تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۳۰: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

وَ يَصلى سعِيراً

يعنى داخل آتشى مى شود و يا حرارتش را تحمل مى كند كه در حال زبانه كشيدن است ، آتشى است كه نمى توان گفت چقدر شكنجه آور است .

او در ميان اهلش مسرور بود، و از مال دنيا كه به او مى رسيد خوشحال مى شد، و دلش به سوى زينت هاى مادى مجذوب مى گشت ، و همين باعث مى شد كه آخرت از يادش برود، و خداى تعالى انسان را در اين خوشحال شدن مذمت كرده ، و آن را فرح بيجا و بغير حق دانسته ، مى فرمايد: «'''ذلكم بما كنتم تفرحون فى الارض بغير الحق و بما كنتم تمرحون '''».

يعنى گمان مى كرد برنمى گردد، و مراد برگشتن به سوى پروردگارش ‍ براى حساب و جزا است . و اين پندار غلط هيچ علتى به جز اين ندارد كه در گناهان غرق شدند، گناهانى كه آدمى را از امر آخرت باز مى دارد و باعث مى شود انسان آمدن قيامت را امرى بعيد بشمارد.

اين جمله پندار مذكور را رد مى كند و مى فرمايد مساءله بدين قرار كه او پنداشته (كه بر نمى گردد) نيست ، بلكه برمى گردد.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۰۴ </center>

كلمه «'''شفق '''» به معناى سرخى و بالاى آن زردى و روى آن سفيدى است ، كه در كرانه افق در هنگام غروب خورشيد پيدا مى شود.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۰۷ </center>

كلمه «'''وسق '''» فعل ماضى است ، و معناى جمع شدن چند چيز متفرق را مى دهد، مى فرمايد به شب سوگند، كه آنچه در روز متفرق شده جمع مى كند، انسانها و حيوانها كه هر يك به طرفى رفته اند، در هنگام شب دور هم جمع مى شوند.

بعضى هم كلمه «'''وسق '''» را به معناى طرد گرفته ، آيه را چنين معنا كرده اند: «'''به شب سوگند كه ستارگان را از خفاء به ظهور مى اندازد'''».

يعنى به قمر سوگند، وقتى كه نورش جمع مى شود، نور همه اطرافش ‍ بهم منضم مى شود، و به صورت ماه شب چهارده درمى آيد.

معناى آيه : «'''لتركبن طبقا عن طبق '''»

اين آيه جواب همه سوگندهاى قبلى است ، و خطاب در آن به مردم است ، و كلمه «'''طبق '''» به معناى چيزى و يا حالى است كه مطابق چيز ديگر و يا حال ديگر باشد، چه اينكه يكى بالاى ديگرى قرار بگيرد و چه نگيرد، (بلكه پهلوى هم باشند) و به هر حال منظور مراحل زندگى است كه انسان آن را در تلاشش به سوى پروردگارش طى مى كند، مرحله زندگى دنيا و سپس مرحله مرگ و آنگاه مرحله حيات برزخى ، (و سپس مرگ در برزخ و هنگام دميدن صور) و در آخر انتقال به زندگى آخرت و حساب و جزا.

و اين سوگندها هم تاءكيد مضمون «'''يا ايها الانسان انك كادح ...'''» و آيات بعد است كه خبر از بعث مى دهد، و هم زمينه چينى است براى آيه «'''فما لهم لا يومنون '''» كه از در تعجب و به منظور توبيخ مى فرمايد: «'''پس چه مى شود ايشان را كه ايمان نمى آورند؟'''» و هم براى آيه «'''فبشرهم بعذاب ...'''» كه مشتمل است بر تهديد و بشارت .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۰۸ </center>

معناى جمله «'''والله اعلم بما يوعون '''»

كلمه «'''يكذبون '''» (بخاطر اينكه مضارع است ) استمرار را مى رساند، و اگر از آنان به «'''الذين كفروا'''» تعبير كرد براى اين بود كه بر علت تكذيب دلالت كند، و كلمه «'''يوعون '''» (مضارع از مصدر «'''ايعاء'''» است ) - و بطورى كه گفته شده - به معناى قرار دادن چيزى در وعاء - ظرف - است .

و معناى آيه اين است كه : اينان اگر ايمان را ترك گفتند براى آن نبوده كه بيان دعوت كننده به ايمان ، قاصر و يا دليلش كند بوده ، بلكه براى اين بوده كه كفار پابند سنت گذشتگان و روساى خويشند، و همين باعث شده كه كفر در دلهايشان رسوخ كند، و به كار تكذيب خود ادامه دهند، و خدا بدانچه در سينه هاى خود جمع كرده اند و كفر و شركى كه در دلهاى خود پنهان نموده اند آگاه است .

فَبَشرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ

در اين جمله (و در موارد بسيار ديگر) خداى تعالى تهديد به عذاب را تعبير فرموده به مژده به عذاب ، و اين از باب تهكم و استهزاء است ، و چون در ابتداى جمله حرف «'''فاء'''» آمده ، مى فهماند اين تهديد نتيجه تكذيب است .

اين استثنا به اصطلاح استثناى منقطع است ، يعنى داخل در مستثنى منه نبوده ، تا خارج شود، چون مستثنى منه آن ضمير در «'''فبشرهم '''» است كه به كفار تكذيب گر بر مى گردد، و «'''كسانى كه ايمان آورده اعمال صالح مى كنند'''» جزو آنان نبودند تا با استثنا خارج شوند، و مراد از اينكه فرمود «'''اجرشان ممنون نيست '''» اين است كه به دنبال دادن اجر، بر آنان منت نمى گذارند، و با منت ، آن اجر را سنگين و ناگوار نمى سازند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۰۹ </center>

==آيات ۱ - ۲۲، سوره بروج ==

سوره بروج مكى است و بيست و دو آيه دارد

وَ السمَاءِ ذَاتِ الْبرُوج (۱)

وَ شاهِدٍ وَ مَشهُودٍ(۳)

قُتِلَ أَصحَب الاُخْدُودِ(۴)

إِذْ هُمْ عَلَيهَا قُعُودٌ(۶)

وَ هُمْ عَلى مَا يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شهُودٌ(۷)

وَ هُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ(۱۴)

فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ(۱۸)

بَلْ هُوَ قُرْءَانٌ مجِيدٌ(۲۱)

فى لَوْحٍ محْفُوظِ(۲۲)

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۴۱۴ </center>

و در آيه مورد بحث سوگند به آسمانى ياد شده كه به وسيله برجها محفوظ مى شود، و مناسبت اين سوگند با قصه اى كه به زودى بدان اشاره مى كند، و با وعده و وعيدى كه مى دهد بر كسى پوشيده نماند، و ما به زودى به اين مناسبت اشاره مى كنيم .

اين جمله عطف است بر كلمه «'''السماء'''»، يعنى سوگند به آسمان داراى برجها، و «'''سوگند به روز موعود'''» كه منظور از آن روز قيامتى است كه خداى تعالى وعده داده در آن روز ميان بندگانش داورى كند.

وَ شاهِدٍ وَ مَشهُودٍ

در اين سوگندها جواب حذف شده ، چون با بودن آيه «'''ان الذين فتنوا المؤ منين و المومنات ... ذلك الف وز الكبير'''»، احتياجى به ذكر آن نبود، و آيه «'''قتل اصحاب الاخدود...'''»، هم اشعار به آن داشت ، و خواننده اين آيات مى فهمد كه تقدير كلام چنين است : «'''به آسمان داراى برجها و به روز موعود و به شاهد و مشهود سوگند كه آزار دهندگان مؤ منين عذابى در جهنم دارند، و خداوند مؤ منين صالح را اگر خلوص ‍ به خرج دهند موفق به صبر مى كند، و در حفظ ايمانشان از كيد دشمنان ياريشان مى فرمايد، همانطور كه در داستان اخدود كرد'''».

[[رده:تفسیر المیزان]]