آل عمران ١٣٠: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
QRobot edit
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
== نزول == | |||
'''محل نزول:''' | |||
اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. <ref> طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۲، ص ۶۹۳.</ref> | |||
'''شأن نزول:'''<ref> محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۴۷.</ref> | |||
مجاهد گويد: مردم با يكديگر خريد و فروش مي‌نمودند و يا تا مدت معينى قرض ميدادند و وقتى كه مدت مزبور سر ميرسيد. هم مقدار پرداخت قرض را زياد مي‌كردند و هم به مدت آن مى افزودند سپس اين آيه نازل گرديد، عطا گويد: كه طوائف ثقيف و بنوالنضير در جاهليت تا مدت معينى به يكديگر قرض ميدادند سپس وقتى كه مدت مزبور منقضى ميشد و مديون نمى توانست. قرض خويش را بپردازد هم مقدار پرداخت قرض را زياد مي‌كردند و هم مدت اجل دين را بيشتر مي‌نمودند سپس اين آيه نازل گرديد.<ref> تفسير فريابى.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۲#link1 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۴_بخش۲#link1 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۵۳#link78 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۳_بخش۵۳#link78 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
«130» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ | |||
اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! ربا (و بهره‌ى پول) را با افزودن‌هاى مكرّر نخوريد، از خدا پروا كنيد تا شايد رستگار شويد. | |||
===نکته ها=== | |||
اين آيه همراه با هشت آيه‌ى بعد كه در ميان آيات جنگ احد قرار گرفته. شايد به اين جهت باشد كه مسائل اخلاقى و اقتصادى، در يك نظام دفاعى مؤثّر است. جامعه‌اى كه | |||
جلد 1 - صفحه 605 | |||
افرادش اهل اخلاص و ايثار و سبقت در كارهاى خير، و اطاعت از رهبر باشند، در جنگ هم موفّق خواهند بود، ولى جامعه‌ى پول پرست و بخيل و نافرمان و مصرّ بر ارتكاب گناه، به يقين شكست خواهد خورد. | |||
آيات تحريم ربا، در چند مرحله و به صورت تدريجى نازل شده است. گام اوّل، انتقاد از رباخوارى يهود: «وَ أَخْذِهِمُ الرِّبَوا وَ قَدْ نُهُوا عَنْهُ» «1» گام دوم، منع از رباى چندين برابر و در گام سوم، تحريم و به منزله‌ى جنگ با خدا معرّفى شده است. | |||
===پیام ها=== | |||
1- ايمان، زير بناى عمل به دستورات است. «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا» | |||
2- قبل از تحريم ربا، نمونه‌هاى زشت وبرجسته آن تحريم شد. «أَضْعافاً مُضاعَفَةً» | |||
3- رعايت تقوا در مسائل اقتصادى بشدّت لازم است. «لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا ... اتَّقُوا اللَّهَ» | |||
4- رستگارى با رباخوارى بدست نمى‌آيد، بلكه با تقوا حاصل مى‌شود. «لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا ... وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» | |||
5- رباخوار، نه در دنيا رستگار است، (به خاطر تشديد اختلافات طبقاتى كه منجر به تفرقه و كينه‌ى محرومان و انفجار آنها مى‌شود) و نه در آخرت. (به خاطر گرفتارى به قهر خداوند). «لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا ... لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ» | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (130) | |||
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا: اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد به خدا و معتقدات حقه ايمانيه، لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا: نخوريد و تصرف منمائيد مالهاى ربا را، أَضْعافاً مُضاعَفَةً: در حالى كه زيادتى بر زيادتى باشد. مراد زيادات مكروه كه فرع در فرع و نفع در نفع است، و تخصيص ربا به اين قيد، با آنكه ربا مطلقا حرام است، به سبب آنكه در زمان جاهليّت و اوايل اسلام، يكى مال خود را به ربا مى‌داد تا وقت معين. چون مدت منقضى مى‌شد، در مدت و نفع مى‌افزود: به همين قياس، تا مدت متمادى يك درهم به چندين درهم مى‌رسيد. لذا خداى تعالى نهى فرمود. و از اين قبيل است هرگاه مدت حواله يا سفته يا دينى سر آمده باشد، چيزى اضافه شود به آن كه مدت معهود زياد گردد ربا و حرام است. به خلاف آنكه هنوز موعد نرسيده، طرف مقابل قبل از رسيدن حواله چيزى از مبلغ معهود كم مى‌نمايد كه الحال وصول نمايد، حلال است، زيرا مرجع آن به گذشت از حق خود باشد. | |||
وَ اتَّقُوا اللَّهَ: و بترسيد و بيانديشيد عذاب الهى را در ارتكاب محرمات و منهيات، لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ: براى آنكه شما رستگار شويد، يعنى در ترك ربا از خدا بترسيد در حالى كه اميدوار باشيد به رستگارى. يا ترك ربا نمائيد تا برسيد به آمال خود و فايز شويد به نعم ابديه و ثواب باقيه. | |||
تبصره: تخصيص ربا به ذكر از ميان محرمات، به جهت آنست كه اين فعل در ميان مردم بسيار واقع مى‌شد، به حدى كه اكثر معاملات آنها ربوى بود. و حكمت در تحريم ربا آنكه: سد ابواب معاملات و تجارات، و موجب عسرت | |||
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 240 | |||
معيشت نوع مى‌باشد. يا ظهور عدل و قسط است كه هر چه دهند، همان را قبض كنند، بدون هيچ نوع زياده. از حضرت مروى است كه حكمت در تحريم ربا، تحريص است بر مكارم اخلاق، و مهلت دادن مقروض بدون زيادتى و قرض دادن و دستگيرى فروماندگان بدون ضرر به آنها. تكرار اين حكم در قرآن، به جهت تأكيد در اجتناب است. و ذكر آن در سوره بقره به لفظ تحريم، و در اينجا به لفظ نهى، به سبب آنكه تحريم آن بر ابلغ وجوه باشد، چه راه منع حكيم در تكليف از اين دو بيرون نيست. و فرمايش: اضعافا مضاعفة، قيد نهى نيست، بلكه به اصطلاح اصوليّين قيد غالب است، نظر به اشتغال مشركين بر اين امر قبيح. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأْكُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (130) | |||
ترجمه | |||
اى آنكسانى كه ايمان آورديد مخوريد ربا را با آنكه زيادتيهاى زياد شده است و بپرهيزيد از خدا باشد كه شما رستگار شويد. | |||
تفسير | |||
بعضى گفته‌اند معمول بود در زمان جاهليت كه از براى دين اجلى معين مى‌نمودند و چون آن موعد ميرسيد و مديون اداء دين نمى‌كرد بر منافع مى- افزودند و مهلت ميدادند و اين عمل چند مرتبه كه مكرر ميشد تمام هستى مديون در مقام دين اولى از دست ميرفت و بنظر حقير مراد نفع اندر نفع است كه اقبح اقسام ربا است و اينكه آيه تحريم تكرار شده است براى آنستكه اين قسم خاصى است كه قابليت تأكيد را دارد و الا مسلم است كه حرمت اختصاص باين قسم ندارد و اميد است مؤمنين از خداوند بترسند و از مخالفت نهى صريح او بپرهيزند و بفلاح و رستگارى دارين نائل شوند. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَأكُلُوا الرِّبَوا أَضعافاً مُضاعَفَةً وَ اتَّقُوا اللّه‌َ لَعَلَّكُم تُفلِحُون‌َ (130) | |||
اي كساني که گرويديد بدين حق نخوريد ربوا را اضعافا مضاعفة چند برابر و از خدا بپرهيزيد شايد شما رستگار شويد. | |||
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خطاب بمؤمنين با اينكه جميع احكام شرعيه اختصاص بمؤمن ندارد كفار چنانچه مكلّف باصول هستند مكلّف بفروع هم هستند و بر معاصي هم معاقبند چنانچه بر ترك ايمان معاقبند، براي اينست که كفار و لو ترك | |||
جلد 4 - صفحه 350 | |||
ربوا بكنند و بعقوبت او گرفتار نشوند فلاح و رستگاري ندارند و بر ترك ايمان معاقب خواهند بود فلاح و رستگاري مختص باهل ايمان است در صورت ترك معاصي كبيره لا تَأكُلُوا تعبير باكل نه بمعني خوردن تنها است بلكه مطلق تصرّف صدق اكل ميكند مثل اكل مال يتيم و حقوق سادات و فقراء و امام و اموال ناس بدون وجه مشروع. | |||
الربوا رباء دو قسم است رباء معاملي که دو چيز از يك جنس که مكيل و موزون باشند معامله كنند بزيادتي در يك طرف مثل حنطه و دقيق و خبز و نحو اينها. و رباء قرضي که چيزي را بعنوان قرض تمليك غير كند و براي مدت اداء چيزي اضافه بگيرد و اينکه در تمام چيزها جاري است، و اينکه دو قسم هر دو حرام و گناه بزرگ و عقوبت شديد دارد بنصوص قرآني و اخبار قطعي و ضرورت اسلامي و مستحل آن كافر است و قبلا در سوره بقره مجلد دوم مفصلا بيان شده لكن در اينجا مراد رباء قرضيست بقرينه أَضعافاً مُضاعَفَةً ضعف بمعني دو برابر است اضعاف جمع ضعف چندين برابر، مثلا 4، دو برابر 2، و 6، سه برابر و هكذا. | |||
و قانون رباء تابع اجل و مدت است هر چه مدت زياد شود سود افزوده ميشود و اينکه جمله معناي آن اينکه نيست که يك ضعف يا دو ضعف آن ضرري ندارد، رباء مطلقا حرام است بلكه معناي او اينست که كار رباء منجرّ باين ميشود. | |||
وَ اتَّقُوا اللّه‌َ بپرهيزيد از غضب الهي و سخت و عذاب او و پيرامون رباء نگرديد. | |||
لَعَلَّكُم تُفلِحُون‌َ اميد است رستگار شويد، و از اينکه جمله سه نكته استفاده ميشود: 1- اينكه مرتكب رباء رستگاري ندارد 2- بمجرد ترك رباء رستگاري حاصل نميشود بلكه بايد از ساير محرمات هم پرهيز كرد بقرينه كلمه لعل‌ّ 3- رستگاري در ترك معاصي خاص‌ّ مؤمن است غير مؤمن هر چه متقي باشد | |||
جلد 4 - صفحه 351 | |||
رستگاري ندارد. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 130)- تحریم رباخواری! این آیه و هشت آیه بعد از آن محتوی یک سلسله برنامه‌های اقتصادی، اجتماعی و تربیتی است. در این آیه روی سخن را به مؤمنان کرده، می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! ربا (و سود پول) را چند برابر نخورید» (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَأْکُلُوا الرِّبَوا أَضْعافاً مُضاعَفَةً). | |||
عرب در زمان جاهلیت آلودگی شدیدی به رباخواری داشت، به همین دلیل قرآن برای ریشه‌کن ساختن رباخواری حکم تحریم را تدریجا و در چهار مرحله بیان کرده است: | |||
1- در آیه 39 سوره روم در باره «ربا» به یک پند اخلاقی قناعت شده. | |||
2- در آیه 161 سوره نساء «ربا» به عنوان یک عادت زشت یهود مورد سرزنش قرار گرفته است. | |||
3- در آیات 275 تا 279 سوره بقره، نیز هر گونه رباخواری را ممنوع و در حکم جنگ با خدا ذکر نموده است. | |||
4- و بالاخره در آیه مورد بحث، حکم تحریم ربا صریحا ذکر شده، امّا تنها به یک نوع از انواع ربا که نوع شدید و فاحش آن است اشاره شده است. | |||
ج1، ص329 | |||
منظور از «ربا فاحش» این است که سرمایه به شکل تصاعدی در مسیر ربا سیر کند یعنی سود در مرحله نخستین با اصل سرمایه ضمیمه شود و مجموعا مورد ربا قرار گیرند. | |||
در پایان آیه می‌فرماید: «اگر می‌خواهید رستگار شوید باید تقوی را پیشه کنید و از این گناه بپرهیزید» (وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ). | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
