پروردگار و پرهیز از تکذیب و کفر، از نمودهاى بارز احسان و نیک کردارى (و لمن خاف مقام ربّه جنّتان ... هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) در آیات پیشین مسأله خوف از مقام پرودگار و پرهیز از تکذیب و کفر به عنوان محور برخوردارى از نعمت ها مطرح شده است. احسان اول در آیه شریفه مى تواند نظر به آن دو داشته باشد.
۵ - احسان خداوند، مقتضى احسان و نیک کردارى خلق است. (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن) برداشت یاد شده، مبتنى بر این است که احسان نخست مربوط به خداوند باشد; یعنى، آیا در برابر احسان خداوند، جز احسان و نیکوکارى، شایسته است؟
۶ - لزوم پاداش دادن به احسان و نیکى دیگران، با احسان و نیکى به ایشان (هل جزاء الإحسن إلاّالإحسن)
روایات و احادیث
۷ - «على بن سالم، قال سمعت أباعبداللّه(ع) یقول: ...قول اللّه تعالى «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» جرت فى الکافر و المؤمن و البرّ و الفاجر و من صنع إلیه معروف فعلیه أن یکافىء به...;[۱] على بن سالم گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى فرمود: ...قول خداى تعالى «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» درباره کافر و مؤمن، نیکوکار و بدکار جارى است. هر کس براى او کار نیکى انجام شود، بر او [لازم] است با نیکى آن را جبران کند».
۸ - «عن على بن أبیطالب(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» فقال رسول اللّه(ص) هل جزاء من أنعمت علیه بالتوحید إلاّ الجنّة؟[۲] از امام على بن ابى طالب(ع) درباره سخن خداوند «هل جزاء الإحسان إلاّ الإحسان» روایت شده که رسول خدا(ص) فرمود: [خداوند مى فرماید] آیا پاداش کسى که به او نعمت توحید داده ام، غیر از بهشت است؟»
موضوعات مرتبط
- احسان: آثار احسان ۳; اهمیت پاداش احسان ۲; پاداش احسان ۱، ۶; زمینه احسان۵; عمومیت پاداش احسان ۷; نشانه هاى احسان ۴
- ایمان: پاداش ایمان به توحید ۸
- بهشت: زمینه بهشت ۱; زمینه نعمتهاى بهشت ۳; موجبات بهشت ۳، ۸
- ترس: ترس از خدا ۴
- خدا: آثار احسان خدا ۵; پاداشهاى خدا ۱; سرزنشهاى خدا ۲
- عقل: بینش عقل ۲
- عمل: عمل ناپسند ۲
- کفر: اجتناب از کفر ۴
- نعمت: زمینه نعمت ۱
