الأنبياء ٣١
ترجمه
| الأنبياء ٣٠ | آیه ٣١ | الأنبياء ٣٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَوَاسِیَ»: جمع رَاسِیَة، کوههای استوار و پابرجا. از آنجا که این گونه کوهها در زیر باهم پیوند دارند، چه بسا این واژه اشاره به این پیوستگی ریشه‌ای کوهها داشته که اثر عمیقی در جلوگیری از لرزشهای زمین دارد. «أَن تَمِیدَ بِهِمْ»: تا ایشان را نلرزاند و توازنشان را به هم نزند (نگا: نحل / ). «فِجَاجاً»: جمع فَجّ، راه گشاد (نگا: حجّ / ). این واژه مفعول (جَعَلْنا) و واژه (سُبُلاً) بدل آن است. برخی هم (فِجَاجاً) را که در معنی صفت (سُبُلاً) است، حال آن دانسته‌اند (نگا: نوح / ). «یَهْتَدُونَ»: راهیاب شوند به یکتاپرستی و کمال قدرت و حکمت الهی. راهیاب شوند به مصالح و مقاصد زندگی.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۳۳ سوره انبياء
- استدلال بر حقيقت معاد و حقانيت دعوت پيامبر(صلى الله عليه و آله )
- آفرينش آسمان و زمين عبث و به انگيزه لهو و لعب نبوده است
- بيان ملازمه بين لهو و لعب نبودن خلقت زمين و آسمان با حقانيت معاد و نبوت
- وجوهى كه مفسرين در معناى آيه :((لو اردنا ان نتخذ لهوا لا تخذناه من لدنا(( گفته اند
- توضيح معنى و مفاد آيه : ((بلنقذف بالحق على الباطل ...(( و اشاراتى درباره حق وباطل
- سنت جارى الهى درباره حق و باطل در جهان
- حال مقربان درگاه الهى (استغراق در عبوديت و استمرار در عبادت ) از آثار مالكيت مطلقه الهى است
- اشاره به معتقد بودن بت پرستان به واجب الوجود، و مورد اختلاف آنان باموحدين
- تقرير و توضيح استدلال بر نفى وجود آلهه جز خدا، در جمله :((لو كان فيهما آلهة الاالله لفسدتا(( و پاسخ به دو شبهه
- بررسى وجوهى كه مفسرين در معناى (لا يسئل عمايفعل و هم يسئلون ) گفته اند
- اختيار اين وجه كه عدم سؤ ال ناشى از مالكيت مطلقه خداوند است
- گفتارى فلسفى و قرآنى پيرامون حكمت خداى تعالى و اينكه افعال او داراى مصلحت است
- معناى حكمت و مصلحت در افعال انسان
- افعال خداوند عين حكمت و مصلحت است لذا مورد سئوال واقع نمى شود
- قول خداوند و فعل او يكى است
- مطالبه ((برهان (( از مشركين در مقابل قرآن و كتب آسمانى پيشين
- بيان حال و وصف ملائكه ، كه نه آلهه بل عباد مكرمون خدايند
- اراده و عمل ملائكه تابع اراده خداوند است
- تقرير برهانى بر توحيد خداى تعالى در ربوبيت و تدبير
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به : قذف به حق برباطل ، وصف ملائكه ، استدلال بر نفى آلهه و...)
- وصف ملائكه از زبان مبارك اميرالمؤ منين (ع ) در نهج البلاغه
- حديث پرمعنائى از پيامبر اكرم (ص ) درباره افعال خداوند و حكمتها و مصالح
- رواياتى درباره شفاعت در قيامت در ذيل (و لا يشفعون الا لمن ارتضى )
نکات آیه
۱- آفرینش کوه هاى استوار براى جلوگیرى زمین از لرزاندن و جنباندن انسان ها است. (و جعلنا فى الأرض روسى أن تمید بهم ) «رسا» به معناى «ثَبَت» و «رَسَخ» است و به کوه ها از آن جهت که خود راسخ و استواراند و مانع اضطراب و لرزش زمین مى شوند، «رواسى» گفته مى شود. «مید» (مصدر «تمید») به معناى اضطراب و حرکت به سمت هاى گوناگون است.
۲- پیدایش کوه ها، پس از آفرینش زمین بوده است. * (و جعلنا فى الأرض روسى أن تمید بهم ) ظاهر آن است که قرار دادن شىء در ظرفى فرع وجود ظرف است; بنابراین قرار دادن کوه ها در زمین بیانگر تأخر پیدایش کوه ها از پیدایش خود زمین است.
۳- آفرینش دره ها و راه هاى وسیع و فراخ، به منظور راه یابى انسان است. (و جعلنا فیها فجاجًا سبلاً لعلّهم یهتدون ) «فجّ» به معناى راه هاى وسیع میان دو کوه است که شامل دره ها و راه هاى کوهستانى مى شود و «سبل» به مطلق راه ها اطلاق مى گردد.
۴- اهمیت و نقش حیاتى کوه ها و راه هاى طبیعى براى زندگى انسان ها (و جعلنا فى الأرض روسى أن تمید بهم ... سبلاً لعلّهم یهتدون )
۵- توجه به آفرینش کوه ها، راه ها و دره ها، راهى براى رسیدن به توحید است. (و جعلنا فى الأرض روسى ... لعلّهم یهتدون ) متعلق «یهتدون» در آیه ذکر نشده است; ولى به قرینه این که مخاطبان آیات شریفه مشرکان اند و این آیات در صدد اثبات توحید است، برداشت یاد شده قابل استفاده است.
۶- افعال خداوند، حکمت آمیز است. (و جعلنا فى الأرض روسى أن تمید بهم ... سبلاً لعلّهم یهتدون ) از این که خداوند فرمود: ما کوه ها را به منظور محافظت زمین از لرزش و اضطراب و راه هاى فراخ را براى راه یابى انسان آفریدیم، به دست مى آید که کارهاى خداوند هدف دار و حکمت آمیز است.
موضوعات مرتبط
- توحید: زمینه توحید ۵
- خدا: حکمت در افعال خدا ۶
- دره ها: فواید دره ها ۳
- ذکر: آثار ذکر خلقت دره ها ۵; آثار ذکر خلقت راهها ۵; آثار ذکر خلقت کوهها ۵
- راهها: اهمیت راهها ۴; فواید راهها ۳; نقش راهها ۴
- راهیابى: نشانه هاى راهیابى ۳
- زمین: تاریخ زمین ۲; موانع لرزش زمین ۱
- کوهها: اهمیت کوهها ۴; تاریخ خلقت کوهها ۲; فواید کوهها ۱; نقش کوهها ۴
