ص ٧٧

قَالَ‌ فَاخْرُجْ‌ مِنْهَا فَإِنَّکَ‌ رَجِيمٌ‌

ترجمه

فرمود: «از آسمانها (و صفوف ملائکه) خارج شو، که تو رانده درگاه منی!

|گفت: پس، از آن بيرون شو، كه تو مطرودى

فرمود: «پس، از آن [مقام‌] بيرون شو، كه تو رانده‌اى.

خدا فرمود (ای شیطان جاهل خودبین) اینک از این جایگاه بیرون رو که تو (غرور و تکبر کردی و) سخت رانده درگاه ما شدی.

[خدا] گفت: از آن [جایگاه] بیرون رو که بی تردید تو رانده شده ای؛

گفت: از اينجا بيرون شو كه تو مطرودى.

فرمود از آنجا بیرون شو که تو مطرودی‌

گفت: پس، از آنجا بيرون شو، كه همانا تو رانده‌شده‌اى

گفت: از میان آن (جماعتِ ملأ اعلی و فرشتگان عالَم بالا) بیرون شو، چرا که تو مطرود (از رحمت ما) و رانده شده (از میان فرشتگان) هستی.

فرمود: «پس، از آن (باغ) برون شو، پس تو بی‌گمان رانده شده‌ای.»

گفت پس برون شو از آن که توئی رانده‌

ص ٧٦	آیه ٧٧	ص ٧٨
سوره : سوره ص نزول : ٣ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مِنْهَا»: از جنت. از آسمان. از جماعت فرشتگان. «رَجِیمٌ»: مطرود از درگاه رحمت و کرامت خدا. رانده شده از میان صفوف فرشتگان (نگا: آل‌عمران / ، حجر / و ، نحل / ).

تفسیر

• آيات ۶۵ - ۸۸ ص
• تقرير احتجاجات متعدد بر وحدانيت خداى تعالى كه آيه :قل انما انا منذر و ما من اله الا الله ... متضمن است
• توضيح درباره ارتباط آيه : اذقال ربك للملئكة انى خالق بشرا من طين باقبل
• وجه تسميه انسان به بشر و بيان مبداء خلقت انسان
• وجه اينكه فرمود آدم را با دو دستم آفريدم
• معناى جمله : استكبرت ام كنت من العالين كه استفهام توبيخى از ابليس درباره سجدهنكردنش براى آدم است
• اشاره به اينكه عين خواسته ابليس فانظرنى الى يوم يبعثون اجابت نشده و او الى وقتاليوم المعلوم مهلت داده شده
• مبداء ارتكاب معاصى ، انكار مالكيت مطلقه خدا و حكمت او است
• قضاء الهى درباره ابليس و پيروان او
• قرآن ذكرى است جهانى و اخبار آن اختصاص به زمان معين ندارد
• رواياتى درباره مخاصمه ملا اعلى ، استكبار ابليس و اباء او از سجده بر آدم ، و اوصافمتكلفين

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - فرمان خداوند به خروج ابلیس از صف ملائکه، در پى تمرد او از فرمان سجده بر آدم(ع) (قال فاخرج منها) در این که مرجع ضمیر «منها» چیست و مقصود از آن چه مى باشد; میان مفسران بحث و گفت وگو درگرفته است. برخى آن را صف فرشتگان دانسته اند; چون ابلیس پیش از آن با فرشتگان بود و به همراه آنان مکلف به سجده بر آدم شده بود. برخى دیگر آن را منزلت و مقامى دانسته اند که ابلیس و فرشتگان در آن قرار داشتند; یعنى، منزلت و مقام مقربان درگاه الهى. گفتنى است که در این باره تعبیر «هبوط» در سوره دیگرى (قال فاهبط منها) به کار رفته و مؤید همین دیدگاه است.

۲ - ابلیس، در پى سرپیچى از فرمان سجده بر آدم(ع) از جایگاه مقربان و منزلت والاى خویش رانده شد و سقوط کرد. (قال فاخرج منها)

۳ - برخوردارى ابلیس از مقامى رفیع و منزلتى والا، پیش از کبرورزى و نافرمانى خداوند (قال فاخرج منها)

۴ - تکبر و خودبرتربینى ابلیس و تمرد او از سجده بر آدم، عامل سقوط وى از منزلت و مقام رفیع (إلاّ إبلیس استکبر ... أستکبرت ... قال فاخرج منها)

۵ - ابلیس، مطرود درگاه الهى (فإنّک رجیم)

۶ - طرد شدن شدن ابلیس از درگاه الهى، باعث اخراج وى از صف ملائکه (فاخرج منها فإنّک رجیم) برداشت یاد شده از آن جا است که جمله «فإنّک رجیم» تعلیل براى جمله «فاخرج منها» مى باشد.

۷ - تکبر و خودبرتربینى و سرپیچى از فرمان الهى، موجب سقوط انسان از منزلت والا و طرد از درگاه الهى است. (إلاّ إبلیس استکبر ... قال فاخرج منها فإنّک رجیم)

موضوعات مرتبط

• آدم(ع): آثار ترک سجده بر آدم(ع) ۱، ۲
• ابلیس: آثار برترى طلبى ابلیس ۴; آثار تکبر ابلیس ۴; آثار طرد ابلیس ۶; آثار عصیان ابلیس ۱، ۲; اخراج ابلیس ۱، ۶; استکبار ابلیس ۳; طرد ابلیس ۵; عصیان ابلیس ۳; عوامل اخراج ابلیس ۲، ۴; عوامل هبوط ابلیس ۴; مقامات سابق ابلیس ۳; هبوط ابلیس ۲
• انحطاط: عوامل انحطاط ۷
• تکبر: آثار تکبر ۷
• خدا: اوامر خدا ۱
• شخصیت: آسیب شناسى شخصیت ۷
• مطرودان خدا :۵