البقرة ٧٣
ترجمه
| البقرة ٧٢ | آیه ٧٣ | البقرة ٧٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَعْضِ»: بخش. برخ. تکّه. «کَذلِکَ»: آن چنان. بدین منوال. «المَوْتَی»: مردگان. «آیَاتِهِ»: نشانه‌ها و دلائل خود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ... (۳)
ثُمَ بَعَثْنَاکُمْ مِنْ بَعْدِ... (۱) وَ جَعَلْنَا فِيهَا جَنَّاتٍ مِنْ... (۰) لِيَأْکُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَ مَا... (۰)
تفسیر
- آيات ۶۳ ۷۴ بقره
- برداشتن كوه بمنظور اكراه مردم نبوده
- نمى شود به خدا نسبت اميد داد
- نكاتى كه باعث بيان داستان گاو بنى اسرائيل با اسلوب مخصوص شده
- بى ادبى بنى اسرائيل و آزار حضرت موسى (ع ) توسط آنان كه از آيات قرآنى استفاده مى شود
- داستان گاو در تورات
- داستان گاو بنى اسرائيل و برخورد آنان با پيامبر عصر خود
- تشبيه قساوت قلوب به سنگ سخت
- بحث روايتى (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته و درباره داستان گاو بنىاسرائيل )
- بحث فلسفى (درباره دو معجزه : زنده كردن مردگان و مسخ )
- اشكالى بر گفتار فوق و پاسخ به آن
- بحث علمى و اخلاقى (درباره رفتار و اخلاق بنىاسرائيل )
- هر تقليدى مذموم نيست
- در زندگى اجتماعى ، انسان ناچار از تقليد است
نکات آیه
۱ - خداوند، به قوم موسى فرمان داد تا قطعه اى از گاو ذبح شده را بر پیکر مقتول بزنند. (فقلنا اضربوه ببعضها) ضمیر مفعولى در «إضربوه» به «نفساً» بر مى گردد و ضمیر در «ببعضها» به «بقرة» ارجاع مى شود.
۲ - مقتول قوم موسى در پى زده شدن پاره اى از گاو ذبح شده بر وى، زنده شد. (فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى) عبارت «کذلک یحى اللّه الموتى; خداوند بدین سان مردگان را زنده مى کند» پس از جمله «فقلنا ...» دلالت بر زنده شدن آن مقتول دارد.
۳ - تحقق فعل خدا با جریان اسباب و علل (فقلنا اضربوه ببعضها)
۴ - مقتول قوم موسى پس از زنده شدن، قاتل خویش را معرفى کرد. (واللّه مخرج ما کنتم تکتمون. فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى) بیان زنده شدن مقتول بنى اسرائیل، پس از بیان وعده الهى به افشاى هویت قاتل، دلالت بر جمله اى محذوف دارد; یعنى: فضربوه بها فصار حیاً و قال إن فلاناً قتلنى.
۵ - حیات بخشى به مقتول بنى اسرائیل، کار خداوند بود. (فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى) از هدفهاى بیان این حقیقت که «خداوند مردگان را زنده مى کند» - پس از بیان زنده شدن مقتول بنى اسرائیل به وسیله زدن عضوى از گاو بر آن - رساندن این معناست که: حیات بخشى به آن مقتول فعل خداوند بود، نه اثرى از عضو آن گاو ذبح شده.
۶ - مقتول قوم موسى از جنس ذکور بود. (فقلنا اضربوه ببعضها) برداشت فوق از آوردن ضمیر مذکر «ه» در «إضربوه» - که به «نفساً» بر مى گردد - استفاده شده است.
۷ - خداوند، همه مردگان را حیاتى دوباره خواهد بخشید. (کذلک یحى اللّه الموتى)
۸ - زنده کردن مردگان براى خداوند امرى سهل و آسان است. (کذلک یحى اللّه الموتى) به نظر مى رسد «وجه شبه» میان زنده کردن مقتول بنى اسرائیل و سایر مردگان، سهولت و آسانى آن باشد; یعنى، خداوند به همان آسانى و سهولت که آن مرده را زنده کرد، سایر مردگان را نیز زنده مى کند.
۹ - خداوند، با به کارگیرى اسباب، مردگان را براى حضور در قیامت زنده مى کند.* (فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى) برداشت فوق بدان احتمال است که «وجه شبه» میان زنده شدن مقتول بنى اسرائیل و زنده شدن مردگان در قیامت، به کارگیرى اسباب باشد.
۱۰ - امکان زنده شدن مردگان در دنیا (فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى)
۱۱ - داستان کشته شدن فردى از قوم موسى و احیاى دوباره او، معجزه و رخدادى سزاوار به خاطر سپردن و به یادداشتن (و إذ قتلتم نفساً ... فقلنا اضربوه ببعضها کذلک یحى اللّه الموتى) «إذ» مفعول براى فعل مقدر «اذکروا» مى باشد.
۱۲ - خداوند، آیات و نشانه هاى قدرت خویش را همواره و به گونه اى روشن براى مردم نمایان مى سازد. (و یریکم ءایته) آیات به معناى نشانه هاست، به نظر مى رسد در آیه فوق - به مناسبت بیان احیاى مردگان - مراد از آیات، نشانه ها و دلایل قیامت یا قدرت خداوند است.
۱۳ - از اهداف ارائه آیات به مردم، ایجاد زمینه هاى فهم اقتدار و توانمندى خداوند در آنان است. (و یریکم ءایته لعلکم تعقلون)
۱۴ - فهمیدن و اندیشه کردن، از ارزشهاى والاست. (و یریکم ءایته لعلکم تعقلون) از اینکه ارائه آیات با هدف ایجاد زمینه فهم و اندیشه در بشر مطرح شده، ارجمندى اندیشه کردن و فهمیدن، به دست مى آید.
۱۵ - زنده شدن مقتول بنى اسرائیل و معرفى قاتل خویش، از آیات خدا و از نشانه هاى اقتدار اوست. (فقلنا اضربوه ببعضها کذلک ... یریکم ءایته لعلکم تعقلون) از مصداقهاى «آیاته» - که آیه ناظر به آن است - زنده شدن مقتول بنى اسرائیل مى باشد.
۱۶ - هدف از نقل داستانها در قرآن، ایجاد زمینه هاى درک و اندیشه در انسانهاست. (و یریکم ءایته لعلکم تعقلون) مراد از «آیات» گاهى حقایق و وقایع خارجى است و گاهى مقصود از آن بیان و نقل حقایق مى باشد. برداشت فوق ناظر به احتمال دوم است. بر اساس این احتمال از مصادیق «آیاته»، داستان گاو بنى اسرائیل و داستان زنده شدن مقتول آنان مى باشد.
روایات و احادیث
۱۷ - بزنطى از امام رضا(ع) روایت نموده که: «ان رجلا من بنى اسرائیل قتل قرابة له ... فقالوا لموسى (ع) ان سبط آل فلان قتلوا فلاناً فاخبرنا من قتله؟ قال ایتونى ببقرة ... فاشتروها و جاؤا بها فأمر بذبحها ثم أمر ان یضرب المیت بذنبها فلما فعلوا ذلک حیى المقتول و قال یا رسول اللّه ابن عمّى قتلنى دون من یدعى علیه قتلى فعلموا بذلک قاتله ...;[۱] شخصى از بنى اسرائیل یکى از نزدیکان خود را کشت ... بنى اسرائیل به موسى گفتند: فلان قبیله، فلانى را کشته است و تو قاتل را معرفى کن. موسى (ع) فرمود: گاوى را نزد من آورید ... آنان گاو را خریده و نزد موسى(ع) بردند و موسى امر به ذبح آن کرد. سپس امر نمود که دم آن گاو را به مقتول بزنند و چون این کار را کردند آن مرده زنده شد و گفت اى پیامبر خدا! پسر عمویم مرا کشته است نه آن کس که او را متهم به کشتن من کرده اند، پس با این عمل قاتل را شناسایى نمودند ...».
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: ۱۵ ارائه آیات خدا ۱۲; تبیین آیات خدا ۱۲; فلسفه ارائه آیات خدا ۱۳
- ادراک: ارزش ادراک ۱۴; زمینه ادراک ۱۶
- ارزشها: ۱۴
- بنى اسرائیل: احیاى مقتول بنى اسرائیل ۲، ۴، ۵، ۱۱، ۱۵; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲، ۴، ۱۱، ۱۷; ذبح گاو بنى اسرائیل ۱۷; قصه قتل در بنى اسرائیل ۱۱;قصه گاو بنى اسرائیل ۱۷; مذکر بودن مقتول بنى اسرائیل ۶
- تعقل: ارزش تعقل ۱۴; زمینه تعقل ۱۶
- جرایم: کیفیت کشف جرایم ۱، ۲، ۴
- حیات: تجدید حیات ۷; منشأ حیات ۵، ۷
- خدا: افعال خدا ۵، ۷، ۸، ۹، ۱۲; اوامر خدا ۱; تحقق افعال خدا ۳; نشانه هاى قدرت خدا ۱۲، ۱۳، ۱۵
- ذکر: ذکر تاریخ ۱۱
- رجعت: امکان رجعت ۱۰
- علیت: نظام علیت ۳
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۳
- قاتل: کیفیت کشف هویت قاتل ۱، ۲
- قتل: کشف قتل با گاو مذبوح ۱
- قرآن: فلسفه قصص قرآن ۱۶
- قیامت: حشر در قیامت ۹
- مردگان: احیاى دنیوى مردگان ۱۰; احیاى مردگان ۷; اسباب احیاى مردگان ۹; سهولت احیاى مردگان ۸
- معجزه: معجزه احیاى مردگان ۱۱
- موسى(ع): قصه موسى(ع) ۱۷
منابع
- ↑ عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۱۳، ح ۳۱; نورالثقلین، ج ۱، ص ۸۸، ح ۲۳۸.
