البقرة ١٥٥
ترجمه
| البقرة ١٥٤ | آیه ١٥٥ | البقرة ١٥٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَنَبْلُوَنَّکُمْ»: بی‌گمان شما را می‌آزمائیم. «الأَنفُسِ»: جانها. کسان. اشخاص.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ حَتَّى نَعْلَمَ... (۲) لَتُبْلَوُنَ فِي أَمْوَالِکُمْ وَ... (۴)
وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً قَرْيَةً... (۲) إِنَ اللَّهَ وَ مَلاَئِکَتَهُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۱۵۳ ۱۵۷ بقره
- اخبار و اشاره آيات شريفه به مصائب و بلايائى كه در نتيجه جهاد وقتال پيش مى آيند
- مقصود از بلا در آيات مورد بحث
- دعوت مسلمانان بر استعانت از صبر و صلاة بر هنگام بلا
- صبر و نماز و تاءكيد فراوان خداوند در قرآن بر تمسك بر آندو
- نظر جمعى مفسرين درباره زنده بودن شهدا
- چند اشكال بر اين نظر
- جوامع و افراد طبيعى مسلك چنين اوهام و خرافاتى را درست كرده اند
- مراد از حيات بعد از شهادت ، حيات حقيقى (در عالم برزخ ) است
- خطاب به مؤ منين به جهت رفع اضطراب از دلهاى آنان است
- سخن بسيار عجيب بعضى مردم درباره آيه شريفه و رد آن
- چند آيه قرآنى كه دلالت بر ((برزخ )) دارند
- نمونه هاى ديگرى از آيات قرآنى كه دلالت بر برزخ دارند
- بحثى پيرامون تجرد نفس
- آياتى كه بر دوئيت و مغايرت بين نفس و بدن و تجرد نفس دلالت مى كنند.
- آياتى كه از آنها كيفيت ارتباط روح با ماده (جسم ) بدست مى آيد
- استعانت از صبر و نماز و داشتن ايمان به حيات پس از مرگ ، پيروزى مى آورند
- صابران چه كسانى هستند؟
- صبر در برابر مصيبت ها نتيجه ايمان به مالكيت مطلق خداوند بر تمام هستى است
- ملك ظاهرى و ملك حقيقى و اثر توجه انسان به حقيقت ملك خداوند
- بحثى در اخلاق
- تكرار اعمال نيك كه تنها راه تهذيب اخلاقى است از دو طريق عملى مى باشد
- طريقه اول توجه به فوائد دنيوى فضائل و تحسين افكار عمومى است
- طريقه دوم طريقه انبياء است و آن توجه به فوائد اخروىفضائل است
- تاءثير اعتقاد به قضا و قدر در اخلاق
- نه اختيار كامل و نه لغو كامل اختيار
- هم قضاء خدا دخيل است و هم اختيار انسان
- طريقه سوم مخصوص قرآن است و آن محو زمينه هاىرذائل اخلاقى است
- سخنان بى اساس يكى از مستشرقين و نقد آن
- فرق ميان اين سه طريقه و مسلك
- نسبت بين ((صلوات )) و ((رحمت ))
- صلاة ، رحمت و اهتداء معانى جداگانه دارند هر چند كه سه مصاديق رحمت اند
- بحث روايتى (درباره برزخ و زندگى روح بعد از مرگ )
- رواياتى از امام صادق (ع ) درباره ارواح مؤ منين و عالم برزخ آنان
- داستانى در تاءييد ادله گذشته بر وجود عالم برزخ و حيات روح بعد از مرگ
- بحث فلسفى (درباره اينكه نفس (روح ) آدمى مجرد از ماده است )
- ادله و براهين منكرين تجرد روح
- رد ادله ماديين منكر تجرد روح
- در پاسخ ماديين كه وحدت را وحدت اجتماعى دانسته اند
- آنچه كه علماى روانكاو و عصر جديد در نفى تجرد روح نفس كرده اند
- گفته جمعى از معتقدين به مبداء و معاد پيرامون انكار تجرد روح و رد آن
- بحث اخلاقى
- تعريف علم اخلاق و بيان اينكه سه نيروى عمومى : شهويه ، غضبيه ، و نطقيه فكريهمنشاء اخلاق آدمى است
- اصول اخلاق فاضله : عفت ، شجاعت ، حكمت و عدالت
- تلقين علمى و تكرار عملى ، راه رهايى از رذائل و كسبفضائل است
- ويژگى هاى مسلك اخلاقى قرآن
- مسلك كسانى كه به ارزشهاى ثابت اخلاقى معتقد نيستند (ماديون )
- چند مقدمه براى رد اين نظريه
- يك بحث روايتى ديگر مربوط به متفرقاتى از آنچه گذشت
- چطور ممكن است شرع با عقل مخالف باشد؟
نکات آیه
۱ - آزمودن مؤمنان از سنّتهاى حتمى خداوند است. (و لنبلونکم) «بلاء» به معناى آزمودن است. فعل «لنبلون» به همراه لام قسم و نون تأکید، گویاى استمرار و حتمیت آزمون الهى است.
۲ - خداوند با مبتلا ساختن اهل ایمان به ترس و گرسنگى، آنان را مى آزماید. (و لنبلونکم بشىء من الخوف و الجوع)
۳ - خداوند با گرفتار ساختن مؤمنان به چیزهایى که زیان مالى و جانى و کمبود محصول را در پى داشته باشد، آنان را مى آزماید. (و لنبلونکم بشىء من ... نقص من الأمول و الأنفس و الثمرت)
۴ - مبتلا شدن به پیکار با دشمنان و پیامدهاى آن (ترس، گرسنگى، زیانهاى مالى و جانى و کم محصولى) از مشکلات راه ایمان است. (لاتقولوا لمن یقتل ... و لنبلونکم بشىء من الخوف) بیان کردن آزمون با ترس، گرسنگى و ... پس از مطرح کردن جهاد و کشته شدن در راه خدا، گویاى این است که: مقصود از «الخوف و ...» ترسها و گرسنگیهایى است که از مبتلا شدن به دشمنان دین به وجود مى آید; یعنى، ایمان به رسالت مستلزم پیکار با دشمنان دین است و پیامد پیکار ترس، گرسنگى و ... مى باشد.
۵ - کشته شدن راه خدا، وسیله اى براى آزمون جامعه ایمانى هستند. (و لنبلونکم بشىء ... و نقص من الأمول و الأنفس ) مصداق مورد نظر براى «نقص الأنفس» - به قرینه آیات قبل - کشته شدگان راه خداست.
۶ - پیشه ساختن صبر و برپایى نماز، دو وسیله کارساز براى تحمل ترسها، گرسنگیها، زیانهاى مالى و جانى و کمبودهاى به وجود آمده براى سالکان راه ایمان (یأیها الذین ءامنوا استعینوا بالصبر والصلوة ... و لنبلونکم بشىء من الخوف ... و الثمرت)
۷ - ارائه راه هدایت به همراه بیان مشکلات آن و نیز ارائه طریق موفقیت بر آنها، از روشهاى قرآن است. (یأیها الذین ءامنوا ... لنبلونکم بشىء من الخوف ... و بشر الصبرین) خداوند در این بخش از آیات علاوه بر ارائه راه هدایت - که همان ایمان به رسالت و ... مى باشد - مشکلات سلوک در این راه را نیز بر شمرده و براى فایق آمدن بر آنها، استعانت از نماز و صبر را مطرح ساخته است.
۸ - مربیان و مدیران جامعه، باید مشکلات راههاى پیشنهادى را براى سالکان آن راهها، بیان کنند و عوامل موفقیت را نیز یادآور شوند. (و لنبلونکم بشىء من الخوف ... و بشر الصبرین) ارائه راه صحیح و بیان مشکلات آن و نیز طریق پیروزى بر آنها - که از آیات قبل و آیه مورد بحث به دست مى آید - درسى است به همه مربیان و مدیران که تنها به پیشنهاد راه صحیح اکتفا نکنند; بلکه مشکلات و روش پیروزى بر آنها را نیز بیان دارند.
۹ - آزمونهاى الهى براى انسانها طاقت فرسا نبوده و تحمل ناپذیر نیست. (و لنبلونکم بشىء من الخوف) نکره آوردن کلمه «شىء» - چنانچه مفسّران تصریح کرده اند - بیانگر اندک بودن است; یعنى، «بشىء یسیر من الخوف ...». ناچیز و اندک شمردن موردهاى آزمون، براى بیان این نکته است که آزمونهاى الهى طاقت فرسا نیستند.
۱۰ - موادى که خداوند با آنها مؤمنان را مى آزماید، متنوع و گوناگون است. (و لنبلونکم بشىء من الخوف و الجوع و نقص من الأمول و الأنفس و الثمرت)
۱۱ - تقسیم مؤمنان به صبرپیشگان و غیر صابران، از طبقه بندیهاى اهل ایمان در قرآن (و بشر الصبرین)
۱۲ - مؤمنانى که بر دشواریها و سختیهاى راه ایمان صبر کنند، از پاداشى گرانقدر برخوردار خواهند شد. (و بشر الصبرین) نیاوردن متعلق بشارت و مشخص نکردن مژدگانى صابران، به فخامت و ارجمندى آن اشاره دارد.(اقتباس از المیزان).
۱۳ - پیامبر (ص) وظیفه دار اعلام بشارتهاى الهى به صبر پیشگان (و بشر الصبرین)
۱۴ - رهبران دینى باید صبرپیشگان را بر بهره مند شدن از رحمتهاى الهى بشارت دهند. (و بشر الصبرین)
روایات و احادیث
۱۵ - از امام صادق(ع) روایت شده است: «... من صبر کرهاً ... نصیبه ما قال اللّه عز و جل: «و بشر الصابرین» اى بالجنة و المغفرة ...;[۱] ... کسى که در مشکلات صبر کند پاداش وى همان بهشت و مغفرت الهى است که در سخن خداى عز و جل «و بشر الصابرین» به آن بشارت داده شده است ... ».
۱۶ - قال رسول اللّه(ص): ... یابن مسعود قول اللّه ... «و لنبلونکم بشىء من الخوف ... و بشر الصابرین» قلنا یا رسول اللّه فمن الصابرون؟ قال: الذین یصبرون على طاعة اللّه واجتنبوا معصیته، الذین کسبوا طیباً و انفقوا قصداً و قدموا فضلا فافلحوا ...;[۲] از رسول خدا(ص) روایت شده ... که فرمود: اى پسر مسعود ... سخن خداوند است: «و لنبلونکم بشىء من الخوف ... و بشر الصابرین»، به آن حضرت عرض کردیم: صابران چه کسانى هستند؟ فرمود: کسانى که بر اطاعت خدا صبر مى نمایند و از گناهان دورى کرده اند، کسانى که روزى پاکیزه کسب کرده و در انفاق میانه رو هستند و زیادى درآمد خود را انفاق نموده اند، پس آنان رستگار گشته اند.
موضوعات مرتبط
- ابتلا: ابتلا به ترس ۲، ۴; ابتلا به جهاد ۴; ابتلا به زیان جانى ۴; ابتلا به زیان مالى ۴; ابتلا به کمبود محصول ۴; ابتلا به گرسنگى ۲، ۴
- امتحان: ابزار امتحان ۲، ۳، ۵; امتحان با زیان جانى ۳; امتحان با زیان مالى ۳; امتحان با شهیدان ۵; امتحان با کمبود محصول ۳; تنوع ابزار امتحان ۱۰
- انفاق: اعتدال در انفاق ۱۶
- ایمان: سختیهاى ایمان ۴، ۱۲
- پاداش: مراتب پاداش ۱۲
- جامعه: امتحان جامعه دینى ۵; مسؤولیت رهبران جامعه ۸
- خدا: آمرزش خدا ۱۵; امتحانهاى خدا ۱، ۲، ۳، ۱۰; بشارتهاى خدا ۱۳، ۱۵; سنّتهاى خدا ۱; سهولت امتحانهاى خدا ۹
- رحمت: بشارت به رحمت ۱۴; مشمولان رحمت ۱۴
- رستگاران: ۱۶
- روزى: کسب روزى حلال ۱۶
- رهبران دینى: مسؤولیت رهبران دینى ۱۴
- سختى: اهمیّت صبر در سختى ۱۲; پاداش صبر در سختى ۱۵; روش تسهیل سختى ۶، ۷
- سنّتهاى خدا: سنّت امتحان ۱
- صابران: بشارت به صابران ۱۳، ۱۴; مراد از صابران ۱۶
- صبر: آثار صبر ۶; صبر در اطاعت ۱۶
- طبقات اجتماعى: ۱۱
- گناه: اجتناب از گناه ۱۶
- مؤمنان: امتحان مؤمنان ۱، ۲، ۳، ۵، ۱۰; پاداش مؤمنان صابر ۱۲; ترس مؤمنان ۶; زیانهاى جانى مؤمنان ۶; زیانهاى مالى مؤمنان ۶; گرسنگى مؤمنان ۶; مشکلات مؤمنان ۴; مؤمنان صابر ۱۱; مؤمنان غیر صابر ۱۱
- محمّد(ص): مسؤولیت محمّد(ص) ۱۳
- مشکلات: اهمیّت تبیین مشکلات ۸
- موفقیت: تبیین روش موفقیت ۷; تبیین عوامل موفقیت ۸
- نماز: آثار برپایى نماز ۶
- هدایت: تبیین مشکلات راه هدایت ۷
