الأنبياء ٧٣
ترجمه
| الأنبياء ٧٢ | آیه ٧٣ | الأنبياء ٧٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَئِمَّةً»: پیشوایان. مراد انبیاء و پیغمبران است. «بِأَمْرِنَا»: به فرمان ما. برابر قوانین و مقرّرات ما. «فِعْلَ الْخَیْرَاتِ وَ إِقَامَ الصَّلاةِ وَ إِیتَآءَ الزَّکَاةِ»: «گزاردن نماز» و «دادن زکات»، ذکر خاصّ بعد از عام است و اشاره به اهمّیّت این دو کار است.
تفسیر
- آيات ۴۸ - ۷۷ سوره انبياء
- اشاره به وجه تسميه ((تورات (( به : فرقان ، ضياء و ذكر
- مقصود از اينكه قرآن ((ذكر مبارك (( است
- مقصود از اينكه فرمود: ما به ابراهيم رشد او را داديم
- گفتگوى ابراهيم (عليه السلام ) با قوم بت پرست خود
- ابراهيم (ع ) بتها را قطعه قطعه كرد مگر بزرگترين آنها را
- محاجه آن جناب (عليه السلام ) با قوم خود بعد از شكستن بتها:((قال بل فعله كبيرهم ...((
- تنبه مردم بعد از شنيدن كلام ابراهيم (ع )
- اشاره به اينكه ((برد(( و ((سلام (( شدن آتش براى ابراهيم (عليه السلام ) به امرتكوينى خداى تعالى خارج از محدوده اطلاعات ما از سلسله علل و اسباب است
- بيان اينكه در جمله :((و جعلنا هم ائمة يهدون بامرنا(( مراد از هدايت رساندن به مقصد ومراد از ((امر(( امر تكوينى است
- توضيح اينكه مراد از وحى در آيه : ((واوحينا اليهمفعل الخيرات ...(( وحى تسديد است نه وحى تشريع و مؤ يد بودن ائمه به تسديد وتاءييد الهى را افاده مى كند
- بحث روايتى
- چند روايت راجع به اينكه خداوند امامت را در ابراهيم (عليه السلام ) و ذريه او قرار داد
نکات آیه
۱- حضرت ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، برخوردار از منصب پیشوایى و رهبرى در جامعه (و جعلنهم أئمة )
۲- امامت و رهبرى حضرت ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، به انتخاب و انتصاب خداوند بود. (و جعلنهم أئمة )
۳- مقام امامت، نیازمند تفویض از جانب خداوند است. (و جعلنهم أئمة )
۴- امامت، مقام و منصبى برتر و سنگین تر از نبوت و پیامبرى است. (و کلاًّ جعلنا صلحین . و جعلنهم أئمة یهدون بأمرنا ) صالح قرار دادن و اعطاى منصب امامت به ابراهیم(ع) از جانب خداوند، پس از نبوت و پیامبرى ایشان بود. این مى تواند بیانگر برترى و سنگینى مقام امامت در مقایسه با منصب نبوت باشد.
۵- صالح بودن، شرط دستیابى به مقام امامت است. (کلاًّ جعلنا صلحین . و جعلنهم أئمة ) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند پیش از آن که مقام امامت را براى ابراهیم(ع) و ... قرار دهد، آنان را صالح گردانید و آن گاه این منصب را به آنان سپرد.
۶- ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، از سوى خداوند به عنوان هادى و راهنماى مردم برگزیده شدند. (و جعلنهم أئمة یهدون )
۷- ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، موظف بودند که درچارچوب فرمان هاى الهى به هدایت مردم بپردازند; و نه بر اساس سلیقه شخصى و نه دستور گیرى از دیگران. (و جعلنهم أئمة یهدون بأمرنا ) «بأمرنا» متعلق به «یهدون» و در حقیقت به منزله قید و شرط براى هدایت کردن است; یعنى، هدایت کردن مردم باید به فرمان ما باشد
۸- فرمان خداوند، ملاک عمل رهبران الهى است; نه سلیقه هاى شخصى آنان و آراو خواسته هاى نفسانى مردم. (و جعلنهم أئمة یهدون بأمرنا )
۹- هدایت مردم به سوى خدا و صفات، افعال و سخنان او، وظیفه ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) بود. (و جعلنهم أئمة یهدون بأمرنا ) برداشت یاد شده براساس دو نکته است: ۱- «أمر» در اصل به معناى شأن و لفظى است عام که شامل تمامى افعال و اقوال مى شود (مفردات راغب). ۲- «باء» در «بأمرنا» ممکن است براى غایت و به معناى «إلى» باشد.
۱۰- ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، پیامبرانى که از سوى خداوند به آنان وحى مى شد. (و أوحینا إلیهم )
۱۱- ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع)، مأمور به انجام کار نیک، برپاداشتن نماز و پرداخت زکات (و أوحینا إلیهم فعل الخیرت و إقام الصلوة و إیتاء الزکوة )
۱۲- خداوند، به ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) کارهاى نیک را شناساند و چگونگى انجام آنها را از طریق وحى به آنان آموخت. (و أوحینا إلیهم فعل الخیرت ) برداشت یاد شده مبتنى براین است که نصب «فعل الخیرات» به خاطر مفعول بودن آن براى «أوحینا» باشد. براین اساس وحى و الهام فعل خیرات مى تواند به این معنا باشد که خدا هر آن چه در میزان الهى و در واقع، کار خیر است به آنان شناساند و چگونگى انجام دادن آنها را از طریق وحى به آنان آموخت. و به سخن دیگر «أوحینا» متضمن معناى «علّمنا» است.
۱۳- برپاداشتن نماز و پرداخت زکات، در مقایسه با دیگر کارهاى نیک، از جایگاهى ویژه و والا برخوردار است. (و أوحینا إلیهم فعل الخیرت و إقام الصلوة و إیتاء الزکوة ) با آن که نماز و زکات خود از مصادیق کارهاى نیک است; اما خداوند آن دو فریضه را به طور جداگانه ذکر فرمود. بیان اختصاصى آن دو، گویاى برداشت یاد شده است.
۱۴- انجام کارهاى نیک، اقامه نماز و پرداخت زکات، از تکالیف شریعت ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) (و أوحینا إلیهم فعل الخیرت و إقام الصلوة و إیتاء الزکوة )
۱۵- عبادت و بندگى مداوم و مخلصانه، از اوصاف حضرت ابراهیم، اسحاق و یعقوب(ع) (و کانوا لنا عبدین ) فعل «کون» - که مفید استقرار وصف است - بیانگر دائمى بودن عبادت ابراهیم(ع) است و تقدم جار و مجرور (لنا)، نشانگر انحصار عبادت آنان، براى خداوند متعال است که از آن به خالصانه بودن یاد مى شود.
۱۶- اخلاص در عبادت و استمرار آن، از مراتب کمال عبودیت و بندگى براى خداوند (و کانوا لنا عبدین )
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): اخلاص ابراهیم(ع) ۵ ۱; امامت ابراهیم(ع) ۱; برگزیدگى ابراهیم(ع)۲ ،۶; تداوم عبودیت ابراهیم(ع) ۵ ۱; تعالیم شریعت ابراهیم(ع) ۱۴; تکلیف ابراهیم(ع) ۱۱; زکات ابراهیم(ع) ۱۱; زکات درشریعت ابراهیم(ع) ۱۴; عمل خیر ابراهیم(ع) ۱۱، ۱۲; فضایل ابراهیم(ع) ۵ ۱; محدوده مسؤولیت ابراهیم(ع) ۷; مسؤولیت ابراهیم(ع) ۹; معلم ابراهیم(ع) ۱۲; مقامات ابراهیم(ع) ۱، ۲، ۱۰; منشأ امامت ابراهیم(ع) ۲; نبوت ابراهیم(ع) ۱۰; نماز ابراهیم(ع) ۱۱; نماز در شریعت ابراهیم(ع) ۱۴; وحى به ابراهیم(ع) ۱۰، ۱۲; هدایتگرى ابراهیم(ع) ۶، ۷، ۹
- اسحاق(ع): اخلاص اسحاق(ع) ۵ ۱; امامت اسحاق(ع) ۱; برگزیدگى اسحاق(ع) ۲، ۶; تداوم عبودیت اسحاق(ع) ۵ ۱; تعالیم شریعت اسحاق(ع) ۱۴; تکلیف اسحاق(ع) ۱۱; زکات اسحاق(ع) ۱۱; زکات در شریعت اسحاق(ع) ۱۴ ; عمل خیر اسحاق(ع) ۱۱، ۱۲; فضایل اسحاق(ع) ۵ ۱; محدوده مسؤولیت اسحاق(ع) ۷; مسؤولیت اسحاق(ع) ۹; معلم اسحاق(ع) ۱۲; مقامات اسحاق(ع) ۱، ۲، ۱۰; منشأ امامت اسحاق(ع) ۲; نبوت اسحاق(ع) ۱۰; نماز اسحاق(ع) ۱۱; نماز در شریعت اسحاق(ع) ۱۴; وحى به اسحاق(ع) ۱۰، ۱۲; هدایتگرى اسحاق(ع) ۶، ۷، ۹
- اطاعت: اطاعت از خدا ۸
- امامت: ارزش مقام امامت ۴; شرایط امامت ۵; منشأ امامت ۳
- انسان: هدایت انسان ها ۷، ۹
- برگزیدگان خدا :۲، ۶
- خدا: تعالیم خدا ۱۲; نقش اوامر خدا ۷; نقش خدا ۳
- رهبران دینى: ملاک عمل رهبران دینى ۸
- زکات: اهمیت زکات ۱۱; فضیلت پرداخت زکات ۱۳
- صلاحیت: آثار صلاحیت ۵
- عبادت: اخلاص در عبادت ۱۶; تداوم عبادت ۱۶
- عبودیت: مراتب عبودیت ۱۶
- عمل: اهمیت عمل خیر ۱۱
- نبوت: ارزش مقام نبوت ۴
- نماز: اهمیت برپایى نماز ۱۱; فضیلت برپایى نماز ۱۳
- یعقوب(ع): اخلاص یعقوب(ع) ۵ ۱; امامت یعقوب(ع) ۱; برگزیدگى یعقوب(ع)۲ ،۶; تداوم عبودیت یعقوب(ع) ۵ ۱; تعالیم در شریعت یعقوب(ع) ۱۴; تعالیم شریعت یعقوب(ع) ۱۴; تکلیف یعقوب(ع) ۱۱; زکات در شریعت یعقوب(ع) ۱۴; زکات یعقوب(ع) ۱۱; عمل خیر یعقوب(ع) ۱۱، ۱۲; فضایل یعقوب(ع) ۵ ۱; محدوده مسؤولیت یعقوب(ع) ۷; مسؤولیت یعقوب(ع) ۹; معلم یعقوب(ع) ۱۲; مقامات یعقوب(ع) ۱، ۲، ۱۰; منشأ امامت یعقوب(ع) ۲; نبوت یعقوب(ع) ۱۰; نماز در شریعت یعقوب(ع) ۱۴; نماز یعقوب(ع) ۱۱ ; وحى به یعقوب(ع) ۱۰، ۱۲; هدایتگرى یعقوب(ع) ۶، ۷، ۹
