تفسیر:المیزان جلد۱۵ بخش۳۳: تفاوت میان نسخه‌ها

==بيزارى مجرمين در روز قيامت از يكديگر ==

و در تفسير جمله «'''و ما اضلنا الا المجرمون '''» فرمود: چون ما را به راه خود دعوت كردند، و اين همان گفتار ديگر خداى تعالى است كه در حكايت گفتگوى اهل دوزخ فرموده : «'''و قالت اوليهم لاخريهم ربنا هؤ لاء اضلونا فاتهم عذابا ضعفا من النار - يك طايفه به ديگرى مى گويد: پروردگارا اينها ما را گمراه كردند، پس به ايشان عذابى از آتش ‍ بده دو برابر عذاب ما'''» و نيز در همين باره فرموده : «'''كلما دخلت امة لعنت اختها حتى اذا اداركوا فيها جميعا - هر امتى كه به عرصه محشر در مى آيد امتى ديگر را لعنت مى كند، تا آنكه همگى در آتش ، يكديگر را ببينند'''» كه از يكديگر بيزارى مى جويند و بعضى بعضى ديگر را لعنت مى كنند آن روز هر يك مى خواهد تقصير را به گردن ديگرى بيندازد، بلكه خود از مخمصه رهايى يابد ولى اين چاره جوييها سودى نمى دهد، چون ديگر آن روز، روز آزمايش و امتحان و روز قبول عذر و روز نجات نيست .

و در كافى به دو سند از ابى بصير از ابى جعفر و امام صادق (عليه السّلام ) روايت كرده كه در ذيل آيه «'''فكبكبوا فيها هم و الغاوون '''» فرموده اند: ايشان مردمى هستند كه به زبان ، دم از عدالت مى زنند، ولى در عمل بر خلاف آن عمل مى كنند.

قمى نيز در تفسير خود و همچنين برقى در محاسن خود، اين معنا را از امام صادق

(عليه السّلام ) نقل كرده اند، ولى ظاهرا اين روايت در ذيل آيه «'''و الشعراء يتبعهم الغاوون '''» وارد شده باشد، چون دنبال آن فرموده «'''و انهم يقولون ما لا يفعلون - چون اينان مى گويند چيزهايى را كه خود عمل نمى كنند'''» و هر كس خوب دقت كند مى فهمد كه روايت ، به غاوون در سوره شعراء مربوط است نه به غاؤ ون در آيه «'''فكبكبوا فيها'''»

دو روايت در ذيل «'''فما لنا من شافئين ...'''» و نااميدى كافران از شفاعت روز جزا

و در مجمع گفته است : در خبرى كه از جابر بن عبد اللّه رسيده آمده كه گفت : از رسول خدا شنيدم مى فرمود: كسى كه داخل بهشت مى شود مى پرسد رفيقم چه كرد؟ در حالى كه رفيقش در دوزخ است ، خداى تعالى دستور مى دهد رفيقش را از دوزخ در آوريد و برايش ببريد، آنگاه اهل دوزخ چون اين را مى بينند مى گويند: «'''فما لنا من شافعين و لا صديق حميم - ما كسى را نداشتيم شفاعتمان كند و رفيق دلسوزى نداريم'''»

و نيز به سند خود از حمران بن اعين از امام صادق (عليه السّلام ) روايت كرده كه فرمود: به خدا سوگند سه نوبت شيعيان خود را شفاعت مى كنيم ، تا آنجا كه مردم بگويند: «'''فما لنا من شافعين و لا صديق حميم ... فتكون من المؤ منين '''» و در روايتى ديگر امام (عليه السّلام ) فرمود: تا آنجا كه دشمنان ما بگويند...

و در تفسير قمى درباره آيه «'''فلو ان لنا كرة فنكون من المؤ منين '''» فرموده : «'''من المهتدين '''» براى اينكه آن روز با اقرار خود ديگر داراى ايمان لازم شده اند.

مؤ لف : مراد امام (عليه السّلام ) اين است كه آن روز ايمان مى آورند، ايمان ايقان و ليكن اين را نيز مى فهمند كه ايمان در آن روز هيچ سودى به حالشان ندارد و ايمان نافع ، آن ايمانى است كه در دنيا مى داشتند، لذا آرزو مى كنند اى كاش به دنيا بر مى گشتند، تا ايمانشان ايمان راه يافتگان مى بود، يعنى ايمان مؤ منين حقيقى كه با ايمان خود راه زندگى دنيا و آخرت خود را يافتند و اين معنايى است لطيف كه آيه «'''و لو ترى اذ المجرمون ناكسوا رؤ سهم عند ربهم ربنا ابصرنا و سمعنا فارجعنا نعمل صالحا انا موقنون '''» به آن اشاره دارد چون در اين آيه نگفتند: ما را برگردان تا ايمان آوريم و عمل صالح كنيم ، بلكه مى گويند برگردان تا عمل صالح كنيم ، دقت بفرمائيد.