ابراهيم ٢٤
ترجمه
| ابراهيم ٢٣ | آیه ٢٤ | ابراهيم ٢٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَلَمْ تَرَ»: مگر ننگریسته‌ای؟ مگر نمی‌دانی؟ در اینجا مراد امر است. یعنی: ای انسان! بنگر و بدان. «کَلِمَة»: سخن. پدیده. مراد ایمان، کلمه توحید، هر سخن نیک دیگری، و یا خود شخص مؤمن است. بدل اشتمال یا بدل کلّ از کلّ واژه (مَثَلاً) است. «أَصْلُ»: مراد از اصل، پائین تنه و ریشه‌های درخت است. «فَرْعُ»: شاخه. «السَّمَآءِ»: فضا. بالای سر.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۹ - ۳۴،سوره ابراهيم
- اشاره به معناى ((حق )) و بيان اينكه مراد از حق بودند خلقت آسمانها و زمين هدفداربودن عالم هستى است
- بيان جمله : ((ان يشايدهبكم و ياءت بخلق جديد)) و پاسخ به يك سؤال در اين مورد
- معناى جمله : ((و برزوا الله جميعا))
- بيان بگو مگوى كفار در روز قيامت
- سخن شيطان با پيروان خود در قيامت
- معناى اينكه در قيامت شيطان به اتباع خود مى گويد: ((خدا به شما وعده حق داد و من بهشما وعده دادم ولى وفا نكردم ))
- بيان اينكه شيطان بر مردم سلطه اى ندارد و فقط دعوت به گناه مى كند
- رد كلام فخر رازى در خصوص استثناء در آيه شريفه
- بيزارى جستن شيطان و هر متبوع ديگرى از پيروان خود، در روز قيامت
- انسان مختار است و خود مسؤ ول نيك و بد اعمال خويش است
- وجوهى كه در مورد تركيب و معناى آيه : ((الم تر كيف ضرب الله مثلا كلمة طيبة ...))گفته شده است
- موارد اختلاف مفسرين در بيان معنى و مفاد مفردات آيه فوق الذكر
- بيان مراد از ((كلمه طيبه )) اى كه به شجره طيبه تشبيه شده است
- مقصود از كلمه خبيثه كه به شجره خبيثه تشبيح شده شرك به خدا است
- آغاز و ادامه هدايت مؤ منين از ناحيه خداوند است (يثبت الله الذين آمنوابالقول الثابت ))
- چند معناى ديگر كه براى آيه : ((يثبت الله الذين آمنوا...)) ذكر كرده اند
- حكايت حال سردمداران و بزرگان ضلالت و ظلم كه كفران نعمت كرده مردم خود را هلاكتكشاندند
- انگيزه اصلى مشركين در شرك ورزيدن به عمد و اختيار
- وجه جمع بين دو آيه اى كه يكى وجود دوستى در قيامت اثبات و ديگرى نفى مى كند
- استدلال بر اختصاص ربوبيت براى خدا به اختصاص تدبير عام موجودات به او
- معناى ((سخر لكم الفلك )) و سخر لكم الانهار))
- معناى سؤ ال و توضيح مراد از جمله : اتيكم منكل ما سالتموه : خداوند از تمام آنچه از او خواستيد به شما داد))
- توضيحى درباره اينكه نعمت هاى الهى قابل شمارش نيست (و ان تعدوا نعمة الله لاتحصوها)
- روايتى درباره مراد از كلمه طيبه و كلمه خبيثه در آيه((مثل كلمة طيبة كشجرة طيبة ...))
- نقل ورد سخن ((آلوسى )) كه در روايتى بنابر آن مراد از شجره خبيثه بنى اميه اندمناقشه كرده
- چند روايت در مورد سؤ ال قبر و تطبيق آيه : (( يثبت الله الذين آمنوا...)) بر آن
- چند روايت در تطبيق آيه : (( الذين بدلوا نعمة الله كفرا...)) بر بنى اميه و بنى مغيره
- روايتى در اين باره كه اظهار عجز از شكر نعمتهاى الهى شكر است
نکات آیه
۱- خداوند، فراخوان مردم به مطالعه و تیزبینى در چگونگى مثالهایش براى دریافت حقایق (ألم تر کیف ضرب الله مثلاً)
۲- پیامبر(ص)، پیشتاز در درک معارف دینى و داراى نقش الگویى در آن (ألم تر کیف ضرب الله مثلاً کلمة طیّبة کشجرة طیّبة) استفهام «ألم تر» تقریرى است. یعنى تو مى بینى ... از اینکه خداوند، به جاى عموم مردم پیامبر(ص) را مورد خطاب قرار داده است مى تواند به این نکته اشاره داشته باشد که وقتى پیامبر(ص) در مثالهاى خداوند دقت مى کند، مردم باید آن حضرت را سرمشق خود قرار دهند.
۳- «کلمه طیبه» چونان درخت پاکى است که ریشه اى ثابت داشته و شاخ و برگش در بلنداى فضا باشد. (کلمة طیّبة کشجرة طیّبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء)
۴- اعتقادات حق چنان درختى ریشه دار، ثابت و استوار است. (کلمة طیّبة کشجرة طیّبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء) از معناهایى که مفسران، از صحابه و تابعان تاکنون، براى «شجره طیبه» ذکر کرده اند، عقیده به توحید و کلمه «لا إله إلاّ الله» است که عقیده حق مى باشد.
۵- استفاده از تشبیه به محسوس براى عینى و قابل فهم کردن تعالیم، از روشهاى تعلیمى قرآن کریم (ضرب الله مثلاً کلمة طیّبة کشجرة طیّبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء)
روایات و احادیث
۶- «جابرالجعفى قال: سألت أباجعفرمحمد بن على الباقر(ع) عن قول الله عزّوجلّ: «کشجرة طیبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء...» قال: أمّا الشجرة فرسول الله(ص) و فرعها على(ع) و غصن الشجرة فاطمة بنت رسول الله(ص) و ثمرها أولادها(ع) و ورقها شیعتنا...;[۱] جابر جعفى گوید: از امام صادق(ع) در باره سخن خدا «کشجرة طیبة...» سؤال کردم، آن حضرت فرمود: اما مراد از درخت، رسول خدا(ص) مى باشد و شاخه هاى اصلى آن، على(ع) است و شاخه هاى فرعى آن، فاطمه(س) دختر رسول خدا(ص) مى باشد و میوه هاى آن، فرزندان او و برگهاى آن درخت، شیعیان ما مى باشند».
۷- «عمرو بن حریث قال: سألت أباعبدالله(ع) عن قول الله: «کشجرة طیبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء» قال: فقال: رسول الله(ص) أصلها و أمیرالمؤمنین(ع) فرعها و الأئمة من ذریتهما أغصانها و علم الأئمة ثمرتها و شیعتهم المؤمنون ورقها...;[۲] عمرو بن حریث گوید: از امام صادق(ع) در باره سخن خدا «کشجرة طیبة أصلها...» سؤال کردم پس [آن حضرت] فرمود: رسول خدا(ص) ریشه آن درخت و أمیرالمؤمنین(ع) شاخه آن و ائمه(ع) از نسل آن دو، شاخه هاى فرعى آن و علم ائمه(ع) میوه هاى آن درخت مى باشد و شیعیان مؤمن آنان برگهاى آن درختند...».
۸- «عن أبى جعفر و أبى عبدالله علیهما السلام فى قول الله: «ضرب الله مثلاً کلمة طیبة کشجرة طیبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء» قال: یعنى النبى(ص) و الأئمة من بعده هم الأصل الثابت و الفرع الولایة لمن دخل فیها;[۳] از امام باقر و امام صادق - علیهما السلام - روایت شده است که در باره سخن خدا «ضرب الله مثلاً کلمة طیبة کشجرة طیبة أصلها ثابت و فرعها فى السّماء» فرمودند: یعنى، پیامبر(ص) و ائمه(ع) بعد از او، ریشه هاى ثابت [آن درخت] و شاخه هاى آن، ولایت است براى کسى که [با پذیرش آن] تحت ولایت داخل شود.»
۹- «عن النبى(ص) [فى قوله تعالى: «کلمة طیبة کشجرة طیبة ...»]: إن هذه الشجرة الطیبة هى النخلة;[۴] از رسول خدا(ص) درباره سخن خدا «کلمة طیبة کشجرة طیبة ...» روایت شده است که فرمود: همانا [مراد از] درخت پاکیزه، درخت خرماست».
موضوعات مرتبط
- ائمه(ع): مقامات ائمه(ع) ۶، ۷
- امام على(ع): مقامات امام على(ع) ۶، ۷
- تشبیهات قرآن:
- تشبیه معقول به محسوس ۵:
- تعلیم: روش تعلیم ۵
- خدا: دعوتهاى خدا ۱
- دین: اهمیت فهم دین ۲
- شجره طیبه: مراد از شجره طیبه ۶، ۷، ۸، ۹
- شیعیان: مقامات شیعیان ۶، ۷
- عقیده: استوارى عقیده حق ۴
- فاطمه(ع): مقامات فاطمه(ع) ۶
- قرآن: تشبیهات قرآن ۵; روش تعالیم قرآن ۵; فهم مثالهاى قرآن ۱; مثالهاى قرآن ۳، ۴
- مثالهاى قرآن: تمثیل به شجره طیبه ۳; تمثیل به درخت ریشه دار ۴; مثل عقیده حق ۴; مثل کلمه طیبه ۳
- محمد(ص): ادراک محمد(ص) ۲; الگوگیرى از محمد(ص) ۲; پیشگامى محمد(ص) ۲; فضایل محمد(ص) ۲; مقامات محمد(ص) ۶، ۷
- نخل ۹:
- ولایت: اهمیت ولایت ۸
- هوشیارى: دعوت به هوشیارى ۱
