نمایش مبدأ برای يوسف ٣٤

{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فَاسْتَجَاب|فَاسْتَجَابَ‌]] [[کلمه غیر ربط::فَاسْتَجَاب| ]] [[شامل این ریشه::جوب‌| ]][[ریشه غیر ربط::جوب‌| ]][[شامل این ریشه::ف‌| ]][[ریشه غیر ربط::ف‌| ]][[شامل این کلمه::لَه|لَهُ‌]] [[شامل این ریشه::ل‌| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[شامل این کلمه::رَبّه|رَبُّهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::رَبّه| ]] [[شامل این ریشه::ربب‌| ]][[ریشه غیر ربط::ربب‌| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[ریشه غیر ربط::ه‌| ]][[شامل این کلمه::فَصَرَف|فَصَرَفَ‌]] [[کلمه غیر ربط::فَصَرَف| ]] [[شامل این ریشه::صرف‌| ]][[ریشه غیر ربط::صرف‌| ]][[شامل این ریشه::ف‌| ]][[ریشه غیر ربط::ف‌| ]][[شامل این کلمه::عَنْه|عَنْهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::عَنْه| ]] [[شامل این ریشه::عن‌| ]][[ریشه غیر ربط::عن‌| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[ریشه غیر ربط::ه‌| ]][[شامل این کلمه::کَيْدَهُن|کَيْدَهُنَ‌]] [[کلمه غیر ربط::کَيْدَهُن| ]] [[شامل این ریشه::کيد| ]][[ریشه غیر ربط::کيد| ]][[شامل این ریشه::هن‌| ]][[ریشه غیر ربط::هن‌| ]][[شامل این کلمه::إِنّه|إِنَّهُ‌]] [[کلمه غیر ربط::إِنّه| ]] [[شامل این ریشه::انن‌| ]][[ریشه غیر ربط::انن‌| ]][[شامل این ریشه::ه‌| ]][[ریشه غیر ربط::ه‌| ]][[شامل این کلمه::هُو|هُوَ]] [[شامل این ریشه::هو| ]][[شامل این کلمه::السّمِيع|السَّمِيعُ‌]] [[کلمه غیر ربط::السّمِيع| ]] [[شامل این ریشه::سمع‌| ]][[ریشه غیر ربط::سمع‌| ]][[شامل این کلمه::الْعَلِيم|الْعَلِيمُ‌]] [[کلمه غیر ربط::الْعَلِيم| ]] [[شامل این ریشه::علم‌| ]][[ریشه غیر ربط::علم‌| ]]'''}}
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed"
	  !کپی متن آیه
|-
|فَاسْتَجَابَ‌ لَهُ‌ رَبُّهُ‌ فَصَرَفَ‌ عَنْهُ‌ کَيْدَهُنَ‌ إِنَّهُ‌ هُوَ السَّمِيعُ‌ الْعَلِيمُ‌
|}
'''ترجمه '''
<tabber>
مکارم شیرازی=پروردگارش دعای او را اجابت کرد؛ و مکر آنان را از او بگردانید؛ چرا که او شنوا و داناست!
|-|بهرامپور=|پس پروردگارش دعاى او را اجابت كرد و مكر زنان را از او بگردانيد. آرى او شنواى داناست
|-|فولادوند=پس، پروردگارش [دعاى‌] او را اجابت كرد و نيرنگ آنان را از او بگردانيد. آرى، او شنواى داناست.
|-|الهی قمشه‌ای=خدایش هم دعای او را مستجاب کرده و مکر و دسایس آن زنان را از او بگردانید، که خداوند شنوا و داناست.
|-|انصاریان=پس پروردگارش خواسته اش را اجابت کرد و نیرنگ زنان را از او بگردانید؛ زیرا خدا شنوا و داناست.
|-|آیتی=پروردگارش دعايش را اجابت كرد و مكر زنان از او دور كرد. زيرا خدا شنوا و داناست.
|-|خرمشاهی=آنگاه پروردگارش [درخواست‌] او را اجابت کرد و مکر آنان را از او باز داشت، چرا که او شنوای داناست‌
|-|مجتبوی=پس پروردگارش او را پاسخ داد و نيرنگشان را از او بگردانيد، كه اوست شنوا و دانا.
|-|خرمدل=پروردگارش دعای او را اجابت کرد و (شرّ) کید و مکرشان را از او بازداشت. تنها خدا است که شنوای (دعاهای پناه‌برندگان به خود است و) آگاه (از احوال بندگان و مصالح ایشان) می‌باشد. 
|-|صادقی تهرانی=پس، پروردگارش خواسته‌اش را برایش اجابت کرد و نیرنگ زنان را از او بازگردانید. بی‌گمان او، (هم)او بسیار شنوای بس داناست.
|-|معزی=پس پذیرفت از او پروردگارش و برگردانید از او نیرنگ آنان را همانا او است شنوای دانا
|-|english=<div id="qenag">Thereupon his Lord answered him, and diverted their scheming away from him. He is the Hearer, the Knower.</div>
|-|</tabber>
<div class="audiotable"> 
 <div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/012034.mp3"></sound></div>
 <div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/012034.mp3"></sound></div>
</div>
{{آيه | سوره = سوره يوسف | نزول = [[نازل شده در سال::11|١١ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::34|٣٤]] | قبلی = يوسف ٣٣ | بعدی = يوسف ٣٥  | کلمه = [[تعداد کلمات::10|١٠]] | حرف =  }}
===معنی کلمات و عبارات===
«صَرَفَ عَنْهُ»: از او برگرداند. از او دور داشت. از او بگردانید.

__TOC__


== تفسیر ==
<tabber>
المیزان=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link106 | آيات ۳۴ - ۲۲، سوره يوسف]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link107 | بيان آيات مربوط به يوسف (عليه السلام ) در خانه عزيز مصر مراد از جمله : ((لمّابلغ اشدّه ))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link108 | توضيحى در مورد حكم و علمى كه خدا به يوسف (عليه السلام ) داده]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link109 | چنين موهبتى (حكم و علم ) را خدا به همه نيكوكاران مى دهد]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link110 | معناى مراوده در جمله : ((و راودته الّتى هو فى بيتها))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link111 | احساسات يوسف (عليه السلام ) در كاخ عزيز مصر]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link112 | احساسات همسر عزيز نسبت به يوسف (عليه السلام ) همسر عزيز كه خود عزيره مصربود، از طرف عزيز]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۳#link113 | يوسف و همسر عزيز]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link114 | توحيد خالص يوسف (عليه السلام ) كه از پاسخ او درمقابل درخواست همسر عزيز (معاذالله ربى احسن مثواى ) نمايان است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link115 | نكاتى كه يوسف عليه السلام در جمله (انه ربى احسن مثواى ) افاده كرده است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link116 | نراع بين حب الهى و عشق حيوانى و چيره شدن حب الهى در يوسف (ع )]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link117 | مراد يوسف از رب در جمله خداى (انه ربى احسن مثواى ) تعالى است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link118 | خويشتن دارى يوسف (عليه السلام ) در برابر همسر عزيز شگفت انگيز و خارق العادهبوده است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link119 | هيچ مانعى جز ايمان جلوگير نفس يوسف (ع ) نشده است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link120 | معناى اين كه يوسف (عليه السلام ) برهان پروردگارش را نديده بود قصد همسر عزيزرا كرده بود(وهمّ بها لولا...)]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link121 | برهانى كه ديدن آن ، يوسف را از لغزش بازداشت نوعى علم شهودى بوده است كه به بندگان مخلص ارائه مى شود]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۴#link122 | اقوال پاره اى از مفسرين عامه و خاصه در تفسير آيه : ((لقد همّت به و همّ لولا...))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link123 | بررسى و نقد روايت مذكور (از تفسير سيوطى )]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link124 | افترائات ناشايسته و اتّهامات قبيحى كه در تفاسير عامه به حضرت يوسف (عليه السلام ) نسبت داده شده است]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link125 | در مذمت صاحبان اين سخنان موهون]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link126 | افراط در پذيرش و تسليم در برابر هر چه حديث نام دارد، يكى از دو علت وقوع در اين افترائات مى باشد]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link127 | دومين علت نسبت دادن چنان مطالب باطل و بى اساس به يوسف (ع )]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link128 | سخن زمخشرى در توضيح و توجيه جمله : ((و همّ لولا...)) واشكال آن]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link129 | گفته صاحب مجمع البيان در اين زمينه و ايراد وارد بر آن]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۵#link130 | وجهى كه صاحب المنار در اين مورد بيان كرده و جواب آن]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link131 | دو قول ديگر در اين باره]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link132 | نكات قابل توجه در اين گفتگوها]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link133 | شاهد چه كسى بوده و چرا از او به ((شاهد)) تعبير شده نه به((قائل ))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link134 | معناى جمله : ((يوسف اعرض عن هذا و استغفرى لذنبك ...)) كه گفته عزيز مصر است بعداز روشن شدن تقصير همسرش]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link135 | گفتگوى ملامت آميز زنان شهر درباره عشق زليخا به يوسف]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link136 | تدبيرى كه زليخا براى رهايى از زخم زبان آنان انديشيد]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link137 | ورود يوسف (ع ) به مجلس زنان اشرافى مصر و عكس العمل آنها]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link138 | مسائلى كه باعث شد زنان مصرى علنا درباره يوسف اظهار نظر كنند]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link139 | اشاره به شدت و سختى وارد بر يوسف (عليه السلام ) در مجلس ميهمانى و پناه بردن آن حضرت به خداى تعالى]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۶#link140 | توضيح مفردات آيه شريفه]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link141 | عكس العمل زنان مصر با ديدن يوسف (عليه السلام )]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link142 | توضيح اينكه گفتند: ((ما هذا بشرا ان هذا الّا ملك كريم ))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link143 | اعتراف همسر عزيز در جمع زنان مصر و تهديد صريح يوسف (عليه السلام ) به حبس وخوارى]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link144 | مناجات و استغاثه يوسف (عليه السلام ): ((ربّ السّجن احبّ الىّ...))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link145 | نكاتى كه از آيه شريفه استفاده مى شود]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۷#link146 | ديگر زنان مصر همچون زليخا به يوسف اظهار علاقه كردند!]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link147 | بحثهايى پيرامون تقواى دينى و درجات آن در چندفصل]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link148 | ۱- رابطه قانون ، اخلاق كريمه و توحيد. و بيان اينكه قانون بدون اخلاق و اخلاق بدون توحيد نمى توانند منشاء اثرى باشند.<br>]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link149 | فضائل اخلاقى ضامن سعادت اجتماع است اگر بر اساس توحيد باشد]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link150 | انگيزه فداكارى جز توحيد و اعتقاد به آخرت نمى تواند باشد]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link151 | ۲ مراتب و درجات حصول تقواى دينى و پرستش خدا بر اساس خوف ، رجاء و حبّ]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link152 | عبادت دسته سوم كه خدا را چون شايسته عبادت يافتند عبادت مى كنند]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link153 | مخلصين ، عبادت از روى خوف و رجاء را نوعى شرك ميدانند]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link154 | ۳- چگونه محبت خدا باعث اخلاص مى شود؟]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link155 | ۴- معناى اخلاص ، وجه اسناد اخلاص عبد به خدا و اشاره به درجات عالى اخلاص معصومين]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link156 | مبناى عصمت معصومين (انبياء و ائمه عليهم السلام ) علم است ، علمى مغاير با ساير علوم]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۸#link157 | ملكه عصمت با مختار منافات ندارد و انصراف معصوم از گناه به اختيار اوست]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۹#link158 | بحث روايتى]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۹#link159 | روايتى از امام سجاد (عليه السلام ) درباره داستان يوسف (عليه السلام ) و همسر عزيزمصر]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۹#link160 | چند روايت در توضيح جمله : ((و لقد همّت به و همّ بها لولا...))]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۹#link161 | روايتى جعلى از اميرالمؤ منين (ع ) در اين باره !]]
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۱_بخش۱۹#link162 | رواياتى در ذيل آيات گذشته راجع به داستان يوسف (عليه السلام ) و زليخا]]

}}
|-|نمونه=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:نمونه جلد۹_بخش۶۹#link219 | تفسیر آیات]]
}}
|-| تفسیر نور=

===تفسیر نور (محسن قرائتی)===

{{ نمایش فشرده تفسیر|
فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «34»

پس پرودگارش (در خواست) او را اجابت كرد و حيله زنان را از او برگرداند، زيرا كه او شنواى داناست.

===پیام ها===

1- مردان خدا، مستجاب الدعوة هستند. «فَاسْتَجابَ لَهُ»

2- گاهى شدايد و سختى‌ها زمينه‌ى پيدا شدن امداد الهى و راه نجات است. رَبِّ السِّجْنُ‌ ... فَاسْتَجابَ*

3- پاكدامنى و عفاف، موجبات استجابت دعا را فراهم مى‌سازد. رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُ‌ ... فَاسْتَجابَ*

4- درخواست خالصانه از خداوند، استجابت و عنايت او را در پى دارد. رَبِ‌ ... فَاسْتَجابَ*

5- دعاى يوسف براى مصون ماندن از كيد زنان مصر سريعاً مستجاب شد.

جلد 4 - صفحه 200

(حرف «فاء» در «فَاسْتَجابَ»، رمز سرعت است)*

6- هر كس به خدا پناه ببرد، محفوظ مى‌ماند. «فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ»

7- گاهى كار دشمن به نفع ما تمام مى‌شود. (دشمن يوسف را به زندان انداخت، كه مايه‌ى خلاصى يوسف از زليخا بود) «فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ»*

8- استجابت دعا، دليل بر شنوايى و بينايى و علم خداوند است. فَاسْتَجابَ‌ ... هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ‌

9- كسانى كه مورد مراجعه مردم هستند بايد در آغاز خوب بشنوند، سپس با دانش خود به حلّ و فصل مشكل بپردازند؛ چنانكه خداوند نيز در مقام اجابت دعا چنين است. فَاسْتَجابَ‌ ... هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ*
}}

|-|
اثنی عشری=

===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)===

{{نمایش فشرده تفسیر|


فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (34)

فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ‌: پس اجابت فرمود دعاى يوسف را پروردگارش.

فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَ‌: پس گردانيد و بازداشت از يوسف مكر ايشان را به قوت عصمت. إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ‌: بتحقيق خداى تعالى شنوا است مر دعاى كسى را كه به درگاه او پناه برد، دانا است به آنچه مصلحت دارد از اجابت يا مفسده دارد. چون زنان از يوسف نااميد شدند، در صدد حيله و مكر برآمدند، زليخا

جلد 6 - صفحه 216

را گفتند: صلاح آنست كه چند روزى او را در زندان كنى شايد به سبب رياضت رام گشته قدر راحت و نعمت را دانسته، سر تسليم بر خط فرمان تو نهد.

زليخا اين سخن را قبول كرد، نزد عزيز آمده بناى وسوسه را گذاشت كه من از اين غلام عبرى بدنام گشته و طبع مرا از خدمت او نفرتى پديد آمده، صلاح آنست كه او را به قيد بند و زنجير در زندان افكنى تا مردم گمان كنند گناهكار است و من از ملامت باز رهم. عزيز فريب او را خورده حكم كرد به زندانش بردند.


}}
|-|
روان جاوید=
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
وَ قالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُراوِدُ فَتاها عَنْ نَفْسِهِ قَدْ شَغَفَها حُبًّا إِنَّا لَنَراها فِي ضَلالٍ مُبِينٍ (30) فَلَمَّا سَمِعَتْ بِمَكْرِهِنَّ أَرْسَلَتْ إِلَيْهِنَّ وَ أَعْتَدَتْ لَهُنَّ مُتَّكَأً وَ آتَتْ كُلَّ واحِدَةٍ مِنْهُنَّ سِكِّيناً وَ قالَتِ اخْرُجْ عَلَيْهِنَّ فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَ قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَ قُلْنَ حاشَ لِلَّهِ ما هذا بَشَراً إِنْ هذا إِلاَّ مَلَكٌ كَرِيمٌ (31) قالَتْ فَذلِكُنَّ الَّذِي لُمْتُنَّنِي فِيهِ وَ لَقَدْ راوَدْتُهُ عَنْ نَفْسِهِ فَاسْتَعْصَمَ وَ لَئِنْ لَمْ يَفْعَلْ ما آمُرُهُ لَيُسْجَنَنَّ وَ لَيَكُوناً مِنَ الصَّاغِرِينَ (32) قالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَيَّ مِمَّا يَدْعُونَنِي إِلَيْهِ وَ إِلاَّ تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَ أَكُنْ مِنَ الْجاهِلِينَ (33) فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ فَصَرَفَ عَنْهُ كَيْدَهُنَّ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (34)

ثُمَّ بَدا لَهُمْ مِنْ بَعْدِ ما رَأَوُا الْآياتِ لَيَسْجُنُنَّهُ حَتَّى حِينٍ (35)

ترجمه‌

و گفتند زنانى در آن شهر زن عزيز مراوده ميكند با غلام خود براى كامجوئى از او بتحقيق پر كرده است دل آنزن را از محبّت خود بدرستيكه ماهر آينه مى‌بينيم آنزن را در گمراهى آشكار

پس چون شنيد آنزن سخن مكر آميز آنها را دعوت نمودشان و مهيّا كرد براى آنها تكيه گاه و داد هر يك از آنها را كاردى و گفت وارد شو بر آنها پس چون ديدند او را بزرگ شمردند او را و بريدند دستهاى خودشان را و گفتند منزّه است خدا نيست اين آدمى نيست اين مگر فرشته‌اى بزرگوار

گفت پس اينكه ديديد همانستكه ملامت كرديد مرا در دوستى او و هر آينه بتحقيق مراوده نمودم با او براى كامجوئى از او پس خود را نگاهداشت و هر آينه اگر بجا نياورد كاريرا كه امر ميكنم باو هر آينه محبوس شود البته و هر آينه خواهد شد از خوار- شدگان‌

گفت اى پروردگار من زندان محبوبتر است نزد من از آنچه ميخوانند مرا بسوى آن و اگر دفع نكنى از من مكر آنها را ميل ميكنم بسويشان و ميباشم از نادانان‌

پس اجابت كرد براى او پروردگارش و دفع نمود از او مكر آنها را همانا او است شنواى دانا

پس ظاهر شد رأى براى آنها بعد از آنكه ديدند نشانه‌هاى پاكى را كه حبس كنند او را البتّه تا چندى.

تفسير

بعد از كشف قضيّه مذكور در آيات سابقه چند نفر از زنان مصر كه گفته‌اند چهار يا پنج نفر از زنان اركان دولت بودند مطّلع شدند و براى ياوه گوئى كه عادت آنها است يا آنكه كاملا از قضيّه خبردار شوند يا يوسف را كاملا به بينند بين خودشان صحبت كردند كه زن عزيز سعى ميكند كه كام دل از غلام جوان خود بستاند و عشق او در سويداى قلبش جاى گير شده بطوريكه ديگر بهيچ كس و هيچ چيز توجّه ندارد چنانچه قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه مراد از شغفها حبّا آنستكه محبّت او حجاب قلب آن زن شده از مردم بطوريكه تعقل نميكند غير او را و شغاف حجاب قلب است و شعفها بعين مهمله نيز قرائت شده يعنى آتش زد دل او را از محبت خود و نسبت داده است اين قرائت را در مجمع و جوامع باهل بيت عليهم السّلام و نيز گفته شده است مراد آنستكه شكافت حجاب قلب آنزن را تا رسيد بسويدا

----

جلد 3 صفحه 139

و باطن دلش محبّت آن غلام خلاصه آنكه شيفته و واله و شيداى او شد و پس از اين نسبت تصديق نمودند كه اين بسيار كار بدى است و خطاى آشكارى است از راه صواب و چون اين صحبت را از راه دوستى با زليخا ننموده بودند بلكه غرض فاسدى داشتند در آيه نسبت مكر بآنها داده شده در هر حال چون خبر اين گفتگو بگوش زليخا رسيد فرستاد از آنها دعوت نمود و قمى ره فرموده اين خبر در مصر منتشر شد و زنها در مجالس خودشان اين قضيّه را نقل مينمودند و زليخا را ملامت ميكردند و بعضى گفته‌اند مدعوّين چهل زن بودند از ملامت كنندگان و معلوم است اگر ملكه مصر يا زن شخص اوّل مملكت بعد از پادشاه مجلس مهمانى فراهم كند لوازم آنرا هم از قبيل و ساده و بالش و پشتى و متّكا و انواع اطعمه و اشربه تهيّه خواهد نمود و در اين جا بعضى متّكا را بوساده و پشتى و بعضى بطعام تفسير نموده‌اند و در روايت سابقه از امام سجاد عليه السّلام در علل بهر دو اشاره شده گويا معمول بوده كه تكيه ميكردند براى صرف طعام و شراب بتكبّر و ناز و قمّى ره متكا را بترنج تفسير نموده گويا بسكون تاء و حذف همزه قرائت فرموده و بنابراين آيه سليم از تقدير خواهد بود چون مسلّما كارد بمهمانها داده شده بود كه با آن ميوه‌اى را ببرند و بخورند و در آيه ذكرى از آن نشده جز اين كلمه كه دلالت آن بر ميوه بنابر قرائت مشهوره بعيد است و كلام محتاج بتقدير ميشود و آن ميوه گفته‌اند ترنج بوده و انتخاب آن در اين مجلس شايد براى آن بوده كه يكى از خواص اين ميوه آنستكه مسكّن شهوت زنان است و پس از تكميل مقدّمات زليخا بيوسف دستور داد كه وارد در مجلس شود و بعضى گفته‌اند لباس تجمّل هم در برش نموده و پيرايه‌اى بر او بسته بودند و واضح است كه آن حضرت ظاهرا بنده و مجبور باطاعت بود ناچار وارد مجلس شد در حاليكه زنهاى اعيان و اشراف مملكت كاردها در دست داشتند و ميخواستند ميوه بخورند و چون چشمشان بجمال يوسفى افتاد بطورى متحيّر و مبهوت و مدهوش شدند كه بجاى ترنج دستها بريده شد و بطورى حضرت با حجب و حيا و غمض عين و طمأنينه و وقار وارد شد كه واضح شد بر تمام زنها بزرگى و بزرگوارى و پاكدامنى و عفت و عصمت و كمال و جمال بى‌مثال او لذا اوّل سخنى كه بعد از بهوش آمدن گفتند آن بود كه حاشا للّه كه چنين جوانى مرتكب چنين خطائى شود و منزّه است خدا از اينكه نتواند و عاجز باشد از آنكه جمع كند

----

جلد 3 صفحه 140

نهايت جمال و كمال را در بشرى و مردّد شدند در اينكه او بشر است يا ملك و ترجيح دادند ملك بودن آنرا و جازم شدند باين امر چون ديدند علاوه بر آنكه از شهوت مانند ملك مبرّى است مصوّر و مجسّم است بهمان صورت و اندامى كه از براى فرشته در ذهنشان منقوش بود لذا يكباره نفى بشريّت و اثبات ملكيّت و كرامت او را منحصرا نمودند تا تصوّر نشود كه ملكى است بصورت بشر يا بشرى است بسيرت ملك ولى در عين حال معلوم است كه اين كلام را بطور مبالغه و تشبيه ادا نمودند نه بطور حقيقت تا استدلال شود به بيان آنها و تقرير الهى بر افضليّت ملائكه از بشر چنانچه بعضى تصوّر نموده‌اند و در مجمع از پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت نموده كه در آسمان دوم مرديرا ديدم كه روى او مانند ماه شب چهارده بود از جبرئيل پرسيدم اين كيست گفت برادرت يوسف است و مراد شب معراج است و قمّى ره قريب باين معنى را از امام صادق عليه السّلام نقل نموده در هر حال در اين بين فرصت بدست زليخا آمد و بغرض خود از انعقاد مجلس نائل شد و رو بمهمانها كرد و گفت اين همان غلام كنعانى بود كه شما مرا در عشق او ملامت كرديد يعنى- گرش به بينى و دست از ترنج بشناسى روا بود كه ملامت كنى زليخا را- و الّا ناروا است و چون ديد زنها از حال آنحضرت برائت او را يافته‌اند انصاف داد و صريحا اقرار نمود كه من خاطر خواه او شدم و عرض حاجت باو كردم و اجابت نفرمود و ضمنا ميخواست زنها را با خود همدست كند در رام كردن آنحضرت لذا تهديد نمود او را كه اگر مطلوب مرا روا نسازد او را بحبس مى‌اندازم و خوار و ذليل ميكنم چون ميدانست حضرت از بدنامى و ذلّت وحشت دارد و در حديث منقوله از امام سجاد عليه السّلام در علل ذكر شده كه هر يك از آن زنها محرمانه از حضرت تقاضاى مراوده نمودند و او ابا فرمود و متوسل بعنايت و كمك الهى شد و قمى ره نيز قريب باين معنى را نقل نموده و آنكه ديگر آنحضرت از آنخانه منزجر شد و روى نياز بدرگاه كارساز آورد و عرضه داشت پروردگارا زندان براى من گواراتر است از آنچه ميخوانند اين زنها مرا بآنچيز كه زنا باشد و اگر بعنايت خاصه با من كمك نكنى در ثبات قدم بر عفّت بمقتضاى طبع بشرى ميل ميكنم بآنها و ممكن است دامن عصمت من آلوده شود و جهالتى بوسوسه اينها از من بروز نمايد چون تمام موجبات‌

----

جلد 3 صفحه 141

ميل موجود و تمام وسائل انصراف مفقود بود و خداوند اجابت فرمود دعاء ضمنى آن حضرت را و صرف فرمود مكر آنها را از او و ثابت داشت آنحضرت را بحفظ عفّت و عصمت خود و آسان فرمود بر او تحمّل مشقت زندان را در جنب معصيت خود چون خداوند شنوا است دعاء و تضرّع داعيان را و دانا است باحوال آنها و مراتب اخلاصشان و صلاح حالشان و چون زليخا از تمكين آن حضرت مأيوس شد و زنها هم نتوانستند او را رام نمايند ناچار براى تسكين خاطر خود و اينكه شايد بتواند موفق بمقصود شود و يوسف را در نظر مردم متّهم نمايد تصميم بحبس او گرفت و زنها هم با او در اين رأى موافقت نمودند لذا بعزيز اظهار و اصرار نمود كه اين غلام كنعانى ما را مفتضح و رسوا نموده همه جا صحبت از ما است بايد چندى او را حبس كنى تا معلوم شود كه مجرم او بوده و حرفها تمام شود و عزيز قبول كرد لذا بدا در كلام خدا منسوب بجمع شده است و تذكير ضمير بمراعات تغليب است و قمى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه آيات شهادت كودك و پيراهن دريده شده از پشت سر و سبقت گرفتن آنزن بدر خانه بود بطوريكه شنيد كشيدن زنش آنرا از پشت در ولى چون اطاعت آنزن را ننمود اصرار كرد بشوهرش تا او را حبس نمود و گفته‌اند زندان نزديك منزل زليخا بود و هر وقت ميخواست او را ديدار ميكرد از دور و مدّت زندان را گفته‌اند بخيال زليخا آن بود كه تا رام شود و بخيال عزيز تا حرفها تمام گردد و پنج سال و هفت سال هم گفته‌اند و قمى ره از امام رضا عليه السّلام نقل نموده كه زندان بان بحضرت عرض كرد من تو را دوست دارم فرمود هر چه بسر من آمد از دوستى بود خاله‌ام مرا دوست داشت دزديد مرا پدرم مرا دوست داشت برادرانم بمن حسد بردند زن عزيز مرا دوست داشت حبسم كرد و عياشى ره نيز اين معنى را نقل نموده ولى بجاى خاله عمّه ذكر كرده است و قمى ره علاوه فرموده كه شكايت كرد در زندان بخدا و عرضه داشت كه بچه تقصير من مستحق زندان شدم وحى رسيد كه تو خودت خواستى وقتى گفتى پروردگارا زندان محبوبتر است نزد من از آنچه آنها ميخوانند مرا بآن چرا نگفتى عافيت نزد من محبوبتر است و از چند روايت استفاده ميشود كه آن حضرت در زندان از فراق پدر گريه ميكرد تا جبرئيل بآنحضرت تعليم فرمود كه بعد از هر نماز بخواند اللهم اجعل لى فرجا و مخرجا و

----

جلد 3 صفحه 142

ارزقنى من حيث احتسب و حيث لا احتسب و اسناد قال بنسوة باعتبار تأنيث لفظى است ..
}}
|-|
اطیب البیان=
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)===
{{نمایش فشرده تفسیر|
فَاستَجاب‌َ لَه‌ُ رَبُّه‌ُ فَصَرَف‌َ عَنه‌ُ كَيدَهُن‌َّ إِنَّه‌ُ هُوَ السَّمِيع‌ُ العَلِيم‌ُ (34)

‌پس‌ قبول‌ اجابت‌ فرمود ‌از‌ ‌براي‌ ‌او‌ پروردگارش‌ ‌پس‌ صرف‌ فرمود ‌از‌ ‌او‌ كيد ‌آنها‌ ‌را‌ بدرستي‌ ‌که‌ خداوند ‌او‌ سميع‌ الدعا ‌است‌ و دانا بطرق‌ رفع‌ ‌آنها‌ ‌است‌ بعض‌ مفسرين‌ اشكال‌ كردند ‌که‌ حضرت‌ يوسف‌ ‌که‌ ميدانست‌ خداوند ‌او‌ ‌را‌ حفظ ميفرمايد و كيد ‌آنها‌ ‌را‌ دفع‌ ميكند ‌پس‌ ‌براي‌ چه‌ دعا كرد، سپس‌ جواب‌ دادند ‌که‌ ممكن‌ ‌است‌ مصلحت‌ ‌اينکه‌ ‌باشد‌ ‌که‌ ‌پس‌ ‌از‌ دعا صرف‌ شود لكن‌ اشكال‌ و جواب‌ ‌هر‌ دو مخدوش‌ ‌است‌ البته‌ ميدانست‌ ‌که‌ ‌خدا‌ ‌او‌ ‌را‌ حفظ ميفرمايد ولي‌ دعاء

جلد 11 - صفحه 191

يوسف‌ ‌اينکه‌ ‌بود‌ ‌که‌ قلوب‌ ‌آنها‌ ‌را‌ تصرف‌ كند و ‌آنها‌ منصرف‌ شوند خداوند ‌هم‌ دعاء ‌او‌ ‌را‌ مستجاب‌ فرمود فَاستَجاب‌َ لَه‌ُ رَبُّه‌ُ ‌به‌ اينكه‌ ‌آنها‌ بكلي‌ مأيوس‌ شدند و ‌هر‌ چه‌ كيد داشتند بكار زدند و اثر نكرد نااميد شدند و ديگر تعقيب‌ نكردند و ‌او‌ ‌از‌ فشار ‌آنها‌ آسوده‌ شد و لذا زليخا ‌بعد‌ ‌از‌ يأس‌ ‌در‌ مقام‌ برآمد ‌که‌ ‌او‌ ‌را‌ زنداني‌ كند فَصَرَف‌َ عَنه‌ُ كَيدَهُن‌َّ ‌که‌ همان‌ حالت‌ يأس‌ ‌آنها‌ ‌باشد‌ إِنَّه‌ُ هُوَ السَّمِيع‌ُ نه‌ بمعني‌ سمع‌ ‌که‌ بمعني‌ علم‌ بمسموعات‌ ‌باشد‌ بلكه‌ بمعني‌ اجابت‌ ‌است‌ ‌يعني‌ اثر ‌بر‌ دعاء ‌او‌ بار فرمود ‌که‌ يكي‌ ‌از‌ اسامي‌ ‌او‌ سميع‌ الدعاء ‌است‌ و بهمين‌ معني‌ ‌است‌ سمع‌ اللّه‌ لمن‌ حمده‌ مي‌گويي‌ فلاني‌ حرف‌ شنواست‌ العليم‌ طريق‌ اجابت‌ ‌هم‌ ميداند ‌که‌ تصرف‌ ‌در‌ قلوب‌ ‌آنها‌ كند.
}}
|-|
برگزیده تفسیر نمونه=

===برگزیده تفسیر نمونه===
{{نمایش فشرده تفسیر|
]

(آیه 34)- و از آنجا که وعده الهی همیشه این بوده که جهاد کنندگان مخلص را (چه با نفس و چه با دشمن) یاری بخشد، یوسف را در این حال تنها نگذاشت و لطف حق به یاریش شتافت، آنچنان که قرآن می‌گوید: «پروردگارش این دعای خالصانه او را اجابت کرد» (فَاسْتَجابَ لَهُ رَبُّهُ).

«و مکر و نقشه آنها را از او گرداند» (فَصَرَفَ عَنْهُ کَیْدَهُنَّ).

«چرا که او شنوا و داناست» (إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ). 

ج2، ص420

هم نیایشهای بندگان را می‌شنود و هم از اسرار درون آنها آگاه است، و هم راه حل مشکل آنها را می‌داند.
}}

|-|تسنیم=
{{ نمایش فشرده تفسیر|
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]]
}}

|-|</tabber>

== نکات آیه == 

۱- خداوند ، دعاى یوسف(ع) (درخواست رهایى از کید زلیخا و همپالگیهاى وى) را اجابت کرد و او را از مکر آنان مصون داشت. <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>
«استجابة» (مصدر استجاب) به معناى پذیرفتن درخواست است. 

۲- امداد خداوند ، مایه رهایى یوسف(ع) از گناه و مکر و افسون زلیخا و زنان اشراف شد. <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۳- زلیخا و زنان اشراف ، در اثر توسل یوسف(ع) به درگاه خدا ، از او مأیوس گشته و از مکر و تزویر ، علیه او منصرف شدند. <span id='arabicinline'>'''(فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>
مراد از کید زنان، تقاضاى مکرر آنان با عشوه ها و اظهار شیفتگى است. بنابراین عبارت «صرف عنه کیدهنّ» دلالت مى کند که پس از دعاى یوسف(ع)، دیگر آن مراوده ها و تقاضاها از یوسف(ع) نشد. گفتنى است که «ثم» در آیه بعد، مؤید این نکته است که یأس زنان و انصرافشان از وى، پیش از زندانى شدن او بوده است، نه اینکه زندانى شدنش، عامل قطع مراوده شده باشد. 

۴- اظهار نیاز به درگاه خدا ، داراى نقشى بسزا در جلب حمایت او و برآورده شدن نیازهاى انسان <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه ... إنه هو السمیع العلیم)'''</span>

۵- نقش دعا در رقم خوردن سرنوشت آدمى <span id='arabicinline'>'''(إلاّ تصرف عنى کیدهنّ ... فاستجاب له ربه فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۶- نجات یوسف(ع) از کید زلیخا و دیگر زنان ، جلوه اى از ربوبیت الهى بر آن حضرت <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۷- اجابت دعاى بندگان ، پرتوى از ربوبیت الهى است. <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه)'''</span>

۸- نقش خداوند در سلوک و رفتار انسان و سرنوشت او <span id='arabicinline'>'''(إلاّ تصرف ... فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۹- خواست خود آدمى ، در رقم خوردن سرنوشت او از ناحیه خداوند ، نقشى بسزا دارد. <span id='arabicinline'>'''(قال رب السجن أحب ... فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۱۰- خواست انسانها و تلاش آنان در برابر اراده خداوند ، شکست خورده و بى ثمر است. <span id='arabicinline'>'''(فصرف عنه کیدهنّ)'''</span>

۱۱- تنها خداوند ، سمیع (شنواى مطلق) و علیم (داناى مطلق) است. <span id='arabicinline'>'''(إنه هو السمیع العلیم)'''</span>
«هو» ضمیر فصل و حاکى از حصر است. «ال» در «السمیع» و «العلیم» براى استغراق صفات است و لذا آن دو صفت در برداشت ، به شنوا و داناى مطلق تفسیر شد. 

۱۲- خداوند ، شنواى دعاى بندگان و اجابت کننده آن است. <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه ... إنه هو السمیع)'''</span>
«سمیع» علاوه بر اینکه دلالت بر شنوایى خداوند دارد ، به قرینه «فاستجاب له ربه» حاکى از اجابت دعا نیز مى باشد. 

۱۳- خداوند ، به احوال بندگان و نیازهاى آنان داناست. <span id='arabicinline'>'''(فاستجاب له ربه ... إنه هو السمیع العلیم)'''</span>

۱۴- خداوند ، به ترفندها و مکرهاى آدمیان و راه خنثى کردن و از میان بردن آن ، آگاه است. <span id='arabicinline'>'''(فصرف عنه کیدهنّ إنه هو السمیع العلیم)'''</span>
از مصداقهاى مورد نظر براى متعلق «سمیع» و «علیم»، به قرینه «کیدهنّ» ترفند زنان اشراف ، و به قرینه «صرف عنه» از میان بردن مکرهاى ایشان است. 

۱۵- خداوند ، براى آگاهى به خواست بندگان نیازى به مقال و عرض حال آنان ندارد. <span id='arabicinline'>'''(إنه هو السمیع العلیم)'''</span>
مى توان گفت از اهداف یادآورى علم خدا پس از بیان شنوایى او ، این حقیقت است که در آگاهى خداوند به حاجت انسانها ، به درخواست کردن و به زبان جارى کردن نیازى نیست ، گرچه در اجابت آن مؤثر است. 

== موضوعات مرتبط == 
  
*'''اسماء و صفات:''' سمیع ۱۱، ۱۲; علیم ۱۱; مجیب ۱۲ 
*'''اشراف مصر:''' زنان اشراف مصر و دعاى یوسف(ع) ۳; نجات از مکر زنان اشراف مصر ۲، ۶; یأس زنان اشراف مصر ۳ 
*'''انسان:''' حالات انسان ۱۳; خواسته هاى انسان و اراده خدا ۱۰; عجز انسان ها ۱۰; مکر انسان ها ۱۴; نقش خواسته هاى انسان ۹; نیازهاى انسان ۱۳ 
*'''خدا:''' آثار امدادهاى خدا ۲; اختصاصات خدا ۱۱; اهمیت اراده خدا ۱۰; زمینه حمایتهاى خدا ۴; شنوایى خدا ۱۲; علم غیب خدا ۱۳، ۱۴، ۱۵; نشانه هاى ربوبیت خدا ۶، ۷; نقش خدا ۸; ویژگیهاى علم خدا ۱۵ 
*'''دعا:''' آثار دعا ۴، ۵; اجابت دعا ۷; اجابت کننده دعا ۱۲; زمینه اجابت دعا ۴ 
*'''رفتار:''' عوامل مؤثر در رفتار ۸ 
*'''زلیخا:''' زلیخا و دعاى یوسف(ع) ۳; نجات از مکر زلیخا ۱، ۲، ۶; یأس زلیخا ۳ 
*'''سرنوشت:''' عوامل مؤثر در سرنوشت ۵، ۸، ۹ 
*'''یوسف(ع):''' آثار دعاى یوسف(ع) ۳; اجابت دعاى یوسف(ع) ۱; عوامل نجات یوسف(ع) ۲; قصه یوسف(ع) ۱، ۲، ۳; نجات یوسف(ع) ۶  

==منابع==
<div style="font-size:smaller"><references/></div>

[[رده:سمیع]][[رده:علیم]][[رده:مجیب]][[رده:زنان اشراف مصر و دعاى یوسف]][[رده:نجات از مکر زنان اشراف مصر]][[رده:یأس زنان اشراف مصر]][[رده:حالات انسان]][[رده:خواسته هاى انسان و اراده خدا]][[رده:عجز انسان ها]][[رده:مکر انسان ها]][[رده:نقش خواسته هاى انسان]][[رده:نیازهاى انسان]][[رده:آثار امدادهاى خدا]][[رده:اختصاصات خدا]][[رده:اهمیت اراده خدا]][[رده:زمینه حمایتهاى خدا]][[رده:شنوایى خدا]][[رده:علم غیب خدا]][[رده:نشانه هاى ربوبیت خدا]][[رده:نقش خدا]][[رده:ویژگیهاى علم خدا]][[رده:آثار دعا]][[رده:اجابت دعا]][[رده:اجابت کننده دعا]][[رده:زمینه اجابت دعا]][[رده:عوامل مؤثر در رفتار]][[رده:زلیخا و دعاى یوسف]][[رده:نجات از مکر زلیخا]][[رده:یأس زلیخا]][[رده:عوامل مؤثر در سرنوشت]][[رده:آثار دعاى یوسف]][[رده:اجابت دعاى یوسف]][[رده:عوامل نجات یوسف]][[رده:قصه یوسف]][[رده:نجات یوسف]]
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره يوسف ]]

{{#seo:
|title=آیه 34 سوره يوسف
|title_mode=replace
|keywords=آیه 34 سوره يوسف,يوسف 34,فَاسْتَجَابَ‌ لَهُ‌ رَبُّهُ‌ فَصَرَفَ‌ عَنْهُ‌ کَيْدَهُنَ‌ إِنَّهُ‌ هُوَ السَّمِيعُ‌ الْعَلِيمُ‌,سمیع,علیم,مجیب,زنان اشراف مصر و دعاى یوسف,نجات از مکر زنان اشراف مصر,یأس زنان اشراف مصر,حالات انسان,خواسته هاى انسان و اراده خدا,عجز انسان ها,مکر انسان ها,نقش خواسته هاى انسان,نیازهاى انسان,آثار امدادهاى خدا,اختصاصات خدا,اهمیت اراده خدا,زمینه حمایتهاى خدا,شنوایى خدا,علم غیب خدا,نشانه هاى ربوبیت خدا,نقش خدا,ویژگیهاى علم خدا,آثار دعا,اجابت دعا,اجابت کننده دعا,زمینه اجابت دعا,عوامل مؤثر در رفتار,زلیخا و دعاى یوسف,نجات از مکر زلیخا,یأس زلیخا,عوامل مؤثر در سرنوشت,آثار دعاى یوسف,اجابت دعاى یوسف,عوامل نجات یوسف,قصه یوسف,نجات یوسف,آیات قرآن سوره يوسف 
|description=فَاسْتَجَابَ‌ لَهُ‌ رَبُّهُ‌ فَصَرَفَ‌ عَنْهُ‌ کَيْدَهُنَ‌ إِنَّهُ‌ هُوَ السَّمِيعُ‌ الْعَلِيمُ‌
|image=Wiki_Logo.png
|image_alt=الکتاب
|site_name=الکتاب
}}