الأنعام ٤٢

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى‌ أُمَمٍ‌ مِنْ‌ قَبْلِکَ‌ فَأَخَذْنَاهُمْ‌ بِالْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ‌ يَتَضَرَّعُونَ‌

ترجمه

ما به سوی امتهایی که پیش از تو بودند، (پیامبرانی) فرستادیم؛ (و هنگامی که با این پیامبران به مخالفت برخاستند،) آنها را با شدّت و رنج و ناراحتی مواجه ساختیم؛ شاید (بیدار شوند و در برابر حق،) خضوع کنند و تسلیم گردند!

البته، به سوى امّت‌هاى پيش از تو [نيز] پيامبرانى فرستاديم و آنها را به تنگدستى و ناخوشى دچار ساختيم، شايد تضرّع و زارى كنند

و به يقين، ما به سوى امّتهايى كه پيش از تو بودند [پيامبرانى‌] فرستاديم، و آنان را به تنگى معيشت و بيمارى دچار ساختيم، تا به زارى و خاكسارى درآيند.

-و همانا ما پیغمبرانی به سوی امتان پیش از تو فرستادیم، پس (چون اطاعت نکردند) به بلاها و مصیبتها گرفتارشان ساختیم، شاید به درگاه خدا گریه و زاری کنند.

و بی تردید ما به سوی امت هایی که پیش از تو بودند [پیامبرانی] فرستادیم؛ پس آنان را [هنگامی که با پیامبران به مخالفت و دشمنی برخاستند] به تهیدستی و سختی و رنج و بیماری دچار کردیم، باشد که [در پیشگاه ما] فروتنی و زاری کنند.

هر آينه بر امتهايى كه پيش از تو بودند پيامبرانى فرستاديم و آنان را به سختيها و آفتها دچار كرديم تا مگر زارى كنند.

پیش از تو [پیامبرانی‌] به سوی امتها[ی پیشین‌] فرستادیم و آنان را به تنگدستی و ناخوشی دچار ساختیم تا زاری و خاکساری کنند

و هر آينه [پيامبرانى‌] به سوى امّتهاى پيش از تو فرستاديم و آنان- امتها- را به تنگى و سختى و رنج و گزند بگرفتيم تا مگر زارى كنند.

(ای پیغمبر! ناراحت مباش که پیغمبران زیادی را) ما به سوی ملّتهائی که پیش از تو بوده‌اند گسیل داشته‌ایم (و هنگامی که علم طغیان برافراشته و سرپیچی ورزیده‌اند) آنان را به سختیها و زیانها گرفتار و به شدائد و بلایا دچار ساخته‌ایم تا بلکه خشوع و خضوع نمایند (و توبه کنند و به سوی خدای خود برگردند).

و ما به‌راستی سوی امّت‌هایی که پیش از تو بودند همواره (پیامبرانی) فرستادیم. پس آنان را به تنگنایی و زیان‌باری دچار ساختیم، شاید ایشان به (خاکساری و) زاری درآیند.

و همانا فرستادیم بسوی مللی پیش از تو پس گرفتیمشان به پریشانی و رنجوری شاید زاری کنند

الأنعام ٤١	آیه ٤٢	الأنعام ٤٣
سوره : سوره الأنعام نزول : ٦ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْبَأْسَآءِ»: بلا و مصیبت خارج از جسم شخص، مانند: تنگدستی، زیان مالی، مرگ فرزندان. «الضَّرَّآءِ»: بلا و مصیبت مربوط به جسم شخص. مانند: بیماری، رنجوری، غم و اندوه. «یَتَضَرَّعُونَ»: خشوع و خضوع کنند. فروتنی و فرمانبرداری کنند. توبه و انابت کنند.

تفسیر

• آيات ۵۵ - ۳۷، سوره انعام
• سبب اينكه مشركين به منظور عاجز ساختن پيامبر (ص ) درخواست معجزه از او كردندجهل به دو امر بوده است .
• وجه اشتراكى كه بين انسان و حيوانات ديگر وجود دارد و موجب تشابه انسان و حيوانات ديگر در مساءله (( حشر )) و بازگشت به خدا مى باشد، داشتن شعور است .
• پاسخ به چند سؤ ال در مورد حشر حيوانات غير انسانى و حشرامثال آسمانها و زمين و آفتاب و ماه و...
• تاءمل و دقت در (( مختار )) بودن بود و حالات نفسانيه اى كه به وسيله آن افعال اختيارى خود را انجام مى دهد.
• اختلاف فاحشى كه در مبادى (( اختيار )) و اسباب آن در انسان وجود دارد.
• مى توان گفت حيوانات هم تا اندازه اى مختار هستند و احتمالا به تكاليفى مناسب با افق فهم و اختيارشان مكلف هستند.
• چند احتمال در معناى (( كتاب )) در (( ما فرطنا فى الكتاب من شى ء )) .
• سخنان نادرستى كه در معناى آيه مربوط به (( امت بودن )) و (( محشور شدن )) حيوانات غير انسانى گفته شده است .
• نكته اى كه در توصيف مشركين به گنگى و كورى و كرى ، گاه به وصل و گاه به فصل ، وجود دارد.
• در شدائد و سختى ها، روى آوردن به خدا از فطريات بشر است .
• نكاتى چند كه از توضيحات قبلى روشن گرديد.
• بيان عدم منافات آيه مورد بحث با: (( و ما دعا الكافرين الا فىضلال )) .
• ابتلاء امم قبل از امت اسلام به (( باءساء )) و (( ضراء )) ، تا شايد در برابر خدا سرفرود آورند.
• تا زمانى كه شدت باءسا و ضراء باعث انقطاع از اسباب ظاهرى نشود فطرت توحيدىانسان مشرك بروز نمى كند.
• فساد اين گفتار كه امم سابق حتى در شدائد اضطرارآور زير بار توحيد نرفته اند!
• احتياج عليه مشركين به عجز شركاى ادعائى و بت هايشان از هردخل و تصرفى در عالم .
• مشركين ، همان ستمكارانند و جز به خاطر ظلمشان غذاب نمى شوند.
• مراد از: (( خزائن الله )) .
• مراد از نفى علم غيب (( و لا اعلم الغيب )) از لسان پيامبر (ص ).
• جمله : (( و لا اقول لكم انى ملك )) تعبير ديگرى است از: (( انما انا بشر مثلكم )) .
• فرق بين پيامبر(ص ) و ديگر مردمان ، مانند فرق بينا و نابينا است .
• وجه اينكه در جمله : (( و ليس لهم من دونه ولى و لا شفيع )) شفاعت ، بدون استثناء، نفىشده است .
• معناى جمله : (( و انذر به الذين يخافون ان يحشروا )) با توجه به اينكه مشركين موردخطاب در سوره انعام ، معتقد به حشر نبوده اند.
• برحذر داشتن رسول خدا(ص ) از راندن مؤ منين فقير، كه خواست امتياز طلب هاى ثروتمندبود.
• نظر راغب اصفهانى در مورد معناى (( وجه )) در: (( وجه الله )) ، (( وجه ربك )) وامثال آن .
• مراد از (( وجه الله )) ذات خدا نيست ، بلكه هر چيزى كه به خدا انتساب دارد و نيز آنچه كه بنده از خداى خود انتظار دارد، وجه خدا مى باشد.
• معناى جمله : (( ما عليك من حسابهم من شى ء و ما من حسابك من شى ء )) .
• فاصله طبقاتى بين مردم امتحانى الهى است .
• كرامت و عزت ، با شكر كه همانا توحيد است همراه مى باشد و تفاوت هاى مادى ، امتحان است .
• چند روايت درباره توبه كه از آيه : (( و اذا جائك الذين يؤ منون ... )) استفاده مى شود.
• چند روايت درباره (( قدريه )) و توضيحى در مورد حديث معروف : (( قدريه مجوس اين امت است )) .
• چند روايت در مورد سنت (( املاء )) و (( استدراج )) و مهلت دادن خداوند به كفار در دنيا.
• رواياتى پيرامون درخواست اشراف و اغنياء از پيامبر(ص ) كه فقراء را از خود دور كند،و نهى خداوند از اين عمل .
• توضيحى درباره روش تطبيق ، در تفسير آيات قرآن و روايات شاءن نزول ، و اشاره به اينكه اين روايات ، قابل اعتماد نيستند.

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند قبل از پیامبر(ص) نیز رسولانى را براى هدایت امّتها برانگیخته بود. (و لقد أرسلنا إلى أمم من قبلک)

۲- مخالفت امتهاى گذشته با رسالت پیامبران خویش (و قالوا لو لا نزل علیه ءایة ... و لقد أرسلنا إلى أمم من قبلک) یادآورى ارسال رسولان در گذشته در پى سخن از تکذیب پیامبر (ص) بیانگر تشابه وقایع و رخدادهاى آنان با یکدیگر است.

۳- گرفتارى امتهاى گذشته به سختیها و کاستیها بر اثر مخالفت با انبیاى الهى (و لقد أرسلنا إلى أمم من قبلک فأخدنهم بالبأساء و الضراء) با توجه به آیات قبل، که درباره تکذیب آیات الهى و انبیا بود، مى توان گفت جمله «فأخذناهم» نتیجه تکذیب آنان است ; یعنى: «فکذبوا فأخذناهم».

۴- تضرع، هدف خداوند از گرفتار ساختن مردم به سختیها و کاستیها (فأخدنهم بالبأساء و الضراء لعلهم یتضرعون) «تضرع» به معناى تذلل و خضوع است. (لسان العرب).

۵- نقش سختیها و کاستیها در سازندگى و تربیت انسان (فأخدنهم بالبأساء و الضراء لعلهم یتضرعون)

۶- مشکلات و سختیها، زمینه توجه به خدا و تضرع و دعا به درگاه او (فأخدنهم بالبأساء و الضراء لعلهم یتضرعون)

۷- ضرورت تضرع انسانها به درگاه خداوند (لعلهم یتضرعون) از اینکه آیه مى گوید آنها را گرفتار کردیم تا تضرع کنند، معلوم مى شود که در نظام خلقت تضرع و ابتهال ضرورت دارد.

۸- سختیها و کاستیها، زمینه شکوفایى فطرت توحیدى انسانها (بل إیاه تدعون ... فأخدنهم بالبأساء و الضراء لعلهم یتضرعون)

۹- توجه دادن مردم به خدا و گرایش دادن آنان به تضرع و خضوع به درگاه او، از اهداف رسالت انبیاست. (و لقد أرسلنا إلى أمم ... لعلهم یتضرعون)

۱۰- تضرع نکردن و شکوفا نشدن فطرت توحیدى برخى مردم، حتى با قرار گرفتن در تنگنا و سختى (لعلهم یتضرعون) آوردن کلمه ترجى «لعل» بیانگر این نکته مى توان باشد که آدمیان همواره و در همه موارد در پى سختیها رو به خدا نیاورده و تضرع نمى کنند.

موضوعات مرتبط

• امتها: ى پیشین و انبیا ۲
• انبیا: آثار مخالفت با انبیا ۳ ; انبیاى قبل از محمّد (ص) ۱ ; اهداف انبیا ۹ ; فلسفه رسالت انبیا ۹ ; مخالفت با انبیا ۲ ; هدایتگرى انبیا ۱
• انسان: هاى هدایتخناپذیر ۱۰ ; فطرت انسان ۸
• پیشینیان: عوامل ابتلاى پیشینیان ۳
• تربیت: عوامل مؤثر در تربیت ۵
• تزکیه: عوامل تزکیه ۵
• تضرّع: اهمیت تضرّع ۷، ۹ ; زمینه تضرّع ۴، ۶
• دعا: زمینه دعا ۶
• ذکر: اهمیت ذکر خدا ۹ ; زمینه ذکر خدا ۶
• رسولان خدا:۱
• رشد: عوامل رشد ۵
• سختى: آثار ابتلا به سختى ۵، ۶، ۸ ; عوامل ابتلا به سختى ۳ ; فلسفه ابتلا به سختى ۴، ۶
• فطرت: احیاى فطرت ۱۰ ; اختفاى فطرت ۱۰ ; زمینه احیاى فطرت ۸ ; فطرت توحیدى ۸، ۱۰
• کمبود: آثار ابتلا به کمبود ۵، ۸ ; عوامل ابتلا به کمبود ۳ ; فلسفه ابتلا به کمبود ۴