النساء ٢٨
| کپی متن آیه |
|---|
| يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفاً |
ترجمه
| النساء ٢٧ | آیه ٢٨ | النساء ٢٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«ضَعِیفاً»: حال است.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً «28»
خداوند مى‌خواهد (با آسان كردن قوانين ازدواج، بار تكليف) شما را سبك كند. و انسان، ضعيف آفريده شده است.
نکته ها
در اين سه آيه‌ى اخير، گوشه‌اى از الطاف خداوند در امر ازدواج پى در پى نقل شده است.
خداوند احكام را براى شما بيان مى‌كند، «لِيُبَيِّنَ لَكُمْ» راه نشان مى‌دهد، «يَهْدِيَكُمْ» لطف خود را به شما برمى‌گرداند، «يَتُوبَ عَلَيْكُمْ» و بر شما آسان مى‌گيرد، «يُخَفِّفَ عَنْكُمْ» و اين همه به خاطر آن است كه انسان در برابر طوفان غرايز، ناتوان، و قدرت صبر و خوددارى او اندك است.
پیام ها
1- اسلام، دين آسانى است و بن‌بست ندارد. «يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ»
2- تكاليف دينى، براساس توان وطاقت انسان است. «يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ»
3- مشكل‌تراشى در ازدواج، خلاف خواست خداست. «يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ»
4- پيروى و پايبندى شما در احكام ازدواج، زمينه‌ى سبكبارى و دورماندن جامعه از آفات و مشقات است. «يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ»
5- انسان در برابر غريزه‌ى جنسى ضعيف است. «خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً»
6- ميان تكوين و آفرينش انسان، و تشريع و احكام الهى هماهنگى است.
يُخَفِّفَ ... ضَعِيفاً
تفسير نور(10جلدى)، ج2، ص: 53
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً «28»
يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ: اراده فرموده خداى تعالى اينكه سبك گرداند از شما در احكام نكاح بر وجهى كه سبكبار شويد، كما قال: يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ (الخ). و لذا مشروع ساخت براى شما شريعت محمديه صلّى اللّه
«1» اصول كافى، جلد 2، كتاب الايمان و الكفر، باب مجالسة اهل المعاصى، صفحه 377، حديث 10
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 406
عليه و آله و سلّم كه سهل الماخذ است، و مرخص ساخت شما را در مضايق، مانند احلال دختر عمه و دختر خاله و كنيز و غير آن. يا اراده فرموده تخفيف را به قبول توبه و توفيق بر آن. يا مراد تخفيف در تكليف است نسبت به عموم، زيرا حق تعالى به سبب شرافت حضرت ختمى مرتبت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم، تكاليف شاقه امم ماضيه را بر امت مرحومه تخفيف داده.
وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً: 1- خلق شده است انسان، عاجز از كشيدن بار تكليف و از صبر بر ترك شهوات و تحمل مشاق طاعات، لا جرم آن را بر او تخفيف داديم. 2- ضعف آدمى آنكه از ماء مهين خلق شده، قال اللّه تعالى:
خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ. 3- ضعيف است در مهمّ زنان و ضبط خود از ميل به ايشان.
يا صابر در سرّاء و ضرّاء و نعمت و نقمت نيست. 4- محققان گفته‌اند حق تعالى از غايت مهربانى كه با بندگان مؤمن دارد، او را به ضعف و عجز موسوم ساخت، تا اگر در طاعت تقصيرى كند، به سبب متابعت هواى نفس، نقص در حال او پديد آيد به واسطه ضعفى كه بر حال او كشيده شده، زبان اعتذار بگشايد و توبه و استغفار نمايد.
تبصره: آيه شريفه دلالت دارد بر بطلان مذهب جبر، زيرا اگر خداوند تعالى با خلق كفر در كافر، او را منع از كفر و همچنين با عدم خلق ايمان در او، امر به ايمان نمايد، هر آينه تثقيل عظيم خواهد بود، و اين منافى اراده تخفيف است. به علاوه تكليف ما لا يطاق، لازم، و صدور آن از حكيم، قبيح و محال خواهد بود؛ تعالى اللّه عن ذلك علوّا كبيرا.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِيفاً «28»
ترجمه
ميخواهد خداوند كه تخفيف دهد بر شما و آفريده شده آدم ناتوان.
تفسير
خداوند ناسخ شرايع سابقه خود را شريعت سمحه سهله محمديه (ص) قرار داده است كه مردم تا قيامت بسهولت تابع آن باشند و هر حكميكه در آن عسر و حرج و ضرر بوده نفى و بسيارى از احكام را براى تسهيل جعل فرموده كه از آن جمله نكاح كنيزان است در موقع ضرورت و لزوم با آنكه ذاتا اقتضاء منع داشته و اين نيست مگر براى وسعت رحمت و رحمانيت او و ضعف بنيه انسان از تحمل شهوات و ميثاق طاعات آسمان بار امانت نتوانست كشيد قرعه فال بنام من بيچاره زدند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
يُرِيدُ اللّه‌ُ أَن يُخَفِّفَ عَنكُم وَ خُلِقَ الإِنسان‌ُ ضَعِيفاً «28»
اراده فرموده خداوند که در تكاليف شماها تخفيف دهد و انسان مخلوق ضعيفي است مراد از تخفيف سهولت تكليف است مقابل تكاليف شاقه چنانچه مفاد آيه شريفه است وَ لا تَحمِل عَلَينا إِصراً كَما حَمَلتَه‌ُ عَلَي الَّذِين‌َ مِن قَبلِنا رَبَّنا وَ لا تُحَمِّلنا ما لا طاقَةَ لَنا بِه‌ِ الايه آخر سوره بقره، و گذشت بيان آن، و از اينکه جهت گفتند دين اسلام دين سمحه سهله است و آيه شريفه عام است نسبت بتمام تكاليف و لو مورد آيه احكام مذكوره در آيات قبل است از نكاح حرائر و اماء دوام و انقطاع و هدايت بسنن سابقين از اخيار و اشرار و قبولي توبه و جلوگيري از متابعت شهوت پرستان لكن مكرر گفته شده که مورد مخصص نيست لذا بطور اطلاق فرمود يُرِيدُ اللّه‌ُ أَن يُخَفِّفَ عَنكُم و جمله وَ خُلِقَ الإِنسان‌ُ ضَعِيفاً بمنزله علت است براي جمله قبل که چون خلقت انسان ضعيف است در جعل احكام تخفيف داده شده و ضعف انسان هم از جهت قواي بدني است طاقت اعمال شاقه ندارد، و در حيوانات در بسياري از قوي مشاهده شده که بسيار قوه آنها زيادتر است هم قوه باصره و سامعه و شامه و ذائقه و لامسه و هم قوه بدنيه و هم از جهت قواي روحي در جلوگيري نفس از مشتهيات و هم صبر بر بليات بلي امتياز آنها فقط در قوه عقلائيست اگر فرمان فرماي سائر قوي گردد و اما اگر تابع آنها شود از تمام حيوانات پست‌تر است.
آدمي زاده طرفه معجونيستبرگزیده تفسیر نمونه
نکات آیه
۱- سبکبار نمودن انسان در زندگى، خواست الهى است. (یرید اللّه ان یخفّف عنکم)
۲- پایبندى به مقررات الهى در ازدواج و روابط جنسى، زمینه سبکبارى و دور ماندن جوامع از مشقتها و رنجهاست. (یرید اللّه ان یخفّف عنکم) بیان خواست الهى به سبکبارى انسانها پس از تبیین احکام و مقررات ازدواج، اشاره به این است که دورى جوامع بشرى از رنجها و مشقتها در گرو پیروى از آن احکام است.
۳- شکستن حریم قوانین الهى در روابط جنسى، رنج آفرین و موجب مشقت براى جوامع انسانى است. (و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ... یرید اللّه ان یخفّف عنکم) چنانچه رعایت احکام الهى در ازدواج موجب سبکبارى باشد، زیر پا گذاردن آن قوانین، رنج آور و مشقتبار خواهد بود.
۴- سهولت احکام و مقررات ازدواج و روابط جنسى در اسلام (و من لم یستطع منکم ... یرید اللّه ان یخفّف عنکم) بر این مبنا که مراد از تخفیف، سهولت در نفس احکام الهى باشد نه نتیجه عمل به آن احکام و مقررات.
۵- سهولت و آسانى قوانین و مقررات الهى (یرید اللّه ان یخفّف عنکم)
۶- مشکل آفرینى و مانع تراشى در راه ازدواج و روابط مشروع جنسى، مخالفت با خواست خداوند (یرید اللّه ان یخفّف عنکم)
۷- انسان، ضعیف و ناتوان خلق شده است. (خلق الانسان ضعیفاً)
۸- انسان، موجودى ضعیف در برابر غریزه جنسى (خلق الانسان ضعیفاً) به قرینه آیات گذشته، مراد از «ضعیفاً» مى تواند کم طاقتى انسان در برابر غریزه جنسى باشد.
۹- ضعف و ناتوانى انسان در برابر غریزه جنسى، ریشه تسهیل قوانین و مقررات ازدواج و روابط جنسى (یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً)
۱۰- ضعف و ناتوانى انسان، منشأ تسهیل احکام دین از جانب خداوند (یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً) بر این مبنا که مراد از تخفیف، سهولت در نفس احکام الهى باشد.
۱۱- انسان، ناتوان از تحمل عواقب انحراف از حدود الهى در روابط جنسى (و یرید الّذین یتّبعون الشّهوات ان تمیلوا میلا عظیماً ... خلق الانسان ضعیفاً) جمله «خلق الانسان ضعیفاً» مى تواند بیانگر علت لزوم پیروى از احکام الهى در ازدواج و اجتناب از پیروى هواپرستان باشد. یعنى قوانین الهى، جوامع را سبکبار خواهد کرد و انحراف از آن موجب مشقت خواهد شد و انسان توان تحمل آن مشقتها را ندارد.
۱۲- تناسب و هماهنگى احکام دین با ویژگیهاى تکوینى انسان (یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً)
۱۳- لزوم رعایت تناسب قوانین با توان مردم (یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً)
۱۴- ناتوانى انسان در شناخت قوانین صحیح، دلیل جعل قوانین از سوى خداوند است.* (حرّمت ... یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً) چون در آیات پیشین سخن از جعل احکام بود، مى توان گفت مراد از «ضعیفاً»، ناتوانى انسان براى جعل قوانین صحیح است.
۱۵- تبیین احکام و مقررات از سوى خداوند موجب کاسته شدن حجم مسؤولیت انسان در شناخت و تشریع قوانین و مقررات (حرّمت ... و من لم یستطع ... یرید اللّه ان یخفّف عنکم و خلق الانسان ضعیفاً) بنابر اینکه مراد از «ضعیفاً»، ضعف انسان در جعل قوانین باشد. در این صورت تخفیف به این معناست که خداوند با جعل مقررات خویش، این بار سنگین را از دوش آنان برداشته است.
روایات و احادیث
۱۶- نسیان آدمى، علت نامگذارى وى به انسان (و خلق الانسان ضعیفاً) امام صادق (ع) درباره علّت نامگذارى آدمیان به انسان فرمود: لانّه ینسى.[۱]
موضوعات مرتبط
- احکام: تبیین احکام ۱۵ ; تشریع احکام ۱۴، ۱۵
- ازدواج: اهمیّت ازدواج ۶ ; سهولت در ازدواج ۴، ۹ ; ممانعت از ازدواج ۶
- انسان: ضعف انسان ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۴ ; فراموشى انسان ۱۶ ; نامگذارى انسان ۱۶
- تکلیف: آثار عمل به تکلیف ۲ ; سهولت تکلیف ۴، ۵، ۹، ۱۰ ; قدرت در تکلیف ۱۳
- تکوین: و تشریع ۱۲
- جامعه: عوامل انحطاط جامعه ۳ ; عوامل رشد جامعه ۲
- حیات: کیفیت حیات ۱
- خدا: اراده خدا ۱، ۱۰ ; تجاوز به حدود خدا ۳ ; عصیان از خدا ۶ ; کیفر تجاوز به حدود خدا ۱۱
- دین: ویژگى تعالیم دین ۱۲
- سختى: روش تسهیل سختى ۲
- شهوترانى: آثار شهوترانى ۳ ; کیفر شهوترانى ۱۱
- عفّت: آثار عفّت ۲
- غریزه جنسى:۸، ۹
- قانونگذارى: شرایط قانونگذارى ۱۳
منابع
- ↑ علل الشرایع، ص ۱۵، ح ۱، ب ۱۱ ; معانى الاخبار، ص ۴۸، ح ۱.
